قلعه تاریخی قهقه راور؛ یادگار ساسانیان در کرمان/عکس

قلعه قهقه راور، یکی از قلعه‌های تاریخی و باستانی ایران در استان کرمان است که سابقه آن به پیش از ورود اسلام و عصر ساسانیان می‌رسد.

کد خبر: ۲۳۸۲۶

تاریخ انتشار : چهارشنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۸-1398 December 21

گردشبان (gardeshban.ir) :

قلعه‌ها و برج‌های خشتی بسیاری در سراسر ایران وجود دارد که از گذشته‌های دور برجای مانده‌اند و هرکدام بازگو کننده تاریخ هر نقطه از ایران هستند. کمتر شهر و روستایی در ایران را می‌توان سراغ گرفت که از وجود قلعه و برج بی‌نصیب باشد.

استان کرمان یکی از استان‌های ایران است که قلعه‌ها، برج‌ها و ارگ‌های کوچک و بزرگ بسیاری در دل خود جای داده است. راور یکی از شهرهای استان کرمان است که خود به تنهایی مهد بسیاری از قلعه‌ها و برج‌ها در این استان را به خود اختصاص داده است. یکی از این قلعه‌های مشهور، قلعه قهقه راور است.

قلعه راور یکی از کهن‌ترین آثار تاریخی شهر است که از دوره ساسانی به جای مانده است.

قلعه قهقه راور در دوره ساسانیان ساخته شده است. این قلعه در سه کیلومتری شرق شهرستان راور در نزدیکی روستای ده شیب استان کرمان واقع شده است. این قلعه تاریخی یکی از قدیمی‌ترین آثار تاریخی شهر است که محدوده آن، منطقه‌ای وسیع در حدود چندین هکتار را در برگرفته است. در تمامی محوطه این محدوده تاریخی، بقایایی برجای مانده از ساختمان‌های خشتی وجود دارد که امروزه به صورت تپه‌ای از خاک قابل مشاهده هستند.

به طور خلاصه می‌توان گفت قلعه قهقه امروزه به تپه قهقه تبدیل شده است. در اطراف قلعه قهقه، بناهای تاریخی دیگری نیز وجود دارد. برای مثال در فاصله تقریبا ۵۰۰ متری غرب قلعه قهقه، بقایای بنای دیگری دیده می‌شود که به تل وزیری معروف شده است.

مصالح به کار رفته در ساخت قلعه قهقه و بناهای مرتبط به آن، خشت خام و گل است. آجر و سنگ نیز سهم مختصری در ساخت و ساز این قلعه باستانی داشته‌اند. آثاری از در و دیوارها و ستون‌های برجای مانده از بنا نیز در این محل قابل مشاهده هستند.

ظاهر بنا در اثر عوامل طبیعی و غیرطبیعی فرسایش یافته و به صورت تپه‌ای از گل درآمده است. اما در جاهایی که حفاری‌های غیرمجاز و یا مجاز انجام شده و قسمت داخل دیوارها نمایان است خشت‌های به کار رفته در بنا قابل مشاهده هستند. این خشت‌ها به شکل مکعب مستطیل هستند و ابعادی در حدود ۳۰ سانتی‌متر طول و عرض و ارتفاع تقریبی ۱۰ سانتی‌متری دارند.

قلعه قهقه راور به گفته برخی پژوهشگران در حدود ۳ یا ۴هزار سال قدمت دارد. این قلعه امروزه تخریب شده و جز تلی از خاک چیزی از آن باقی نمانده است

تقریبا در تمام محدوده چند هکتاری قلعه، قطعات کوچک و بزرگ سفال، آجر و سنگ به وفور یافت می‌شوند و با توجه به اینکه منطقه تماما کویر و پوشیده از خاک است، با اطمینان می‌توان گفت این قطعات در ساختمان بناهای مذکور به کار رفته بودند و در حال حاضر به اطراف پراکنده شده‌اند.

یکی از دیوارهای قلعه هنوز هم برجای خود باقی است اما در اثر حوادث طبیعی، ستون‌های آن شکاف برداشته‌اند.

در بالای قلعه آثاری از دیوارهای کم ارتفاعی موجود است که به احتمال بسیار بر فراز بام قلعه بوده‌اند. این قلعه تاریخی در اول فروردین ماه سال ۱۳۴۵ با شماره ثبت ۴۹۸ به عنوان یکی از آثار تاریخی ایران ثبت ملی شد.

برخی پژوهشگران قدمت قلعه قهقه را در حدود سه تا چهار هزار ساله می‌دانند. اطراف محوطه قلعه را خندقی بزرگ در برگرفته است که زمان حمله دشمن آن را پر از آب می‌کردند و مانع نفوذ دشمن به قلعه می‌شدند. بخش‌های زیادی از قلعه تا امروز تخریب شده اما هنوز هم دروازه ورودی قلعه و بقایای تعدادی از اتاق‌های آن، عظمت و قدمت قلعه را نشان می‌دهند.

مردم روستا روایات خاصی در مورد قلعه قهقه ذکر می‌کنند. آنها براین اعتقادند که حاکم راور که در قلعه سکونت داشته فردی ظالم و عیاش بوده که ظلم او سبب بروز زلزله‌ای هولناک شده و قلعه را ویران کرده است. این در حالی است که شواهد تاریخی نشان می‌دهند که موقعیت سوق‌الجیشی این محل، سبب شده که هراز گاهی مورد تاخت و تاز بعضی از اقوام قرار گیرد.

بنابراین علت ویرانی قلعه را می‌توان با احتمال، به مواردی چون وقوع جنگ‌ها نیز تسری داد، که حفر خندق‌های بسیار در اطراف قلعه قهقه به منظور دفاع در مقابل دشمن، این امکان را قوی‌تر می‌کند. در حال حاضر چیزی از این قلعه زیبا برجای نمانده و قلعه تخریب شده است.

متاسفانه امروزه قلعه قهقه به محلی برای نگهداری احشام تبدیل شده و از بقایای آن جز ویرانه‌ای برجای نمانده است.

از خاک قلعه قهقه به عنوان کود، در زمین‌های کشاورزی، استفاده می‌شود. این خاک‌برداری‌ها سبب تجاوز به حریم قلعه شده و به آسیب دیدن آن، کمک می‌کند.

بنابراین علاوه بر ویرانی و فرسایش قلعه در اثر عوامل طبیعی و غیرطبیعی، عدم آگاهی مردم این منطقه از اهمیت میراث تاریخی و فرهنگی سبب آسیب بیشتر قلعه شده است.

اگر به کرمان سفر کردید حتما از بقایای این قلعه تاریخی دیدن کنید. بدون شک محوطه اطراف این بنا و بازمانده‌های قلعه قهقه، برای گردشگران و علاقمندان به تاریخ باستانی ایران جذابیت‌هایی خواهد داشت.