کاخ شیروان شاهی باکو، جاذبه تاریخی مهم آذربایجان/عکس

در حالی که به دنبال اطلاعات مربوط به گشت و گذار برای سفر به باکو هستید، یکی از جاذبه هایی که توجه شما را جلب خواهد کرد «کاخ شیروان شاه» (shirvanshahs palace) است.

کد خبر: ۴۲۵۶۴

تاریخ انتشار : پنجشنبه ۲۴ تير ۱۴۰۰-1400 April 24

گردشبان (gardeshban.ir) :

این قطعه مهم تاریخ آذربایجان، در قرن 15 میلادی توسط شیروانیان ساخته شد. شیروانیان در سال های 861 تا 1538 عمدتاً در قلمرو کنونی آذربایجان حکومت می کردند.

کاخ شیروان شاهی باکو، جاذبه تاریخی مهم آذربایجان/عکس

طی حملات امپراتوری عثمانی و روسیه به باکو، بخش هایی از کاخ به سرقت رفت و متروک شد. کاخ شیروان شاهی که در طیّ چند قرن متروک باقی مانده بود، در سال 1964 به طور رسمی به عنوان یک موزه اعلام شد. از آن زمان به بعد بیشتر مورد توجه و حمایت دولت آذربایجان قرار گرفت. کاخ شیروان شاهی باکو در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز ثبت و از این رو مورد استقبال تورهای باکو واقع شد. عکس کاخ شیروان شاهی باکو بر روی اسکناس 10.000 مناتی آذربایجان به تصویر کشیده شده است.

تاریخچه قصر شیروان شاه باکو

باکو در زمان شیروان شاه خلیل الله اول و پسرش فاروق یاسر، پایتخت آذربایجان بود. ساخت و ساز قصر از قرن سیزدهم آغاز و تا قرن 16 ادامه یافت و همزمان با آن، پایتخت آذربایجان از Shemakha به باکو انتقال یافت. برخی عقیده دارند که این ساختمان به عنوان یک بنای یادبود در اطراف مقبره Seyyid Yaxya Bakuvi که یک صوفی Helwati بزرگ بود ساخته شد. برخی مورخان نیز اعتقاد دارند این ساختمان به عنوان کاخ حاکم مورد استفاده قرار می گرفت.

به دلیل نبود شواهد لازم، این دو نظریه را نمی توان به طور صد در صد پذیرفت. تاریخچه دقیق قصرها و سازه های تاریخی و کهن معمولاً به واسطه کتیبه‌هایی که در این سازه ها وجود دارد تعیین می شود. به دلیل آنکه هیچ کتیبه‌ای از زمان ساخت اولیه آن در ساختمان قصر باقی نمانده است، تاریخچه آن شفاف نیست. پس از پیروزی صفویان و تسخیر باکو توسط آن ها در سال 1501، دستور خروج صفویان از قصر صادر شد.

در پی آن، این قصر در طول قرن ها خالی ماند و ساختمان آن رو به افول رفت. با گذر زمان، مردم باکو این سازه را با عنوان "کاخ کاروانسرای باکو" شناختند. این اصطلاح به تاریخ نگاران روسی نیز منتقل شد و برای نخستین بار توسط بارتولد (Bartold) عنوان شد. در راهنمای سفر به باکو اطلاعات اولیه در مورد این شهر خواهید داشت.

تا سال 1501 هیچ اطلاعی در مورد ساختمان قصر پیدا نشد تا اینکه بر اساس یکی از chronicle های فارسی، مشخص شد که سپاه شیروانشاه فرخ یاسر، پسر خلیل الله، در شماخا از شاه اسماعیل اول، شاه سلسله صفوی شکست خورد و فرخ یاسر در این نبرد کشته شد.

سربازهای شاه اسماعیل به باکو رفته ، آنجا را محاصره کرده و پس از چند حمله این شهر را نیز تسخیر کردند. به این ترتیب ساختمان قدیمی و اصلی شیروانشاه به دستور شاه اسماعیل منهدم شد. بعد از مدتی، شهر باکو و کل ناحیه آن و همچنین شیروان، توسط فرمانداران صفوی اداره می شد. اطلاع دقیقی در مورد افرادی که در نیمه اول قرن شانزدهم در کاخ زندگی می کردند و در آنجا اقامت داشتند وجود ندارد.

در نیمه دوم قرن شانزدهم، جنگی میان صفویان و امپراطوری عثمانی در گرفت تا اینکه در سال 1578 ترک‌ها باکو را فتح کردند. از زمان حکومت امپراطوری عثمانی در محوطه قصر، دروازه کاخ و محدوده اطراف آن از سمت شرق حفظ شد. از کتیبه‌ای که در دروازه شرقی قصر قرار دارد این نتیجه حاصل شده که این بخش طی حکمرانی سلطان ترک عثمانی، سلطان مراد سوم بنا شد. از ادبیات و نوشته‌های ترکیه ای نیز این گونه بر می‌آید که در آن زمان پادشاهان ترک در این قصر زندگی می کردند. کتیبه موجود در دروازه شرقی گواه این مدارک است.

از قرن هفدهم، کاخ شیروان شاهی خالی ماند و هیچ مقام دولتی در آن سکونت نداشت. رئیس راهبان صومعه و نماینده مأمور اصفهان، Capuchin Pater Raphael در مقاله خود در سال 1660 قصر شیروان شاه را با عنوان قلعه باکو توصیف کرد و اطلاعاتی در مورد تخریب و ویرانی آن داد. در سال 1723، باکو توسط نیروهای پیتر اول محاصره و شهر بمباران شد. در اواسط قرن نوزدهم کاخ به بخش نظامی روسیه منتقل شد. اداره نظامی روسیه تعدادی از کاخ ها را احیا کرد و در آن دوره بازسازی قابل توجهی که تسهیلات کاخ را به انبارها برای تجهیزات نظامی تطبیق می داد انجام شد.

بازسازی هایی که توسط بخش نظامی انجام شد، همراه با بازسازی قطعات تخریب شده، منجر به تخریب برخی از بخش های کاخ شد. گنبدها، لوح های صلیب و پنجره‌های همه اتاق‌ها و سالن های طبقه دوم تخریب و با سازه های مسطح و پهن جایگزین شد. طی این دوره، کلیسای ارتدوکس باکو در صدد تخریب کاخ بر آمد تا آن را به کلیسای جامع باکو تبدیل کند. اما این پرونده توسط مقامات تزار رد شد، زیرا در آن زمان قصر به عنوان یک انبار بزرگ کاربرد داشت.

در بخش شمالی کاخ، یک ورودی به سمت طبقه دوم ساخته و یک حفره بسیار بزرگ در دیوار آن ایجاد شد تا از طریق آن، ارابه های اسب دار بتوانند به طبقه دوم قصر راه پیدا کنند. پس از انجام این تغییرات، تغییراتی هم در بخش شرقی ساختمان ایجاد شد و طی آن پلکان هایی به این بخش اضافه شد و در کل در حیاط جنوبی دیوار سنگی ایجاد شد که در موقع فرار از آن استفاده کنند. از نیمه اول قرن نوزدهم دیوارهای ساخته شده کاخ مورد حفاظت قرار گرفت.

در سال 1920، دولت شورای امنیت آذربایجان اقداماتی را برای حفاظت از بنای یاد شده آغاز کرد. از سال 1920، تمیز کردن کاخ و تعمیرات جزئی آغاز شد و همزمان با آن، بررسی های باستان شناسی نیز صورت گرفت و تا سال 1924 ادامه یافت.

پس از آن، تعمیرات و بازسازی های گسترده ای بین سال های 1932 تا 1934 تحت نظر AzCUOP و سازمان بازسازی دولت موسکو انجام گرفت و طی اقداماتی که صورت گرفت، کاخ شیروان شاهی به موزه تاریخی آذربایجان، AzFAN داده شد و معین شد که این سازه تاریخی متعلق به این کشور است. در طی بازسازی هایی که انجام گرفت، طرح اصلی طبقه دوم به دلیل این کاربری قصر به عنوان موزه مطرح شد، مورد بازسازی قرار نگرفت. طرح طبقه اول به طور کامل بازسازی شد.

در سال های 1937-1938 تحت هدایت باستان شناسی به نام V.N. Leviatov کاوش های باستان شناسی در کاخ انجام شد و تعداد زیادی مصنوعات تاریخی مربوط به قرن های 12-15کشف شد. کاوش های باستان شناسی عمقی که در سال 1945 توسط لویتاوف در قلمروی مجموعه کاخ انجام شد، حکایت از وجود بقایای یک محله مسکونی داشت؛ قطعات زیادی از محصولات سرامیک و سکه هایی که طی این عملیات انجام شد، قدمت این محله مسکونی را به قرن هشتم هجری می رساند.

در سال 1960 میلادی، از این سازه به عنوان یک ساختار معماری محافظت شده و در سال 1964 از آن به عنوان یکی از موزه معماری استفاده شد. در سال 1992 نیز کارهای ترمیم جدید آغاز شد تا اینکه در سال 2000 میلادی کمیته یونسکو کاخ شیروانشاهی باکو را که قطعه ای مهم در تاریخ آذربایجان است، در لیست میراث جهانی یونسکو قرار داد. این سازه باستانی اولین موردی است که در آذربایجان ثبت جهانی شد. در سال 2006 بازسازی های کاخ به اتمام رسید و در سال 2017 گواهی علو درجه به آن اعطا شد.

برای اینکه اطلاعات کامل تری از تاریخ باکو داشته باشید در ابتدا باید بدانید باکو کجاست سپس به مطالعه مراکز دیدنی این شهر بپردازید.

ساختار و معماری کاخ شیروان شاه

یکی از جاهای دیدنی باکو کاخ شیروان شاه است که قدیمی ترین بخش از سرمایه آذربایجان و مروارید معماری این کشور است. ساختمان کاخ شیروان شاهی باکو که در 2 طبقه بنا شده است، شامل ساختمان اصلی کاخ، دو مسجد با مناره، مخزن آب، بقایایی از یک حمّام، دروازه مراد یا دروازه شرقی و همچنین مقبره سید یحیی باکویی است. مقبره پادشاه خلیل الله، مادر و پسرانش نیز در قصر شیروان شاه باکو است. در مجموع، 52 اتاق در کاخ وجود داشت که با گذر زمان و آسیب های وارده به آن، بسیاری از اتاق ها نابود شد. طبقه اول مورد استفاده خدمتکاران بود و طبقه دوم آن به شاه و خانواده اش اختصاص داشت.

معماری کاخ با تاکيد بر هنر تمدن اسلامي قرون وسطايی انجام شده است. طبقات ساختمان با سه راه پله پیچ در پیچ به هم راه پیدا می کنند. دیوارهای کاخ طوری ساخته شده بود که به عنوان سدّ دفاعی در برابر دشمنان جنگجو که اغلب به شهرهای پادشاهی شیروان شاه حمله می کردند، عمل کند.

بخش های مختلف قصر شیروانشاهی آذربایجان

ساختمان اصلی (کاخ): ساختمان اصلی کاخ در واقع یک سازه دو طبقه است که ساخت آن در سال 1411 آغاز شده بود و در کل 52 اتاق داشت؛ 27 اتاق در طبقه اول و 25 اتاق در طبقه دوم (در حال حاضر در طبقه دوم 16 اتاق وجود دارد). قسمت های بیرونی ساختمان اصلی از طریق سه راه پله پیچ در پیچ به هم مرتبط هستند.

دیوان خانه

دیوان خانه قصر شیروانشاهی باکو را در حیاط شمالی قصر می توان پیدا کرد. دیوان خانه در واقع یک غرفه سنگی کوچک است که از سه طرف با گذرگاه های طاق دار احاطه شده است.

مسجد کی قباد

مسجد کی قباد که به "مسجد قدیم" هم معرف است در اواخر قرن چهاردهم و اوایل قرن پانزدهم، پس از تخریب ساختمان قدیمی کاخ ساخته شد. در سال 1918 مسجد قدیمی در آتش سوزی سوخت. تصویر این مسجد و توضیح مختصری در مورد آن در مقاله آندری پاولینوف، که در سال 1888 از باکو بازدید کرده بود و مسجد را دیده بود، در شماره سوم مجله "مصنوعات باستان شناسی قفقاز" (مسکو، 1893) منتشر شد. امروزه در محلی که قبلاً جایگاه مسجد بود دو ستون، بخشی از دیوار و همچنین بام آن باقی مانده است.

مسجد کاخ شیروان شاهی باکو

ورودی شرقی

ورودی شرقی به نام دروازه مراد نیز شناخته می شود. این ورودی در سال 994 هجری قمری (1585- 1586) توسط معماری به نام امیر شاه که از مردمان حومه تبریز بود ساخته شد. در مقایسه با دیوان خانه، شکل و ظاهر ورودی شرقی تا حدودی ساده تر بوده و قسمت بالایی آن با یک کتیبه به زبان عربی تزئین شده است. بر خلاف سایر ورودی ها، این مدخل همانند دروازه ها گسترده تر است.

آرامگاه سید یحی باکویی

آرامگاه هشت ضلعی سید یحی باکویی که در نیمه دوم قرن پانزدهم ساخته شد را می توانید در حیاط جنوبی و در کنار کاخ پیدا کنید.

حمام

در حیاط پایینی یک باقی مانده هایی از یک حمام وجود دارد. تاریخ دقیق ساخت این حمام مشخص نیست اما پیشنهاد شده است که حمام موجود، در قرن پانزدهم در واقع یک کاخ بوده است. در طی انفجاری که در زمان های گذشته رخ داده بود، بازسازی‌هایی در آن صورت گرفت.

اودان یا مخزن آب

در فاصله نه چندان دور از حمام، اودان (ovdan) قرار دارد. اودان یک مخزن آب بود که آب حمام قصر را تأمین می کرد. آب از طریق لوله هایی که در زیر زمین به کار گذاشته شده بود وارد اودان می شد.

قیمت بلیط، ساعات بازدید و آدرس کاخ شیروان شاهی باکو

قیمت بلیط این جاذبه توریستی 245.000 IRR است. بازدید از آن در تمامی روزهای هفته از ساعت 10:00 تا 18:00 (6 عصر) امکان پذیر است. اگر به پدیده های طبیعی علاقه مند هستید، می توانید پس از بازدید از قصر، از یانار داغ آذربایجان که در فاصله 25.7 کیلومتری (37 دقیقه) قصر قرار دارد نیز بازدید نمایید.

Address: mkovskaya Side-street, 76, Baku, Azerbaijan.

اگر دیوارهای سنگی می‌توانستند حرف بزنند، حاکمان قرون وسطایی خود را ستایش می کردند که چنین سازه های شگفت‌انگیزی را با گنبدهای سنگی، مقبره ها و سالن هایی بنا کرده اند که پس از گذر بیش از 500 سال، همچنان پا برجا مانده اند.

برچسب ها:

کاخ شیروان شاهی باکو جاذبه تاریخی مهم آذربایجان آذربایجان کاخ شیروان شاه گردشبان

بازدید از صفحه اول ارسال به دوستان نسخه چاپی خبرنامه

مطالب مرتبط