گردشبان (gardeshban.ir) : حمید فدایی، مدیر پایگاه میراث جهانی تختجمشید روند اخیر ساماندهی و مستندنگاری سنگهای تختجمشید را یکی از برنامههای بلند مدت پایگاه میراث جهانی تختجمشید دانست که با همکاری متخصصان باستان شناس، مرمت کاران و نیروهای فنی در حال انجام است.
او اضافه کرد: در کاخهای مختلف تخت جمشید قطعات متعدد و منقوش سنگهایی وجود دارد که حاصل ویرانی بناها در طول سدههای گذشته است. اگر چه امروزه اجرا پوشش بر روی ستونها و درگاههای تخت جمشید به دلیل نکات فنی و اجرایی و نظیر حفظ حریم بصری محوطه، عملیاتی دشوار و برنامهریزی اجرا آن زمان بر است، اما تصمیمگیری در مورد انتقال قطعات جدا شده کاخها و حفاظت موقت آنها در مخازن و فضاهای سر پوشیده در کوتاه مدت امکانپذیر خواهد بود؛ بنابراین از مهمترین برنامههای حفاظتی محوطه نجات بخشی قطعات رها شده در محوطه کاخ ها و ساماندهی فیزیکی و اطلاعاتی آنها در مخازن واقع در بخش جنوبی تخت گاه تخت جمشید بوده است.
وی اضافه کرد: آمادهسازی این مخازن و اجرا اندود بر دیوارههای آن، طراحی، ساخت و نصب قفسههای فلزی متناسب با فضا انبارها و مقاوم برای تحمل وزن سنگها، از پشتیبانیهای فنی در به ثمر نشستن این طرح بزرگ بوده که با همکاری متخصصین واحد دفتر فنی پایگاه انجام شده و با توجه به حضور تعدادی باستان شناس و نیروهای فنی مرمت در آن، نمونه ای از همکاری و کار گروهی در اجرای پروژه ای حفاظتی بوده است.
فدایی با اشاره به دستاوردهای این پروژه با هدف حفاظت بهتر و بهرهبرداری از آن در زمینههای گوناگون، افزود: پروژه انتقال قطعات جدا شده بناها و کاخها به داخل مخازن، علاوه بر بهینه کردن شرایط نگهداری آثار از ویژگیهای دیگری نیز برخوردار بوده است، با مستندنگاری، طبقهبندی و ساماندهی قطعات سنگ، بانک اطلاعاتی ویژهای برای آنها تهیه شده که از این بانک داده در پاره یابی قطعات و امکان سنجی نصب قطعات سنگ در محل اصلی خود در کاخهای تخت جمشید استفاده خواهد شد.
مدیرپایگاه میراث جهانی تخت جمشید اضافه کرد: طی یک ساله گذشته، حدود سه هزار قطعه سنگ مستندنگاری، شناسنامهدار و طبقهبندی شده و در شرایط مناسب حفاظتی قرار گرفته است.
فهیمه همایون، کارشناس باستان شناس و از همکاران این طرح با تاکید بر اهمیت ساماندهی قطعات سنگی، بیان کرد: با توجه به پراکندگی سنگهایی که در دهههای گذشته در محوطه تختجمشید وجود داشته؛ با هدف حفاظت بهتر از قطعات سنگی منقوش، ساماندهی و مستندنگاری این یافتهها آغاز شد.
همایون با اشاره به فرآیند این پروژه گفت: با توجه به این که سنگهای پراکنده موجود در محوطه تخت جمشید به دلائل مختلف نظیر پدیده هوازدگی و فرسایش در معرض آسیب قرار داشت، انتقال آثار به مکانی بهتر در اولویت قرار گرفت و در اینباره از مخازن موجود در بخش جنوبی مجموعه تختگاه واقع در کاخ D که فضاهای راهرو شکل با سقف تاقی شکل موسوم به تاقی ها، استفاده شد.
یونس زارع، کارشناس باستان شناس و عضو کارگروه ساماندهی و مستندنگاری سنگهای منقوش تخت جمشید در رابطه با مراحل مختلف این پروژه، گفت: قطعات سنگی منقوش ابتدا مستندنگاری شده و پس از پاکسازی اولیه، برای تفکیک و شناسایی اولیه به مخازن ایجاد شده منتقل و پس از آن، ثبت و طبقهبندی میشود.
وی افزود: همه قطعات سنگ نهایتا داخل جعبههای چوبی ویژهای که به همین منظور ساخته شده قرار گرفته و صاحب برگه دان با شرح محتویات داخل جعبه بر روی آن میشود.
این کارشناس باستان شناس در رابطه با مستندنگاری های انجام شده روی این قطعات برای بارگذاری اطلاعات آن بر روی سامانه جامع بانک اطلاعاتی پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، بیان کرد: مستندنگاریها با تهیه اطلاعات تصویری از زوایای مختلف و همچنین تهیه اطلاعات محتوایی در رابطه با پیشینه طرح، اندازه، جنس، رنگ و ... انجام میشود و این دادهها برای استفاده متخصصان و حفاظتگران در دسترس خواهد بود.
ایسنا نوشت، زارع همچنین خاطرنشان کرد که در روند ساماندهی اخیر تعدادی از سنگهای شناسایی شده قابل پیوند یا اتصال به محل اصلی خود در مجموعه جهانی تخت جمشید است.