قصه یک دیوار سنگی و عبور سر زن توریست از پرده آهنی / نقش یک ایرانی بر دیوار فروریخته برلین

آلمان سی امین سالگرد فروپاشی دیوار برلین را با برگزاری برنامه‌هایی گرامی داشت.

کد خبر: ۱۹۲۶۶

تاریخ انتشار : يکشنبه ۱۹ آبان ۱۳۹۸-1398 August 19

دیوار برلین به طول ۱۵۵ کیلومتر و به ارتفاع ۳/۶ متر پس از پایان جنگ جهانی دوم و شکست حزب نازی (حزب حاکم بر آلمان) ساخته شد. این دیوار در سال‌های ۱۹۶۱ تا ۱۹۸۹ به‌ مدت ۲۸ سال شهر برلین را به دو منطقهٔ شرقی و غربی تقسیم کرده‌ بود. این دیوار اصلی‌ترین نماد جنگ سرد بود که به پرده آهنین مشهور شد.

با بهبود تدریجی مناسبات میان شرق و غرب در اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی زمینه فروپاشی دیوار برلین فراهم شد. در سال ۱۹۸۹ حکومت کمونیستی شوروی تصمیم گرفت دموکراسی‌سازی را به‌عنوان یک اصل در کشورهای اروپایی شرقی تحت نفوذ خود دنبال کند. اما در این میان اتفاقی افتاد که روند رو به پایان دولت آلمان شرقی را آغاز کرد. دولت کمونیستی مجارستان درهای خود را بر روی غرب گشود. در بیست و سوم اوت ۱۹۸۹، مرزهای بین مجارستان و اتریش باز شد. از آن‌جا که مهاجرت بین کشورهای کمونیستی ممنوع نبود، ساکنان آلمان شرقی که مجاز به رفت‌وآمد به مجارستان بودند از طریق این کشور و نیز چکسلواکی به آلمان غربی و سایر کشورهای اروپای غربی رفتند. این مهاجرت‌ها طی یک ماه به سرعت افزایش یافت. به‌طوری‌که در ماه سپتامبر حدود ۱۳ هزار نفر از اهالی آلمان شرقی به سمت مجارستان حرکت کردند تا بتوانند از طریق اتریش خود را به آلمان غربی برسانند.

در پاییز همان سال، تظاهرات اعتراض‌آمیز مردم نسبت به دولت آلمان شرقی شدت گرفت تا این که در هجدهم اکتبر همان سال اریک هونکر، رهبر آلمان شرقی از سمت خود کناره‌گیری کرد و چند روز بعد ایگون کرنس جانشین او شد. دولت جدید تصمیم گرفت به ساکنان برلین شرقی اجازه دهد تا برای سفر به برلین غربی تقاضای ویزا کنند. با اعلام این مطلب از سوی دولت ده‌ها هزار نفر از ساکنان برلین شرقی خود را به محل‌های مشخص شده رساندند تا از مرز عبور کنند و به برلین غربی بروند.

هجوم این جمعیت به کنار مرز مأموران و نگهبانان را دچار مشکل کرد. چرا که آن‌ها برای مقابله با چنین جمعیتی آمادگی نداشتند. لحظه به لحظه بر انبوه جمعیت اضافه می‌شد. سرانجام مأموران مرز را گشودند و مردم توانستند از آن عبور کنند.

در آن طرف مرز، اهالی برلین غربی برای استقبال از همشهریان سابقشان جمع شده بودند. به این ترتیب نهم نوامبر ۱۹۸۹ به روز فروپاشی دیوار برلین تبدیل شد. این دیوار ظرف روزها و هفته‌های بعد و توسط کسانی که از دیگر نقاط آلمان شرقی خود را به برلین رسانده بودند به تدریج خراب شد. فروریختن دیوار برلین، اولین قدم در راه اتحاد مجدد دو آلمان بود که سرانجام در سوم اکتبر ۱۹۹۰ صورت گرفت.

میخائیل گورباچف رئیس‌جمهور وقت اتحاد جماهیر شوروی ۱۵ سال بعد در سال ۲۰۰۴ عنوان کرد که وقتی در ژوئیه ۱۹۸۹ با هلموت کهل صدراعظم آلمان غربی مذاکره کرده‌ بود به‌ طور مشترک به این نتیجه رسیدند که هنوز زمان وحدت دو آلمان فرا نرسیده‌ است. در نهایت هم به این توافق کردند که از میان برداشتن دیوار به قرن بیست و یکم موکول شود. او عنوان می‌کند که البته مردم آلمان تصمیم دیگری گرفتند و با پافشاری روی برچیدن دیوار، رهبری تاریخ را به دست گرفتند. مردم سایر کشورهای اروپای شرقی و مرکزی نیز بلافاصله از آن‌ها سرمشق گرفتند و موانع رسیدن به آزادی را از سر راه خود برداشتند.

دیوار عظیم بتونی که سی سال در دل مردم رعب و وحشت افکنده بود، به آوار سنگ و کلوخ بدل شد؛ و تا امروز بسیاری از توریست‌ها تکه‌ای از آن را به رسم یادبود، به کشورهای خود می‌برند. در حال حاضر ۳۴ قطعه از دیوار اصلی برلین در موزه نگهداری می‌شود.

دو ماه پس از فروریزی دیوار، یک نقاش ایرانی به نام کانی علوی برای نخستین بار روی آن نقاشی کشید. با پایان جنگ سرد و فروپاشی دیوار برلین، کانی علوی نقاش ایرانی سرپرستی ۱۱۸ نقاش از ۲۱ کشور دنیا را بر عهده گرفت و با کشیدن نقاشی های دیواری یا گرافیتی بر روی آن، این دیوار را به یکی از بزرگترین گالری‌های دنیا تبدیل کردند. تم اصلی این نقاشی ها آزادی، همبستگی، برابری و صلح است.

چند سال پس از نقش‌بستن این نقاشی بر آن بخش از دیوار آن‌چه این نقش‌ها را تهدید می‌کرد خراب‌کردن این بخش از دیوار برلین بود چرا که بسیاری از سیاست‌مداران دوست داشتند که این بخش از دیوار نیز به‌ عنوان «آخرین لکه ننگ» پاک شود و فرو بریزد. علوی یکی از کسانی است که با ویران‌ شدن آن بخش از دیوار که منجر به خرابی نقش‌های کشیده‌شده می‌شود مخالف است.

کانی علوی چند سال پیش و در سال ۱۳۹۰ به عنوان سرپرست گالری بخش شرقی در شهر برلین به‌ خاطر تلاش‌های بی‌وقفه‌اش در سرپا نگاه‌داشتن دیوار نقاشی‌شده برلین از سوی رئیس‌جمهور آلمان موفق به دریافت «مدال لیاقت» شد که عالی‌ترین نشان آلمان است. از آثار دیگر کانی علوی، قطعه‌ای از دیوار معروف برلین است که اندازه‌ آن سه متر و نیم در سه متر است که دو شهروند شرقی و غربی آلمان را تصویر می‌کند که پس از پیرانی دیوار برلین یک‌دیگر را در آغوش گرفته‌اند. این اثر از سوی مجلس آلمان به سازمان ملل هدیه شد که در برابر مقر این نهاد جهانی نصب شده است.

قصه یک دیوار سنگی و عبور سر زن توریست از پرده آهنی / نقش یک ایرانی بر دیوار فروریخته برلین

دو ماه پس از فروریزی دیوار، یک نقاش ایرانی به نام کانی علوی برای نخستین بار روی آن نقاشی کشید

یکی از کارهایی که برای برقراری این بخش از دیوار صورت گرفته است تلاشی است که برای ثبت این بخش از دیوار در میراث جهانی یونسکو شده است. نقاشی‌های این بخش از دیوار یک بار در سال ۲۰۰۹ در طول ماه‌های ژانویه تا نوامبر با تامین بودجه از طرف پارلمان آلمان و اتحادیه اروپا، با دعوت از هنرمندانی که ۲۰ سال پیش از آن بر دیوار نقاشی کرده بودند این بار با رنگ‌های مرغوب بازسازی شد. ۶ نفر از هنرمندان در این میان از جهان رفته بودند که دوستانشان که آن زمان دیوار کناری‌شان را نقاشی کرده بودند کارشان را بازسازی کردند.

یکی دیگر از اقدامات برای حفظ بخش نقاشی‌شده از دیوار که در میان مردم محلی و توریست‌ها به «گالری بخش شرقی» شناخته می‌شود، کمپین‌های رسانه‌ای و بسیج عمومی مردم است. در سال ۲۰۱۳ توجه رسانه‌ها و حضور مردم و ستاره‌هایی نظیر راجر واترز، ساختمان‌سازی در فضای دیوار را که مقدمه‌ای بر جابه‌جایی باقی‌مانده دیوار بود متوقف کرد.

حالا در سالگرد این واقعه AP تصویری از یک گردشگر یونانی در کنار باقیمانده این دیوار منتشر کرده است. در این تصویر گردشگر یونانی از سوراخی در بخشی باقیمانده دیوار برلین به بیرون نگاه می‌کند. این تصویر را در زیر ببینید:

یک سازنده فرانسوی تندیس‌های شکلاتی هم به مناسبت سی‌امین سالگرد فروریختن دیوار برلین یک کپی شکلاتی از این دیوار در پاریس ساخته است. او پس از شکستن این دیوار برلین شکلاتی با تبر، آن را برای خوردن بین حاضران تقسیم کرد.

این دیوار شکلاتی ۲۰۰ کیلوگرم وزن داشت و کلمه freedom (آزادی) و جمله آلمانی «من یک برلینی هستم» روی آن نقش بسته بود، صدها قطعه شکسته شد و حاضران شادمان کیسه‌هایشان را با تکه‌های شکلات پر کردند.