محوطه باستانی تپه قلی درویش قم+تصاویر

محوطه باستانی تپه قلی درویش شناسنامه تاريخی قدمت استان قم است كه سابقه قم را به سال های بسيار دوری كه تاكنون مشخص شده بود، برده است.

کد خبر: ۱۷۶۷۰

تاریخ انتشار : شنبه ۰۶ مهر ۱۳۹۸-1398 July 06

گردشبان (gardeshban.ir) :

محوطه باستانی تپه قلی درویش بر سر راه شاهراه قم – جمكران است كه یكی از مهمترین پایگاه های باستانی در بخش مركزی فلات ایران و مربوط به دوران آهن است .

محوطه باستانی تپه قلی درویش با طول جغرافیایی ۵۰/۵۳ و عرض جغرافیایی ۳۴/۳۸ در حاشیه جنوبی شهر قم، ابتدای بزرگراه قم – جمكران در كیلومتر نخست جاده قدیم قم – كاشان واقع شده است. وسعت محوطه باستانی تپه قلی درویش بیش از ۱۰۰ هكتار بوده كه امروزه حدود ۳۰ هكتار آن، به شكل مسطح برجای مانده است.

ارتفاع محوطه در ابتدا حدود ۲۰ متر در ضلع جنوبی و ۱۰ متر در ضلع شمالی بوده كه در حال حاضر فقط پنج متر از ضخامت لایه های فرهنگی – استقراری محوطه در بخش جنوب شرقی بالاتر از سطح زمین های اطراف بر جای مانده است. كاوش های باستان شناسی در تپه تاریخی قلی درویش نشانگر نشیمنگاهی در منطقه قم مربوط به هزاره چهارم پیش از میلاد است .

این محوطه در برگیرنده آثاری از هزاره ۵ قبل از میلاد تا هزاره اول قبل از میلاد می باشد یعنی در حدود ۷هزار سال تاریخ قم را در خود دارد و حداقل سه الی چهار مرحله مهم فرهنگی را در خود جای داده است.

این محوطه یكی از محوطه های شناخته شده و كاوش شده حاشیه كویر مركزی است كه در برگیرنده سه دوره اصلی استقراری – فرهنگی عصر برنز قدیم (حدود ۳۵۰۰ تا ۲۸۰۰ قبل از میلاد)، برنز جدید (حدود ۱۸۰۰ تا ۱۶۰۰ قبل از میلاد) و عصر آهن (حدود ۱۵۰۰ تا ۱۲۰۰ قبل از میلاد) است.

محوطه باستانی تپه قلی درویش قم

در كاوش های این محوطه بخشی از فضاهای استقراری جوامع عصر آهن یک مستقر در این محوطه مورد شناسایی قرار گرفت و فضاهای مزبور با توجه به نقش و عملكرد آن به گروه های واحدهای مسكونی، فضاهای مرتبط با فعالیت های تجاری، اداری و اقتصادی، فضاهای معروف كنش های آیینی- مذهبی، بقایای معماری نظامی و واحدهای معرف فعالیت های تخصصی صنعتی تقسیم بندی شده است.

در طی كاوش های باستان شناسی فصلی نخستین آتشكده و نماز خانه مربوط به دوران آهن در بخش مركزی فلات ایران كشف شد و از آن لایه برداری شد كه تقریبا دست نخورده باقی مانده بود و گمان می رود كشف این آتشكده همراه با یک دست خط پیش – هخامنشی یكی از مهمترین كشف های این پایگاه باستانی باشد. این نماز خانه همراه با آتشكده ای كه در مركز آن واقع شده با خشت هایی مهر و قالب زده شده كه دقیقا مربوط به هزاره نخست پیش از میلاد است و سپس بر روی آن سكوی قلی درویش ساخته شده است.

گروه كاوش در قلی درویش توانستند نماز خانه را دست نخورده و سالم پس از گذشت ۳۰۰۰ سال از زیر خاک در آورند كه در طی گذشت روزگاران (در زیر خاك مانده ) است . این آتشكده مربوط به دوران آهن و با طراحی معماری شهری و همچنین دفن خمره ای مربوط به ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح كه در بخش مركزی فلات ایران واقعا بی نظیر و بی سابقه بود .

بر اساس كاوش های باستان شناسی ‘سیامک سرلک’ سرپرست گروه كاوش در پایگاه باستانی تپه ی قلی درویش مشخص شده است كه در لایه های ۵۰۰۰ ساله قلی درویش می توان فرهنگ بومیان این منطقه را شناسایی و رد یابی كرد كه این مساله در بخش مركزی فلات ایران بی نظیر است . اولین كاوش های باستان شناسی در این تپه ی تاریخی از سه سال پیش نتایج سرشار و پرباری داشته است اكنون پایگاه باستان شناسی تپه ی قلی درویش داده های ارزشمندی درباره گذشته این منطقه دارد.

یافت شدن سه مهره ی تسبیح یا گردنبد تزیینی در جیرفت در دوران باستان و موارد یافت شده در تپه قلی درویش قم، یک پیوند فرهنگی بین بخش میانی (مركزی) و بخش خاوری (شرقی) فلات ایران در طی هزاره ی سوم پیش از میلاد را نشان می دهد . پیش از این یافت شدن گونه ای از كاسه های ویژه در تپه ی قلی درویش این گمان پدیدآورد كه می بایست بین تپه ی قلی درویش و در بخش میانی فلات ایران و بخش خاوری آن یک پیوند فرهنگی وجود داشته باشد .

كاوش های باستان شناسی در لایه سوم باستان شناختی مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد است و بی تردید تپه ی قلی درویش یكی از پرآوازه ترین مناطق در هزاره ی سوم پیش از میلاد بوده و بعدها در هزاره ی نخست پیش از میلاد این منطقه به شهر بزرگی دگرگون شده است.

یافتن خطوط تكرار شونده مانند خط میخی و سایر نشانه های میخی مانند بر روی یک استوانه در پایگاه قلی درویش در نزدیكی شهر قم گمانه زنی درباره ی گونه ای زبان نوشتاری در این پایگاه باستانی در طی دوران هزاره ی نخست پیش از میلاد را نیرو بخشید . همچنین نشانه های الفبایی نشان از آن دارد كه یك واژه ی ویژه در این دست نوشته تكرار شده مانند چنین پدیده ای را می توان در چغازنبیل دید . پیش از این كاوش های باستان شناسی در لایه های نشیمنگاه انسانی (مسكونی) هزاره ی سوم پیش از میلاد در تپه ی قلی درویش منجر به یافتن یک دفن خمره ای یک كودک در انتهای اتاقی مربوط به دوران برونز (۲۲۰۰-۱۲۰۰پیش از میلاد ) شد.