gardeshban.ir

بودیسم یا آیین بودایی برای مدّت زمانی طولانی یکی از مذهب های رسمی آسیای مرکزی و شبه قاره هند به شمار می رفت. بودیسم در قرن اول میلادی توسط امپراتوری کوشان در منطقه تاریخی باختر در آسیای مرکزی تأسیس شده و وارد افغانستان شد. از معروفترین امپراتورهای کوشان، امپراتوری بودایی مذهب به نام (کانیشکای بزرگ) بود. او آیین بودایی را از قراقروم به هند و چین و بسیاری از کشورهای آسیایی دیگر گسترش داد.

عکس سمت راست مجسمه بودا قبل از تخریب و عکس سمت چپ جای خالی مجسمه پس از انفجار

بامیان و پیکره های بزرگ بودا

منطقه بامیان مرکز آیین بودا بود. یک راهب چینی به نام (هوسان تسانگ) در قرن هفدهم میلادی بامیان را مرکز شکوفاییِ بودیسم با صدها دیر و هزاران راهب توصیف کرد.

دو مجسمه ایستاده بودا یکی به ارتفاع 36 متر و دیگری 53 متر

دو مجسمه ایستاده و مرتفع بودا از راست به چپ یکی به ارتفاع 36 متر و دیگری 53 متر قرار داشتند. مورّخان بر این باور بودند که این مجسمه ها که درون کوه حفر شده اند به قرن های سوم و ششم میلادی تعلّق داشته و از معروفترین آثار بوداییان به شمار می رفته اند که با تزیین های سنگی و درخشان مسافران زیادی را به این منطقه جذب می کردند. در سال 2001 میلادی طالبان دو مجسمه بودا در نزدیکی بامیان را منفجر و ویران کردند؛ جای خالی پیکره های بودایی بامیان در عکس ها دیده می شود.

پیکره بزرگ بودا با طول 53 متر که در سال 2001 توسط طالبان ویران شد

تخت رستم سمنگان، سنگ تراشیده ای از معماری عصر بودا

شهر باستانی سمنگان یکی دیگر از مهمترین مراکز بودا بوده است. از جمله شاخص ترین آثار به جای مانده از عصر بودا در سمنگان (تخت رستم) است که در سه کیلومتری شهر سمنگان قرار گرفته است.

تخت رستم

تخت رستم درون سنگی یکپارچه تراشیده شده و باستان شناسان آن را از شگفتی های معماری عصر بودایی در افغانستان می دانند. از آنجا که داستان های شاهنامه در میان مردم این منطقه از دیرباز تاکنون جایگاه ویژه ای داشته و برخی از داستان های شاهنامه در این منطقه رخ داده، می گویند رستم و تهمینه در اینجا با هم ازدواج کرده اند. تخت رستم در دوران تضعیف کوشان و احتمالاً بین قرن های چهارم و پنجم میلادی ساخته شده است. این طور که از کتب تاریخی برمی آید، امپراتوری کوشان در قرن پنجم پس از حمله هیاطله و هون ها از یک سو و شکل گیری امپراتوری گوپتا به عنوان یک قدرت جدید در این منطقه از سوی دیگر، کامل از بین رفت.

تخت رستم

تخت رستم از نظر معماری به کلیساهای سنگی اتیوپی شبیه است. دلیل این معماری می تواند پنهان کردن تخت رستم از چشم مهاجمان و یا رهایی از گرمای گزنده آن منطقه باشد.

مس عینک، بوداییان و بهره برداری از منابع مس

مس عینک، یکی دیگر از آثار به جای مانده از بوداییان در افغانستان است. مس عینک در بازه زمانی قرن سوم تا هشتم میلادی مرکز معنوی بودیسم به شمار می رفت و از دیرهای بودایی چند طبقه، ستون های محافظ، معابد و دیوارهای بلند برخوردار بود. باستان شناسان درون این دیرها و مناطق محافظت شده اش، صدها مجسمه بودایی، مصنوعات باستانی، جواهرات و دست نوشته های قدیمی یافتند.

مس عینک

این آثار روی یکی از بزرگترین ذخایر مس خام جهان قرار گرفته است. برآوردها نشان می دهد این منطقه دست کم 12.5 میلیون تن مس خام دارد که قیمت آن به ده ها میلیارد دلار می رسد. این معادن از قدیم بوده و راهبان بودایی از مس خام منطقه بهره برداری می کردند.

مجسمه ای بودایی در مس عینک

باستان شناسی افغانستانی به نام (زمریالی تارزی) در این باره می گوید: جایی دیگر از جهان را سراغ ندارم که صومعه ها و مراکز تولید و صنعت با چنین هماهنگی ایده آلی با هم زیست کنند. در تاریخ سابقه نداشته که بین صومعه هایِ بوداییان، صنعتگران و کاوشگران منابع طبیعی چنین ارتباطی باشد.

موزه ملی افغانستان در کابل پر از آثاری است که در مس عینک کشف شده اند.

دو زن در حال عبور از جای خالی مجسمه بودا