گردشبان (gardeshban.ir) : بنای اولیه قلعه تل حدود سال 1790 میلادی ساخته شده است. بنای این قلعه به محمد تقیخان چهارلنگ بختیاری نسبت داده میشود. وی که هم عصر با حکومت فتحعلی شاه قاجار بود، شورش خود علیه حکومت مرکزی را از اواخر این دوران آغاز و تا وقتی که در دوره حکومت محمد شاه قاجار دستگیر و به تهران منتقل شد، فرمانروایی منطقه بختیاری حاشیه زاگرس را در این بنا به عهده داشت. بنای قلعه تل از زمان جنگ جهانی دوم و شهریور 1320 روبه ویرانی نهاد.
پس از تبانی خوانین هفت لنگ و چهارلنگ یعنی محرابخان بهداروند با فرج اللهخان علیه حکومت مرکزی رضاخان، نظامیان دولت به اشغال قلعه پرداختند و با هواپیماهای جنگی ساخت آلمان بخشهایی از اراضی اطراف قلعه را بمباران کردند. در سال 1840 میلادی بنای قلعه دارای حوزه نفوذ گستردهای بود که دامنۀ آن در شمال و شمال شرق تا مناطق اراک و اصفهان از یک سو و سراسر لرستان و خوزستان و قسمتهایی از فارس و کهگیلویه را از سوی دیگر فرا میگرفت.
در این دوران قلعه تل بهعنوان مرکز فرماندهی ایل بختیاری ایفای نقش میکرد و سبب دغدغههای حکومت مرکزی شد قلعه تل به علت قرار گرفتن در دشتی حاصلخیز و مجاورت با نواحی کوهستانی و راههای ارتباطی شوش، ایذه و شهرکرد و اصفهان، همواره مورد توجه بوده است. قلعه تل روی یک زیگوراتعیلامی ساخته شده است و موقعیت ممتاز نظامی آن برفراز تپه ضمن تامین دید کافی آن بر راههای منشعب از چهار جهت، همواره مورد استفاده خوانین و جنگجویان محلی قرار میگرفت. قلعه یک بنای خشتی و گلی است که برجها و بعضی قسمتهای حصار بندها و شاید سقف آبانبارها و طاقهای آن آجری بوده و به شکل دژهای نظامی قدیم ساخته شده و دارای چهاربرج مدور مجوف بوده است. آجرهای بنا قدمتی پیش از اوایل دوره قاجار یا زند ندارد و سنگ قلوههای بهکار رفته در بنا، نشان از تعلق به معماری دوره زند است و میتوان آن را با قلعههای کریمخانی در فارس مقایسه کرد.