gardeshban.ir

منطقه شكار ممنوع حنّا واقع در ۳۰ كيلومتري جنوب شرقي شهر سميرم و ۸ كيلومتري شمال شهر حنّا شامل درياچه سد مخـزني حنّا و كوههاي موجود در جنوب و جنوب شرقي آن به وسعت ۱۸۷۵۰ هكتار است كه در حدفاصل E514125 تا E515410 طول شرقي و N310330 تا N311500 عرض شمالي قرار گرفته و ارتفاع متوسط آن از سطح درياهاي آزاد ۲۳۳۰ متر است. 

نزديكترين منطقه مسكوني به اين منطقه روستـاي اسلام‌آباد (يا قلعه مختارخان) است.

سيماي طبيعي

منطقه شكار ممنوع حنّا شامل دو اكوسيستم متمايز از هم است كه در كنار هم زيستگاههاي مناسبي را جهت حفظ زنجيره حيات در اين منطقه بو‌جود آورده‌اند.

اكوسيستم‌هاي خشكي (كوهستاني) : اين اكوسيستمها شـامل يك رشتـه كـوه بلند و طويل با آبراهه‌هاي عميق و پر شيب بنام رشته كوه (رگ حنّا) است كه داراي چندين قله مرتفع شامل قله‌سنگ رستم به ارتفاع ۲۹۵۶ متر، قله نفه به ارتفاع ۲۸۶۵ متر است. طول رشته كوه رگ حنّا حدود ۲۵ كيلومتر با عرض ۸ تا ۵/۴ كيلومتر است. بخش شمالي اين رشته‌كوه بطول ۵/۱۷ كيلومتر در مركز منطقه شكار ممنوع حنّا واقع شده است. اين رشته كوه آهكي داراي سختونهاي بريده بريده و دره‌هاي عميق و پرشيب است كه در دامنه‌ها بصورت تپه‌ ماهورهايي با شيب ملايم ظاهر مي‌گردد و در پايين‌ترين شيب به درياچه سد حنّا و دشتهاي جلگه‌اي حاشيه‌اي منتهي مي‌گردد. اين ارتفاعات نقش مهمي در مسائل هيدرولوژيكي و اكولوژيكي منطقه دارند و بعضاً سرچشمه رودخانه‌هاي دائمي و فصلي تأمين‌كننده آب درياچه سد حنّا از اين ارتفاعات منشاء مي‌گيرند.

اكوسيستمهاي آبي : اين اكوسيستمها شامل درياچه سد حنّا و رودخانه‌هاي تأمين‌كننده آب درياچه مي‌باشند.

راههاي دسترسي

براي رسيدن به درياچه حنّا و مناطق كوهستاني حاشيه آن دو مسير وجود دارد :

جاده سميرم به حنا : در سمت جنوب شهر سميرم جاده شـوسه باريكي به طول ۳۵ كيلومتر به سمت شهـر حنّا منشعب مي‌گردد كه راه اصلي درياچـه در كيلومتـر ۳۰ آن به طول يك كيلومتر به سمت شرق از آن جدا مي‌شود و پس از دور زدن، درياچه سد حنّا به سمت شهرستان آباده ادامه مسير مي‌دهد.

جاده سميرم ـ اسلام‌آباد : اين جاده از شمال منطقه مي‌گذرد و شهر حنّا را به روستاي اسلام‌آباد مرتبط ‌مي‌كند.

پوشش گياهي

پوشش گياهي اين منطقه به دليل موقعيت خاص جغرافيايي (قرارگرفتن در دامنه‌هاي بلندترين ارتفاعات رشته كوه زاگرس، يعني قلل مرتفع دنا)، بالابودن ميزان نزولات جوي و نيز اقليم خنك و مرطوب آن كاملاً متنوع و از نظر دانش گياه‌شناسي از اهميت زيادي برخوردار است. ۳/۴۲% حوضه آبريز رودخانه حنّا را اراضي مرتعي تشكيل مي‌دهد. نسبت اراضي شخم‌خورده قديمي و ديم‌زارها ۴/۳۱% است كه از قابليت مرتعي برخوردارند و با انجام عمليات اصلاحي، قابل احيا است و حدود ۲۱% اراضي منطقه سنگلاخي و صخره‌ايي هستند. از نظر وضعيت، مراتع عالي و خوب در منطقه وجود ندارد بلكه معادل ۲۹% ازمراتع داراي وضعيت متوسط، ۶۶% داراي وضعيت فقير و ۵% بسيار فقير هستند. در اين منطقه حدود ۲۴ تيپ گياهي تشخيص داده شده است كه گياه مناسب آن گونه‌هاي گون (Astragalus sp.) است كه در ۱۷ تيپ از ۲۴ تيپ حضور دارند و در دو تيپ تنها گونه غالب را تشكيل مي‌دهند. گونه غالب مرتعي ديگري كه بعد از گون‌ها از فراواني نسبتاً مناسبي برخوردار است جار و علفي (Bromus Tomentellus) است كه در ۱۲ تيپ گياهي به عنوان گونه غالب حضور دارد.

حيات وحش جانوري

حيات وحش منطقه شامل جانوران خشكي‌زي و آبزي است كه داراي تنوع قابل توجهي مي‌باشد.

پستانداران منطقه

در ارتفاعات : كل و بز Capra aegagrus.

در كوهپايه‌ها : قوچ و ميش وحشي Ovis orientalis، گرگ Canis lupus، كفتار Hyaena hyaena، شغال Canis aureus، روباه Vulpes vulpes و سمور Martes foina. (2)

پرندگان منطقه

پـرنـدگان خشكـي‌زي : كبك Alectoris chukar ، تيهو Ammoperdix griseogularis ، بلـدرچيـن Coturnix coturnix و سنگ چشم خاكستري Lanius excubitor ، سسك تـالابي معمـولي Acrocephalus scipaceus ، انــواع گنجشكهـا بخصوص گنجشك معمولي Posser domesticus و انواع كلاغها بخصوص كلاغ ابلق Corvus corone .

پرندگان آبزي : اردك كله سبز Anas platyrhynchos ، خوتكا Anas crecca، چنگر Fulica atra، تنجه Tadorna tadorna، آنقوت Tadorna ferruginea، غاز خاكستـري Anser anser ، اردك سرحنايي Aythya ferina ، اگـرت بزرگ Egretta alba، اگرت كوچك Egretta garzetta، پرستـويي دريايي بد صدا Sterna sandvicensis ، كاكايي صورتي Larus genei، تليله‌كوچك Calidris minuta، سليم‌كوچك Charadrius alexandrinus، فلامينكو Phoenicopterus ruber، كفچـه ‌نـوك Platalea leucorodia، چـوب پا Himantopus himantopus، آب چليـك تك‌زي Tringa ochropus، بـاكلان Phalacrocorax carbo ، عقاب دريـايي دم سفيد Haliaeetus albicilla و عقـاب طلايي Aquila chrysaetos .(3و۴)

خزندگان منطقه

لاك پشت مهميزدار غربي ، مار پلنگي Coluber ravergieri ، افعـي شاخـدار Cerastes cerastes ، تيره مار Psammophis schokari ، مار چليپر Natrix tessellata ، كور مار Eryx jaculus و انواع مارمولكها از خانواده‌هاي لاسرتا و جكوها.(۵)

ماهيان منطقه

تاكنون در سد حنّا ۷ گونه ماهي استخواني بومي و ۲ گونه ماهي پرورشي نمونه‌برداري و شناسايي شده‌اند.

الف) ماهيان بومي : اين ماهيان از رودخانه‌هاي تأمين‌كننده آب درياچه آمده‌اند و به‌خاطـر محيط غني از مـواد غذايي و شرايط محيطي مناسب به سرعت در حال رشد و تكثير مي‌باشند، ماهيان بومي درياچه عبارتند از : Capaeta oculeata، Capaeta damascino، Chalcabernus mossolensis، Apoeta aculeat ، Chondrostoma regium، Barbus plebjus، Barbus laganarum .

ب ) ماهيان پرورشي : قزل آلاي رنگين‌كمان Oncorhynchus mrkiss، Oncorhynchus sp (6)

ويژگيهاي عمومي درياچه سد حنّا

در سال ۱۳۷۳ وزارت نيرو در دره حنّا جهت جلوگيري از هدر رفتن آب رودخانه حنا و گسترش فعاليتهاي كشاورزي در اراضي حنّا اقدام به احداث سد خاكي به ظرفيت مخزن ۵۰ ميليون متر مكعب، با طول تاج حدود ۲۴۵ متر و عرض ۱۰ متر با ارتفاع ۳۵ متر براي تأمين آب ۲۵۰۰ هكتار از اراضي دشت حنا نمود.

اين درياچه داراي مساحت بين ۵۲۰ هكتار در مهرماه و ۸۹۰ هكتار در اسفندماه با عمق بين ۲ متر تا ۳۰ متر مي‌باشد. حجم ساليانه آب دخيره شده درياچه بين ۴۵ تا ۵۰ ميليون متر مكعب است. حجم آب ورودي ساليانه به درياچه حدود ۴۲ ميليون متر مكعب است كه از نزولات جوي و آب دو رودخانه شش بلوكي و رحيمي تأمين مي‌گردد(۶). با توجه به شيب بستر و نسبت سطح به عمق، مساحت درياچه به دو قسمت عمده تقسيم مي‌شود.

قسمت اول كه بلافاصله پشت سد قرار دارد، داراي عرض كم و عمق زياد و قسمت دوم داراي سطح وسيع و عمق كم مي‌باشد. مساحت قسمت كم عمق بالايي حدود ۸ برابر قسمت عميق پاييني است.

منابع تأمين‌كننده آب درياچه حنّا

با توجه به اينكه منطقه كاملاً كوهستاني بوده و چهار طرف درياچه سد بوسيله بخشي از ارتفاعات دامنه رشته‌كوه دنا محصور گرديده و با عنايت به اينكه نزولات جوي در آن بيشتر بصورت برف مي‌باشد. در دامنه اين ارتفاعات رودخانه‌هاي فصلي و دائمي متعددي وجود دارد كه آب آنها به درياچه حنّا مي‌ريزد. چهار رودخانه دائمي موجود در منطقه كه منابع اصلي تأمين‌كننده آب درياچه مي‌باشند، عبارتند از :

رودخانه حنّا : از اتصال دو رودخانه شش بلوكي و رحيمي رودخانه حنّا بوجود مي‌آيد. اين رودخانه يكي از شاخه‌هاي رودخانه سميـرم است كه در محل رودآباد به رودخـانه ماربر متصل گرديده و پس از طي مسافت ۳۵ كيلومتر در شمال منطقه كهكيلويه به رودخانه خرسان مي‌پيوندد. مساحت حوضه حنّا ۷۱۰ كيلومتر مربع و ميانگين بارنـدگي ساليانه آن حدود ۳۵۰ ميلي‌متر و ميزان تبخير و تعرق ساليانه آن حدود ۶/۶۴۱ ميلي‌متر است. متوسط دبي ساليانه خشكسالي صدساله و دبي ساليانه ترسالي صدساله به ترتيب مابين ۶۰ -۴۰، ۶/۲۸-۵/۱۶، ۴/۱۳۶-۱۲۵ ميليون متر مكعب در سال و دبي سيلابي هزارساله ۷۰۱ – ۵۸۹ متر مكعب در ثانيه است.

رودخانه رحيمي : اين رودخانه از ارتفاعات شمال منطقه ؛ (ارتفاعات دلما) سرچشمه گرفته و پس از دريافت آب رودخانه چاه تل (كه از تالاب جركان سرچشمه مي‌گيرد) و آب چشمه‌اي معروف به چهل چشمـه به درياچه حنّا مي‌ريزد.

رودخانه شش‌بلوكي : اين رود از ارتفاعات شش‌بلوكي و قبر كيخا واقـع در شرق و شمال شرقي درياچه حنّا سرچشمه گرفته و پس از گذشتن از روستاهاي قلعه مختارخان و اسلام‌آباد به درياچه حنّا مي‌ريزد.

رودخانه بهمن‌زاده : اين رودخانه يكي از سرشاخه‌هاي رودخانه شش بلوكي است كه در سال‌هاي پرباران داراي جريان دائمي است.

اهميت و ويژگيهاي درياچه سد حنّا

ايجاد درياچـه حنّا و تقـويت پـوشش گيـاهي منطقه حاشيه درياچه باعث تجمـع پرندگان و ايجاد محيطي مناسب براي زيست و تكثيـر انواع حشرات و جانوران، افزايش غناي گونه‌اي و پتانسيل‌هاي زيستي، اقليمي و هيدرولوژيكي منطقه گرديده و در مجموع چشم‌اندازي طبيعي و زيبا و تفرجگاهي دلپذير را به وجود آورده است. گياهان موجب توازن اكولوژيكي خاك و عامل مؤثري براي بقاي زندگي پرندگان، حشرات و غيـره هستند. با ايجاد درياچه حنّا، تنـوع‌زيستـي(Biodiversity) منطقـه تقـويت شده، جاذبه‌هاي جهانگردي و تفريحي (اكوتوريسم) در منطقه به وجود آمده و محيط مناسبي براي پژوهشگران علوم زيستي ايجاد شده ‌است: دره‌هاي عميق و زيباي منطقه باعث جذب ‌دوستداران‌طبيعت و كوهنوردان شده و بالاخره ايجاد درياچه باعث جذب هزاران پرنده بومي و مهاجر گرديده كه در فصلهاي زمستان و تابستان در اين درياچه زمستان‌گذراني، تغذيه، استراحت و تخم‌گذاري مي‌كنند.

به سبب قرار گرفتن درياچه حنّا در ميـان زمينهاي كشاورزي و مـراتع عشايري و بارنـدگي قابل‌توجه منطقه، هر ساله مقدار زيادي رسوبات، كودهاي دامـي و كـودهاي ‌شيميـايي از زمينهاي حاشيـه به داخل درياچه تخليه مي‌گردد كه باعث رشد گياهان آبـزي و كاهش حجم ذخيره درياچه گرديده و در دراز مدت عمر مفيد درياچه و سد را تهديد خواهد كرد.

درياچه حنّا علاوه بر قابليتهاي فوق، توان‌هاي گوناگون بوم‌شناختي، تفرجگاهي، اقتصادي و اجتماعي از ارزش‌هاي تحقيقاتي و علمي فراواني نيز برخوردار است. در حال حاضر اين درياچه بعنوان منبع حياتي و مؤثر در زندگي ساكنان منطقه محسوب مي‌شود و يكي از ارزش‌هاي منحصر به فرد در اين منطقه به‌شمارمي‌آيد.