«بازه‌هور»؛ معبدی رازآلود در نزدیکی مشهد

بسیاری از ایرانیان، حتی مردم خراسان و شهر مشهد، گمان می‌کنند که این منطقه به لحاظ آثار باستانی باقی مانده از دوران پیش از اسلام، فقیر است و کمتر جایی در آن وجود دارد که بتوان ردی از بنا‌های این دوره تاریخی به دست آورد.

کد خبر: ۲۵۵۷۵

تاریخ انتشار : شنبه ۰۶ ارديبهشت ۱۳۹۹-1399 February 06

گردشبان (gardeshban.ir) :

در حالی که چنین نیست و علاقه‌مندان به میراث فرهنگی می‌توانند از زیبایی‌های چنین بناهایی، در شمال خراسان نیز، لذت ببرند؛ به جز بنای معروف معبد «بندیان» درگز که در آینده سری به آن خواهیم زد، یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی پیش از اسلام که در جنوب شهر مشهد، به فاصله تقریبی ۸۰ کیلومتری قرار دارد؛ آتشکده یا چهارتاقی «بازه‌هور» در نزدیکی روستای رباط سفید است.

برخی از باستان شناسان، این بنای کهن سال را که در کنار محور قدیمی جاده اسدآباد جا خوش کرده است، میراث دوره اشکانی می‌دانند و معتقدند که سنگ بنای آن در دوره استیلای پارت‌ها بر این منطقه، گذاشته شد.

«آرتور پوپ»، خاورشناس مشهور، بر همین اساس معتقد است که گنبد قرار گرفته روی این چهارتاقی، قدیمی‌ترین گنبد موجود در جهان محسوب می‌شود؛ هرچند که در اصالت این ادعا، اما و اگر‌هایی وجود دارد.

آتشکده بازه‌هور، نخستین بنا در استان خراسان بود که در سال ۱۳۱۰، ثبت ملی شد. یکی از امتیازات مهم این بنا، حفظ شاکله کلی آن در طول قرن‌هاست؛ به این معنا که بازه‌هور، کمتر به لحاظ معماری دستخوش تغییر شده است و احتمالا، چشم‌انداز امروز بنا، همانی است که ایرانیان دوره اشکانی و ساسانی به چشم می‌دیدند. درباره کاربری بنا، افزون بر آتشکده، دیدگاه‌هایی درباره مرکز حکومتی بودن آن یا استفاده از ساختارش برای مطالعات نجومی و تقویمی بیان شده است. با این حال، موضوع استفاده از این بنا برای کار‌های حکومتی، پس از انجام کاوش‌های باستان شناسی، اعتبار بیشتری پیدا کرد.

آن‌چه در مورد بازه‌هور جالب توجه است، دست نخورده ماندن ترکیب زیستی در منطقه قرار گرفتن آن است؛ دو کوه مقابل بنا که به کوه «دختر و پسر» مشهور هستند و تنگه‌ای که هنوز مسیر جاده و محل تردد است، از دیرباز به همین شکل بوده است و کسانی که از آن بازدید می‌کنند، می‌توانند خود را به تمامی در فضای عصر ساسانی حس کنند.