«نیمی از حجاج سرزمین وحی را ترک کردهاند.» این را وزیر حج عربستان توفیق الربیعه میگوید.عملیات بازگشت حجاج یک روز پس از پایان مناسک حج تمتع (۱۴ ذیالحجه) آغاز شد و از نیمه ذیالحجه حجاج خارجی از فرودگاه جده و مدینه، عربستان را ترک کردند. وزیر حمل و نقل عربستان صالح الجاسر میگوید که «بیش از ۸۰ درصد حجاج از فرودگاه مکه و مدینه به کشورهایشان بازگشتند.»
فرودگاههای عربستان در روزهای اخیر بیشترین تردد را ثبت کرده است؛ به طوری که روزانه بیش از ۵۰ هزار حاجی از طریق هوایی به کشورهای خود بازمیگردند. البته مرز زمینی هم برای بازگشت حجاج باز است؛ تا جایی که رئیس کمیساریای عالی حج عراق سمیع المسعودی از «پایان بازگشت حجاج این کشور از مرز عرعر» خبر داد.
تاکنون از بیش از ۱.۸ میلیون حاجی، حدود ۸۰۰ هزار زائر خارجی سرزمین وحی را ترک کردهاند. بر اساس اعلام وزارت حج عربستان «بازگشت حجاج نیمه محرم به پایان میرسد.» این در حالی است که ایرانیان یک هفته زودتر (هشتم محرم) به کشور بازمیگردند.
امسال علاوه بر مشکل کمبود چادر و فوت بیش از ۱۰۰۰ حاجی در سرزمین وحی، زائران پس از مناسک حج در بازگشت به کشور هم با مشکلاتی همراه شدهاند؛ تا جایی که زائران کاروانهای مدینه اول کشورهایی همچون ایران و هند به جای بازگشت از جده، به فرودگاه مدینه منتقل شدند. از حدود ۱۲۰ پرواز بازگشت حجاج ایرانی نیز کمتر از ۲۰ پرواز (۱۵ درصد) از فرودگاه جده انجام شده است. در حالی که همه زائران پس از پایان مناسک حج در مکه که به فرودگاه جده نزدیک است، حضور داشتند.
معاون وزیر حج عربستان محمد بیجاوی با اشاره به محدودیت پروازی در جده با توجه به حضور میلیونی حجاج، میگوید که «زمانبندی پروازها پس از امضای تفاهمنامه با کشورها نهایی میشود.» در مقابل سخنگوی کمیسیون ملی حج نیجریه فاطمه ساندا اوسارا با بیان اینکه عربستان از سهمیه کشورها برای وضعیت پروازی اطلاع دارد، میگوید که « آنها اولویت را به پروازهای خود و کشورهای مورد نظرشان میدهند.»
کارشناسان معتقدند که «عربستان باید بر اساس سهمیه، برنامه پروازی را طوری مدیریت کند تا حداقل نیمی از زائران از فرودگاه جده به کشورشان بازگردند.» از طرفی هم عربستان که درصدد افزایش حدود ۸ برابری است، باید علاوه بر افزایش پروازها، فرودگاه جدید نیز برای انتقال حجاج احداث کند.