گردشبان (gardeshban.ir) : این کلیسا را در قرن ۵ و ۶ میلادی بنا نهاده اند. با توجه به اسناد موجود بنای اصلی کلیسا بارها بر اثر عوامل گوناگون ویران شد، بنای فعلی در سال ۱۸۴۰ میلادی به ابتکار سردار سامسون خان و توسط معماران روسی و فرانسوی ساخته شد. کلیسای هوانس مراغه در زمان حکومت مغول بسیار محبوب بود ولی در زمان حاضر بهدلیل مهاجرت پیروانش به شهرهای دیگر، بدون استفاده باقی مانده است.
معماری کلیسا
کلیسای هوانس به صورت مستطیل با نمای آجری بنا شده که شامل سه بخش، مکان اسکان اسقف اعظم، مدرسه و محل روشنکردن شمع و عود است که برخلاف عرف رایج در کلیسا سازی، دارای پلان مربعالقاعده است. مدخل این کلیسا در ضلع غربی و ورود به داخل آن از طریق درگاه زیر طاق گنبدی صورت میگیرد. سردر ورودی کلیسا دارای گنبد رک هرمی با روکش شیروانی است و ناقوس کلیسا نیز در این محل واقع شده است.
قسمت اصلی کلیسا مستطیلی شکل است که عبادتگاه یا محراب در ضلع شرقی آن واقع شده و مرکب از سه طاق نما با قوس جناغی است. طاق نمای میانی از دو طاق نمای طرفین بزرگتر بوده و در داخل این طاق نما دو پنجرهٔ مستطیل شکل وجود دارد که با شیشههای الوان تزیین شده است. ایوان آجری بنا به وسیله دو راه پله به برج ناقوس کلیسا که به صورت ستارهای ۱۶ ضلعی است و ۱۲ متر ارتفاع دارد، راه مییابد. در ادامه، تصاویر دیگری از این کلیسا را باهم تماشا میکنیم.