gardeshban.ir

اعظم قنواتی‌پور، کارشناس باستان شناسی در یادداشتی نوشت: از میان مناطق باستانی حوزه‌ جنوب غربی ایران کمترین پژوهش باستان شناسی در منطقه رامهرمز صورت گرفته است. دشت رامهرمز از دوران پیش از تاریخ نقشی مهم در برقراری ارتباط بین حکومت‌های مختلف جلگه و کوهستان ایفا کرده است.

تل گسر نام روستایی در حومه غربی دشت رامهرمز در استان خوزستان است. تل گسر طی چندین هزاره مرکز منطقه‌ای رامهرمز بوده و با وجود فاصله زیاد با تنها رودخانه فصلی یعنی رودخانه اعلا با توجه به اهمیت مسیرهای ارتباطی در این نقطه اهمیت داشته است.

 

تپه‌های باستانی تل گسر از دو مجموعه تپه تشکیل شده که هر کدام در کنار یک روستا با چشمه‌های آب شیرین قرار گرفته‌اند. در سال ۱۹۴۸ مک کاون از موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو دو گمانه در تپه A، یک گمانه در تپه دژ و یک گمانه در تپه B را کاوش کرد. در فصل نخست کاوش در تپه اصلی یا  A سکونتگاه‌هایی از دوره ایلامی مربوط به نیمه نخست هزاره دوم پ.م و طبقات آغاز ایلامی تا طبقات شوش متقدم متاخر (اروک جدید و قدیم) بدست آمد. همچنین تنها گل نوشته شمارشی دوره آغاز ایلامی محوطه گسر در همین تپه و در لایه‌های پایین مشاهده شد. تپه دژ در شمال غربی تپه اصلی قرار دارد که در لایه‌های آن سفال‌هایی مربوط به دوره سلجوقیان تا سوکل مخ بدست آمده است. تپه B در غرب تپه اصلی قرار گرفته و در آن سه طبقه مربوط به فازهای ایلام نو تا ایلام قدیم کاوش شد. در فصل دوم کاوش  در سال ۱۹۴۹ تپه اصلی بیشتر مورد توجه قرار گرفت. دو گمانه بزرگ به نام گمانه پله‌ای در مرکز تپه با ثبت  ۴۹ لایه و طبقه استقراری و گمانه میخ چوبی در بالاترین سطح تپه تعبیه شد؛ و با انجام این کاوش تاریخ کهن‌ترین استقرار در این تپه را به فاز شوشان میانه متاخر (۴۸۰۰-۵۲۰۰ پ.م) به نام خود ثبت کرد.

در سال ۱۹۶۳ باستان شناسی به نام کالدول و در سال ۱۹۶۷ دو باستانشناس دیگر به نام‌های الیزابت کارتر و هنری رایت منطقه را مورد بررسی قرار دادند.

و اما در سال ۱۳۸۵ خورشیدی موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو به صورت مشترک با پژوهشکده باستان شناسی به سرپرستی عباس علیزاده و لیلی نیاکان دوباره منطقه را بررسی و مقالاتی درباره آثار باستانی تل گسر منتشر کردند.

نتیجه این بررسی‌ها در کتاب سیستم‌های استقراری و فرهنگ‌های باستانی دشت رامهرمز (نتایج کاوش در تل گسر و بررسی منطقه ای رامهرمز)  منتشر شده است. این کتاب دستاورد تلاش‌های صمیمانه گروهی از اشخاص در ایران و ایالات متحده است که به قلم دکتر عباس علیزاده، لقمان احمدزاده و مهدی امیدفر نگاشته شده است.

یادآور می‌شود آثار ملی ثبت شده تحت حفاظت و نظارت وزارت میراث فرهنگی قرار دارند و هرگونه دخل و تصرف یا اقدام عملیاتی که منجر به تخریب یا تغییر هویت آن شود برابر با مواد  ۵۵۸ تا ۵۶۹ از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده مجازات می‌شود.