گردشبان (gardeshban.ir) : نوع بنا : زیارتی
قدمت : صفویان (۹۰۷-۱۱۳۵ ه ق )
( تاریخ میلادی : ۱۷۲۲-۱۵۰۱م )
بناى بقعه يا خانقاه شيخ خليلاللّه ثانى که نوادهٔ شاه نعمتاللّه ولى است جزئى از مجموعهٔ وسيعى بود که به عنوان خانقاه توسط شاه نعمتاللّه ولى ايجاد شده است.
در حال حاضر بناى بقعه مربع شکل است و گنبدى آجرى بر فراز آن و اتاقى در سمت راست آن مشهور به مقبرهٔ سيد محمد از مجموعهٔ قديم برجاى مانده است. در زير گنبد صورت ۹ قبر ديده مىشود که بر همهٔ آنها سنگ مرمرهاى خوش تراش و ظريفى نصب شده است.
بر اين سنگ قبرها کتيبههاى مختلف و نقشهاى گل و بوته حجارى کردهاند. سنگ قبر شاه خليل به ابعاد ۱۰۰×۲۹ و ارتفاع ۲۳ سانتىمتر داراى کتيبههايى به خط ثلث و نسخ است.
بر دو سنگ اين سه بيت که ماده تاريخ کشته شدن شاه خليلاللّه است به خط نسخ ديده مىشود:
شــاه بــرهان ديــن خليـلاللّه کرد از خاکـدان چــو قطــع حيــات
سال تاريــخ مــوت او جستــم از دل خويشتــن بــه وقــت وفــات
گفت چو در هرات گشت شهيد سال فوتش بود شهيد هرات (۹۲۵)
در اين بقعه همچنين کاشى معرقى در بدنهٔ ديوار اتاق دست راست خانقاه مشهور به مقبرهٔ سيد محمد نصب شده که بر آن به خط نسخ خوش رنگ قهوهاى، حديثى از پيامبر و به رنگ سفيد، اشعارى مذهبى نوشته شده است.
شاه خليلاللّه ثانى، فرزند ميرشاه تقىالدين و نبيرهٔ شاه نعمتاللّه ولى است که در هرات کشته شده و جسدش به تفت منتقل و در اين بقعه به خاک سپرده شده است.