خانه‌‌ انقلاب مشروطه خواهان در تبریز/تصاویر

موزه مشروطه تبریز یکی از خانه‌های مهم و تاریخی است که در زمان انقلاب مشروطیت محل تصمیم گیری‌های مهم سران آن بوده است. در این مقاله که به معرفی این خانه اختصاص داده شده بیشتر در مورد آن توضیح خواهیم داد.

کد خبر: ۱۵۸۰۲

تاریخ انتشار : سه‌شنبه ۱۵ مرداد ۱۳۹۸-1398 May 15

گردشبان (gardeshban.ir) :

تبریز تاریخ پر فراز و نشیبی داشته است، این شهر در دوره قاجار نیز به شکوفایی رسید؛ به طوری که در این دوره به‌عنوان مهم‌ترین و پیشروترین شهر ایران شناخته می‌شد. در دوران معاصر نیز این شهر یکی از مراکز مهم اقتصادی و صنعتی در سطح کشور محسوب می‌شود. این شهر در دو سده اخیر، مبدأ بسیاری از تحولات اجتماعی، فرهنگی و صنعتی در ایران بوده است؛ به طوری که این شهر مانع خاموشی انقلاب مشروطه در ایران شد.

خانه مشروطه دارای یک موزه زیبا است که به موزه مشروطه شهرت دارد و در این مقاله که به معرفی این خانه اختصاص داده شده بیشتر در مورد آن توضیح خواهیم داد.

این خانه‌ی قدیمی در محله‌ای به نام راسته کوچه در غرب بازار تبریز و روبروی مسجد جامع تبریز قرار گرفته است.

تاریخچه بنا

نخستین مالک این خانه‌ تاریخی که در سال ۱۲۴۷ به دست حاج ولی معمار ساخته شد، حاج مهدی کوزه‌کنانی معروف به ابوالمله یکی از بازرگان خوشنام و طرفداران آزادی بود. پس از آن که محمدعلی شاه مجلس را به توپ بست، در سال ۱۲۸۷ حاج مهدی کوزه‌کنانی برای پ‍شتیبانی از مشروطه‌خواهان این خانه را در اختیار آن‌ها قرار داد و این خانه محل تجمع برجسته‌ترین چهره‌های مشروطه در آذربایجان شد که از جمله آن‌ها می‌توان به ستارخان، باقرخان، ثقه‌الاسلام تبریزی، حاجی میرزا آقافرشی و البته خود حاج مهدی کوزه‌کنانی اشاره کرد.

موزه مشروطه نیز در سال ۱۳۷۵ و در پی تغییرات در تالار و اتاق‌ها و به نمایش درآمدن اسنادی از انقلاب مشروطه تاسیس شد. پس از جنگ جهانی دوم و اشغال آذربایجان توسط شوروی (در سال‌های ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵) نیز به محلی برای اجلاس سران فرقه دموکرات آذربایجان تبدیل شد.

معماری خانه مشروطه

این بنای زیبا در حدود ۱۳۰۰ مترمربع مساحت دارد و در دو طبقه از سنگ و آجر و خشت ساخته شده است. معمار این بنا که حاج ولی معمار است، پس از سال‌ها زندگی در روسیه در سال ۱۲۴۷ به ایران آمد و این بنای زیبا را به سبک معماری زمان قاجاریه بنا نهاد.

در طبقه‌ی اول آن ۶ اتاق وجود دارد و در طبقه‌ی دوم یک سالن بزرگ با ابعاد ۶×۹ متر و ۶ اتاق در سرسرا (محوطه‌ای در داخل عمارت که چند اتاق یا راهرو به آن راه دارند).

یکی از قشنگ‌ترین قسمت‌های خانه، سرسرا و اتاقی رو به حیاط است که در طبقه‌ی دوم قرار دارد و در و پنجره‌های مشبک آن با شیشه‌های رنگی مزین شده‌اند.

نورگیر سرسرا هم روی ۴ ستون با سرستون‌هایی با گچبری قرار دارد و درون آن با آیینه و شیشه‌های رنگی تزیین شده است.

از ویژگی‌های معماری قاجاری که در این بنا هم دیده می‌شود: تزیینات بی‌نظیر، نورگیرها و چشم‌اندازهایی موسوم به کلاه‌فرنگی (ساختمان‌های تزیینی شاهانه که معماری آن‌ها نیمی ایرانی و نیمی اروپایی است)، ستون‌ها و سرستون‌های دارای گچبری، درهای منبت‌کاری شده و پنجره‌های ارسی است که هرکدام به نوبه‌ی خود ذوق و هنر ایرانی را به نمایش می‌گذارند.

تمامی پنجره‌‌های‌ این خانه، ارسی‌‌هایی (پنجره‌‌های مشبکی که به جای گشتن روی پاشنه گرد به بالا می‌‌روند و در محفظه‌‌ای که روی آن قرار گرفته جای می‌‌گیرند) هستند که با رنگ‌‌های قرمز، سبز و سفیدشان زیبایی خانه را دوچندان کرده‌‌اند.

با تغییراتی که در سال ۱۳۷۵ در خانه ایجاد شد و به نمایش درآمدن اسناد تاریخی انقلاب مشروطه، این موزه تاسیس شد. از جمله مجسمه‌های موجود در آن تندیس حسین خان باغبان، حاج علی دواچی، حاج علی ختایی، هوارد باسکرویل، کربلایی علی موسیو، شیخ علی‌اصغر لیلاوایی، علی‌اکبر دهخدا، زینب پاشا (تنها بانوی حاضر در صفوف مشروطه‌خواهان ) است.

در کنار این تندیس‌ها، سلاح کمری ستارخان، فرش مشروطه، وسایل شخصی سران مشروطه، دستگاه چاپ ژلاتینی برای تکثیر شب‌نامه‌های دوره مشروطه، تصویر اسناد تاریخی انقلاب مشروطیت و فرمان مشروطیت را نیز می‌توانید در این موزه بیابید. خانه مشروطه تبریز (موزه مشروطه) که اهمیت تاریخی زیادی دارد، در سال ۱۳۵۴ با شماره ۱۱۷۱ به ثبت ملی رسید و در سال ۱۳۶۷ توسط سازمان میراث فرهنگی خریداری شده است.