حمام خدری؛ بنایی قاجاری در بانه/تصاویر

آثار قدیمی شهر بانه , حمام خدری است که در زمان قاجار بنا شده و در خیابان بانه کون ( بانه ی قدیم ) قرار گرفته است این حمام دارای فضاهای مختلفی است فاقد تزئینات و در تاریخ ۱۳۸۱/۱۰/۱۰ به عنوان اثری تاریخی ثبت شده است .

کد خبر: ۱۷۰۷۰

تاریخ انتشار : دوشنبه ۱۸ شهريور ۱۳۹۸-1398 June 18

گردشبان (gardeshban.ir) :

ابنیه‌های بانه عمدتا بامی مسطح دارند. اما حمام خدری تنها ابنیه طاق و گنبدی شهربانه محسوب می‌شود که درحال فرو ریختن میباشد.

حمام خدری سال ۱۳۳۴ و در مدت یک سال در زمین متعلق به مسجد سید در محلە بانە کۆن ساخته شد. زمین از شرق به دبستان پهلوی از غرب به کوچه ۵ متری و از شمال به میدانچه مثلث شکل و از جنوب به مسجد سید محدود شده بود.

طراح و بنّای اصلی میتوان به حاج محمد معماری اشاره کرد. از بنّاهای دیگر دخیل در ساخت تا رسیدن به پایه‏ های گنبدها آقایان احمد فتحی، مصطفی فتحی، قادر فتحی و عده‏ای دیگر از بنّاهای شهر می‏توان اشاره کرد. سازنده گنبدهای آن نیز آقایان حاج محمد معماری و استاد محمدامین فتحی بودند. عده زیادی کارگر نیز در ساخت حمام سهیم بودند.

مساحت حمام احتمالا ۱۰۰۰متر مربع می‏باشد (۵۰×۲۰) . زمین ابتدا خاکبرداری و حمام در عمق پایین‏تر از سطح تراز زمین ساخته شدە و برای ورود به حمام از چند پله‏ باید کمک گرفته شود.

حمام تا پایه گنبد از سنگ لاشه و بقیه از آجر و آهک و ساروج ساخته شده است.

در اوایل حمام از بینە (حمام گرم)، سربینە (حمام سرد)، میان در، خزینه، تون، داروخانه، توالت و جای مخصوص حمامچی تشکیل شده بود. در حمام سرد کمدهایی برای لباس مراجعین و یک حوض خوش نما در وسط تعبیه شده بود. جای حمامچی در حمام سرد و در ابتدای ورودی آن بود. البته کمدهای مخصوصی برای حوله و فوته تمیز برای مراجعین در کنار حمامچی قرار داشت. چند عدد توالت در سمت شرق بین حمام گرم و سرد درست شده بود. داروخانه نیز جای گرفتن موهای زائد بدن بود.

حمام فاقد تزئینات بوده و نمای داخلی آن آجری و لیسه ‏ای از آهک است.

وورودی بنا آجری است که به صورت نیم هشتی ساخته شده بود.

خزینه را چند سالی بعد از ساخت حمام بستند و سپس در داخل حمام گرم در سمت شرقی آن اقدام به ساختن ۱۲ دوش نمودند.

در حدود سال‏های ۱۳۵۰ در ضلع غربی حمام و خارج از آن دوش‏های مستقلی را ساخته و به حمام افزودند که فرد بعد از ورود از در اصلی بدون اینکه وارد سردخانه حمام اصلی شود می‏توانست از درب دیگری وارد شده و جداگانه به صورت تکنفره از دوش استفاده نماید.

از چوب جنگل برای سوخت در تون استفاده می‏شد. تون در قسمت شمالی واقع شده است.

آب مورد نیاز حمام در ابتدا از آب چشمه پیرمراد و دوکانان تامین می شد اما بعدها از آب لوله‏ کشی شهر بهره گرفته شده است. فاضلاب آن نیز به لوله فاضلاب اصلی شهر میریزد.

حمام‏های عمومی دیگری که قدمت بیشتری داشتند در بانه وجود داشته‏ اند که بعضی از آنها کاملا تخریب گردیده است. برای نمونە حمام توکلی در خیابان درمانگاه سابق و حمام رضا در خیابان امام روبروی مسجد حاج ویسی که هر دوی آنها تخریب شده ‏اند. حمام مرزبانی که هنوز موجود است اما بنایی تخریبی و بسته شده است.

حمام محل اجتماعات بعضی مراسمات نیز بوده است. کە باید دربارە آن تحقیق شود.

حمام خدری بانه در تاریخ ۱۰/۱۰/۱۳۸۱به شماره ۶۸۶۲ در فهرست آثار ملی کشور به پیشنهاد واحد حفاظت فنی میراث فرهنگی استان کردستان به ثبت رسیده است.