شهر بناب ، شهر دوچرخه ایران و شهری که کباب آن معروف است . بر اساس نشانهها و آثار شناخته شده در شهر بناب، قدمت تاریخ و تمدن این شهر به شش هزار سال پیش میرسد که به احتمال زیاد اولین قوم آریائی این محل را به جهت آب و هوای معتدل و بارندگیهای سالیانه و زمینهای مسطح و هموار و قرار گرفتن اراضی در دامنههای سهند و سواحل دریاچه ارومیه برگزیده باشند.
وضعیت جغرافیائی منطقه و آثار به دست آمده از کاوشهای محلی نیز با توصیفات شهر تاریخی شیز انطباق دارد.
آثار به دست آمده از حفاریهای قره تپه گزاوشت و قیزلار قلعه سی (قلعه دختران) که یکی از نود و سه تپه باستانی میباشند و همچنین وجود سی و شش غار مربوط به یکدیگر (معماری صخرهای صور) که نشانگر زندگیهای دسته جمعی در دوران ماقبل تاریخ است.
همچنین کشف آثار قدیمی مانند ظروف سفالین، فلزی و نشانههای تمدن شهری تا عمق چند متری زمین، این سابقه طولانی را تائید میکند.
حصار شهر بناب مربوط به دورانهای تاریخی پس از اسلام است و در بناب، کوی سعدی واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۳۱۸ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.شهرستان بناب در دامنه کوه سهند و در جلگهای حاصل خیز واقع شدهاست. این شهرستان از سمت شمال به شهرستان عجب شیر، از سمت جنوب به شهرستان ملکان، از سمت شرق به شهرستان مراغه واقع در دامنه کوه سهند و از سمت غرب به دریاچه ارومیه محدود شدهاست.بناب با داشتن ۸۵٬۲۷۴ نفر جمعیت و ۷ کیلومتر مربع مساحت در سال ۱۳۹۵ خورشیدی، ششمین شهر بزرگ و پرجمعیت استان شمار میرود.
تالاب قره قشلاق یکی از بهترین مکانها برای پرنده نگری است.تالاب قره قشلاق بناب در ساحل جنوب شرقی دریاچه ارومیه قرار دارد. تنوع گونههای جانوری و گیاهی به زیبایی تالاب قره قشلاق افزوده است. فصل بهار و تابستان بهترین زمان برای رفتن به تالاب است که در فاصله ۱۳ کیلومتری بناب در روستای قره قشلاق واقع شده است.
پل تاریخی پنج چشمه در ۵ کیلومتری جنوب بناب قرار دارد که از طریق کمربندی بناب میتوان به آن رسید. پل پنج چشمه از دوران صفویان به یادگار مانده است و همچنان مورد استفاده قرار میگیرد. رودخانه کم عمق صوفی چای زیر آن جریان دارد که گاه کاملا خشک میشود. پل تاریخی دارای ۵ چشمه است و پایههای آن از جنس سنگ و طاقهای آن جناقی و کف آن سنگ فرش است.
به دلیل حاصلخیز بودن زمینهای کشاورزی بناب از کودهای طبیعی(فضولات حیوانی) استفاده میشود. یکی از روشهای تهیه کود گیاهی احداث کبوترخانه است که به صورت برج ساخته میشد. کبوترخانه امیر فرهنگی از معروفترین کبوترخانهها در خیابان شهید باهنر بناب است که قدمت آن به زمان قاجار برمیگردد. طبقه اول کبوترخانه، خانه باغ است، طبقه دوم محلی برای نگهداری کبوتران و طبقه سوم برای نگهبانی استفاده میشده است. در روستای زوارق در ۵ کیلومتری جنوب بناب نیز تعدادی کبوترخانه وجود دارد.
مسجد جامع مهرآباد در خیابان مطهری میدان مهرآباد بناب قرار دارد که با موزه مردمشناسی جنوب سهند در خیابان استاد شهریار ۱۱۰ متر فاصله دارد. مسجد مهرآباد در زمان صفویان بنا شده است که دارای صحن، شبستان و منارههای کاشیکاری شده است. حمام تاریخی مهرآباد دارای تالار بزرگ رختکن، محل نظافت، تالار شستشو، گرمخانه و خزینه آب است. اکنون گرمابه مهرآباد موزه مردم شناسی تبدیل شده است یکی از بهترین مکانها برای پیوند و آشنایی با گذشتگان است.
گرمابه حاج فتح الله از مهمترین حمامهای بناب در خیابان کاملو است که از زمان قاجار باقی مانده است. از حمام تاریخی حاج فتح الله برای برگزاری کارگاه و آموزش صنایع دستی جهت ترویج و توسعه صنایع دستی استفاده میشود. مسجد قرمز بناب در فاصله ۳۵۰ متری از حمام حاج فتح الله قرار دارد. مسجد قرمز بنایی کاملا ساده دارد و دارای کتیبههای قرمز رنگ است. منارههای آجری آن از قرن پنجم به یادگار مانده است.
بازار چهارسو (چارسو) که به اوزون بازار یا راسته بازار بناب معروف است از اماکن تاریخی شهرستان بناب به شمار میآید. برای خرید سوغاتی بناب مانند قلم زنی روی مس، طراحی روی قالی، منبت کاری، دوشاب بناب و حلواهای بناب بازار چهارسو یکی از بهترین مکانهاست.
به جرات میتوان گفت تعداد کبابیها در بناب بیشتر از فست فودها و سایر رستورانها است. کباب بناب نوعی کباب ساطوری است که توسط حاج صمد کشاورز معروف به حاج صمد آشپزباشی در اولین دهههای سال ۱۳۰۰ ابداع شد. کباب بناب که بوی همه جا را پر کرده است از گوشت گوسفندی همراه با پیاز و نمک به روش ویژه و متفاوت از کباب کوبیده تهیه میشود که گوشت به جای چرخ کردن، ساطوری میشود. کباب بناب طرفداران بسیاری دارد.
حالا که میدانیم بناب کجاست و جاذبه های گردشگری بناب کدامند بیایید با هم به بناب سفر کنیم. برای رفتن به بناب از طریق مسیر زمینی از تهران، قزوین و زنجان را پشت سر بگذارید سپس از طریق آزاد راه زنجان – تبریز به بناب بروید. فرودگاه سهند مراغه و ایستگاه راه آهن بناب از گزینههای هوایی و ریلی برای رسیدن به بناب هستند. هتل لاله بناب در میدان معلم، بزرگراه سردار قاسم سلیمانی (بزرگراه رسالت جنوبی) میزبان مسافران عزیز است.