با حمام قجر در قزوین آشنا شوید

صفحه نخست / عمومی

با حمام قجر در قزوین آشنا شوید

یکی از جاذبه های دیدنی در شهر قزوین که دیدنش به هر گردشگری که به این شهر برای اولین بار پا می گذارد توصیه می شود، حمام قجر در قزوین و یا به عبارتی دیگر؛ موزه ی مردم شناسی است. این جاذبه ی تاریخی که امروزه از آن به عنوان موزه استفاده می شود، یکی از بناهای معروف و خوش ساخت در زمینه ی معماری ایرانی در این شهر است که آن را از جهات مختلف مورد توجه قرار می دهد.

کد خبر: ۱۲۰۱۴

تاریخ انتشار : پنجشنبه ۲۲ فروردين ۱۳۹۸-1398 January 22

گردشبان (gardeshban.ir) :

همه چیز درباره ی حمام قجر در قزوین

حمام قجر مطلب ما، در سال ۱۰۵۷ هجری قمری بود که به دستور شاه عباس صفوی که یکی از بزرگ ترین و البته معروف ترین شاهان صفوی بود و توسط امیر گونه خان قاجار که یکی از سرداران دربار ایران بود، ساخته شد. این حمام که در حال حاضر با گذشتن ۳ قرن از ساخت آن هنوز هم سر پا است امروزه به عنوان یکی از بزرگ ترین گرمابه ها و موزه های شهر قزوین فعالیت می کند. البته نه به عنوان گرمابه بلکه به عنوان یک موزه و در جهت معرفی مردم قزوین و در جهت اهداف گردشگری آنان، مورد استفاده قرار می گیرد.

اگر می خواهید تا به شهر قزوین برای مدت کوتاهی سفر کنید، حتما از این موزه دیدن کنید تا با کلیت این شهر تنها در یک مکان به حد زیادی آشنا شوید. حمام قجر در قزوین و یا به عبارتی دیگر موزه ی مردم شناسی قزوین که این روزها این مکان را به این نام می شناسیم در گذشته ها به عنوان حمام شاهی معروف بوده است. نام این حمام معروف در اشعار مختلفی که سروده می شده به عنوان صحت عافیت نیز برده شده است. به این مصراع توجه نمایید:

ساخت از لطف شاه، حمامی به لطافت قبول هر مقبل.

چون یکی از درون برون آید صحت عافیت بود تاریخ

در حال حاضر این حمام دارای ۱۰۴۵ متر مربع مساحت مفید و قابل استفاده است. کمی بالاتر گفتیم که به این حمام تاریخی، حمام شاهی بوده و در حال حاضر به نام حمام قجر شناخته می شود؛ دلیل این نام گذاری این است که این حمام چون که به دست قاجارها اما به فرمان صفوی ها ساخته شد، اول به نام حمام شاهی ولی بعدها به نام حمام قجر معروف شد. این حمام بزرگ و تاریخی از ۳ بخش اصلی سربینه، میاندر و گرمخانه تشکیل شده است.

البته این حمام دارای تقسیم بندی دیگری نیز هست. دیگر تقسیم بندی مهم حمام قجر، تشکیل شدن این حمام موزه از دو قسمت مجزای زنانه و مردانه می باشد. درب اصلی این مجموعه رو به جنوب باز می‌ شود و با راه پله‌ های مارپیچ به سربینه منتهی می ‌گردد. سربینه ی بزرگ حمام قجر در قزوین که حوضی بسیار زیبا در مرکز آن قرار گرفته است دارای ۶ شاه ‌نشین مجزا و طاق نمایی با نقشه ی ۸ ضلعی است که با راهرویی به گرمخانه متصل می شود که به آن میان در می گویند. سربینه ی حمام البته رختکن حمام بوده است.

این سربینه از ۲ طاق جناغی در قسمت های شرقی و غربی تشکیل شده است. قسمت گرمخانه ها در حمام های قدیم در واقع فضای اصلی حمام کردن در حمام ها بوده که خود شامل قسمت های مختلفی همانند: خزینه ی آب گرم، چال حوض منبع آب سرد، اعیان نشین، آب انبار و همین طور تونل های گربه رو می باشد که هر کدام کاربری متفاوت و مخصوص به خود را دارد.

مشخصات و راه های دسترسی به حمام قجر در قزوین

گرمخانه ی زنانه و مردانه به شکل چلیپا (شکل و گونه ای از معماری که به صور فلکی اشاره می کند) است و اتاقک هایی برای شستشو در شرق و غرب آن تعبیه شده است. انتقال آب در این حمام با لوله های سفالی که به تنپوشه های سفالی معروف هستند، انجام می گرفته است. از لحاظ معماری داخلی حمام قجر در قزوین، پوشش کل بخش ها طاق و گنبد به وسیله ی رسمی بندی و یزدی بندی تزئین شده اند و هر گنبد دارای جام خانه ای است که نور حمام را تامین می کرده است. پشت بام این حمام ها نیز هم سطح خیابان بوده است. گرمخانه ها هم نیز کاملا کاشی کاری شده است.

سنگ های بزرگ و یک تکه که سکوها را نیز فرش کرده است، از دیگر ویژگی های این حمام موزه محسوب می شود. کف این حمام با سنگ مرمر فرش شده است. این اثر تاریخی سرانجام در سال ۱۳۷۹ توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان قزوین خریداری شد و به شماره ی ۱۲۶۰۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. پس از خرید این بنای تاریخی توسط میراث فرهنگی قزوین، با سرمایه گذاری شهرداری قزوین و مدیریت سازمان نوسازی و بهسازی شهر قزوین در طی سال های ۱۳۸۱ الی ۱۳۸۴ مرمت گردیده است و تحت نظارت سازمان فرهنگی ورزشی شهرداری شهر قزوین اداره می گردد.

داستان تغییر کاربری حمام قجر در قزوین به موزه ی مردم شناسی

پس از مرمت این حمام به دست ارگان ها و نهادهای شهر قزوین، از اسفند ۱۳۸۶ این حمام به موزه ی مردم شناسی تغییر کاربری داده و به ۳ بخش اقوام، آداب و رسوم و مشاغل تقسیم شده است. در فضای سربینه ی موزه ی مردم شناسی یا حمام قجر در قزوین گوشه هایی از زندگی اقوام مختلف ایرانی همچون مردم کرد، تات، مراغی، ترک و قزوینی به نمایش گذاشته شده است. در این موزه همین طور مراسمی با نام شیرواره به نمایش گذاشته شده است. همینطور هم مجسمه های سفالی که مربوط به شستشوی حمام و تعدادی ابزار و اشیا است، به نمایش در آمده است.

در تالار میان در، آیین های سیزده به در، پنجاه به در و در قسمت آخر ۶ شغل سنتی مردم قزوین همچون حجامت، مکتب خانه داری، بار فروشی میادین و بازارها، آهنگری، تعزیه خوانی، دعانویسی و حلاجی در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته است. در میان در از آداب و رسوم شهر قزوین صحبت می شود و تابلوهای بصری مختلف در زمینه ی مردم شناسی این استان در قاب قرار گرفته است. تمامی تابلوها و مجسمه های موزه ی مردم شناسی توسط ۲ هنرمند به نام های آقای رضا محمدی و آقای محمد بهرامی که هر ۲ از هنرمندان قزوینی هستند، ساخته شده اند.

همه چیز درباره ی حمام قجر در قزوین

قزوین از آن دسته شهرهای بسیار قدیمی و تاریخی کشورمان است که به خاطر فاصله ی کم این شهر با تهران، تهرانی ها زیاد به قزوین سفر می کنند. استان زیبای قزوین در دامنه های جنوبی رشته کوه های البرز و در نزدیکی کلان شهر تهران قرار دارد. این استان از سمت شمال به استان سرسبز گیلان، از شرق به استان البرز، از غرب به استان های زنجان و همدان و از جنوب به استان مرکزی محدود می شود. ارتفاع این استان از سطح دریا به طور میانگین ۱۳۰۴ متر است.

قرار گیری در دامنه های کوه های سر به فلک کشیده البرز و همچنین ایفای نقش پایتختی ایران در زمان سلسله صفویه، شهر قزوین را به یکی از پر بازدید ترین شهرهای ایران مبدل کرده است. از لحاظ تاریخی نیز، قزوین از شهرهای تاریخی مهم کشورمان محسوب می شود. پیشینه ساخت و رونق این شهر را به دوران شاپور ساسانی نسبت داده اند. البته حفاری های باستان شناسی که در دشت قزوین صورت گرفته است، قدمت این منطقه را به هزاره هفتم قبل از میلاد می رساند.

مردم قزوین

در متون باستانی، از این شهر با عنوان آرساسیا یاد شده است. شهر قزوین در دوران سلسله صفویه پایتخت کشور بوده، به همین دلیل آثار تاریخی بسیاری از این دوران در این شهر بر جای مانده است. قدیمی ترین خیابان طراحی شده کشورمان نیز به نام خیابان سپه، در قزوین قرار گرفته است. در دوره اسلامی، قزوین به عنوان یکی از مراکز علمی کشور معرفی و رونق آن دو چندان شد. از لحاظ آب و هوا و بهترین زمان سفر به این شهر نیز، قزوین در فصل تابستان دارای آب و هوایی معتدل و نسبتا خنک است.

اما بهترین فصل سفر به این منطقه، فصل بهار و ماه های اردیبهشت و خرداد می باشد، یعنی هنگامی که دشت ها و تپه های این استان آنقدر سبز است که منظره ای شگفت انگیز را جلوی چشمانتان قرار خواهد داد. همچنین پیشنهاد می کنیم که در سفر به قزوین حتما به سراغ شکم گردی در قزوین بروید. معروف ترین غذای این شهر قیمه نثار است که می توان آن را در اکثر رستوران های شهر قزوین پیدا کرد.

مشخصات و راه های دسترسی به حمام قجر در قزوین

حمام قجری در قزوین در چهار راه نادری، خیابان عبیدزاکانی قرار گرفته است. سر راست ترین آدرسی که می توانیم به شما بدهیم این است که با طی کردن مسیر در پیاده رو باریک و با آسفالت قدیمی عبید زاکانی، به نیمه خیابان و یک پنج راه قدیمی قزوین می رسیم. درست در سمت چپ مسیر و کنار مسجد فاطمه زهرا (س) کوچه ای وجود دارد که در ابتدای آن موزه ی مردم شناسی قجر خودنمایی می کند. در ضمن، بعد از بازدید از این حمام می توانید در مسیر خود به سمت بازار و به دیدن حسینیه امینی های قزوین نیز بروید.