پل تاريخي سردار در زنجان+تصاویر

پل تاريخي سردار در محور جنوب غربي حومه شهر زنجان بر روي رودخانه زنجانرود واقع گرديده ، وبه سال ۱۳۳۳ هجري قمري توسط ذوالفقار خان اسعد الدوله پسر حسين قلي خان نظام العداله ساخته شده است .

کد خبر: ۱۷۴۹۵

تاریخ انتشار : دوشنبه ۰۱ مهر ۱۳۹۸-1398 July 01

گردشبان (gardeshban.ir) :

پل تاريخي سردار در محور جنوب غربي حومه شهر زنجان بر روي رود خانه زنجانرود واقع گرديده ، وبه سال ۱۳۳۳ هجري قمري توسط ذوالفقار خان اسعد الدوله پسر حسين قلي خان نظام العداله ساخته شده است .

ذوالفقارخان اسعدالدوله از متمكنين و متنفذين ولايت خمسه در عهد قاجار بوده كه سركردكي برخي از افواج اين ناحيه نيز به وي واگذار شد ، و به روایتی دیگر، در دوره قاجار توسط ((حاجیه خانم قمرتاج )) نامی ساخته شده است. پل سردار در ميان پلهاي سه گانه اي كه بر روي زنجانرود ساخته شده تنها پلي است كه داراي تزئينات معقلي زيبا در حاشيه طاقها و چشمه طاقها است.

اين پل در گذشته به دليل نزديكي آن به دروازه جنوبي شهر به پل دروازه قلتوق نيز معروف بوده ، تاريخ ساخت بناي پل سردار بر روي بدنه داخلي بزرگترين طاق و در داخل قاب آجر چيني شده زيبا كه ذكر مقدس ياعلي بصورت قرينه آن را در بر گرفته نقش شده است .

درازای پل حدود ۵/۷۹ متر و ارتفاع آن در بالاترین نقطه از سطح بستر رودخانه حدود ۱۲ متر و عرض آن حدود ۶/۴ متر است. پل دارای سه دهانه با طاق های جناغی است که دهانه میانی از دهانه های دیگر بزرگتر است. برروی پایه های پل نیز دو دهانه با قوس تزئيني تعبيه شده است. پايه هاي پل به عرض ۶ متر از سنگ های تراشیده ساخته شده و از کف رودخانه حدود ۲ متر ارتفاع دارد. پایه ها در هر دو جهت دارای آب بر هستند. آب برهای جانب بالادست به صورت چند ضلعی و آب برهای پایین دست به طرز نيم دایره شکل گرفته اند. دهانه اصلی و بزرگ پل ۶۰/۱۱ متر عرض و حدود ۵/۸ متر از سطح آب ارتفاع دارد. دهانه های کوچکتر نیز ۵۰/۵ متر عرض و ۱۰/۵ متر از سطح آب ارتفاع دارد .

در این پل برای سبک کردن بنا، کاهش بار اضافي و صرفه جویي در مصالح ساختمانی، علاوه بر ایجاد دو طاق تزیینی (که به صورت پله ای رو به بالا بر دامنه شان افزوده مي شود تا به طاقی گرد در یک قاب گوشه دار مي رسند)، در اطراف طاق و هسته پل، فضاهای توخالی زیادی ایجاد کرده اند. نكته قابل توجه در ساختمان این پل، دو فضای طاقداری است که در پایه های متکی به کناره های رودخانه- همانند دهانه های کوچکتر پل- ایجاد شده است . این دهانه ها امروزه از هر دو جهت پوشیده است و دقیقا مشخص نیست که آیا برای سبکترکردن پایه های پل ایجاد شده یا دهانه هايی بوده که بعدها جهت بالا بردن استحکام پایه ها مسدود شده است. در طاق ها و بدنه بنا، آجرهايی به ابعاد ۵*۲۵*۲۵ سانتی متر به کار رفته است. سطح گذرگاه پل به جهت ارتفاع زیاد دهانه میانی، از وسط به دو جانب دارای شیب نسبتا تندی است.

با توجه به بقایای موجود به نظر می رسد که بستر رودخانه در محل برپایی پل سنگ فرشی داشته که این امر مانع از شسته شدن شالوده پل و بستر رودخانه در زیر پایه ها، توسط جریان رودخانه می شده است.

از دیگر نکات قابل توجه پل سردار، تزیینات کاشی و آجری، نمای شرقی آن است که در پل های دیگر کمتر مشاهده می شود. در ضلع شرقی پل، تزیینا تی با کاشی بر بالای دهلیزها و نوارهايی از کاشی در اطراف دهانه های پل وجود دارد که نوار دهانه وسطی، یک نوار ۲۵ سانتی متری از کاشي و آجر لعاب دار است و نوار دهانه های جانبی، یک ردیف ۵ سانتی متری از کاشی به رنگ آبی است. در ضلع جنوبی دهانه وسطی، در یک کادر مستطیل شکل، کتیبه ای از آجر برجسته وجود دارد که در دو طرف آن، تاریخ ((۱۳۳۳)) و عبارت ((یاعلی)) به خط کوفی نوشته شده است. اين بنا به شماره ۱۴۸۵ به ثبت تاريخي رسيده است.

اين پل از جمله آثار با ارزش اواخر قاجار مي باشد. اين اثر به شماره ۱۴۸۵ در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است .