گردشبان (gardeshban.ir) : شیراز برای صدها سال مرکز فرهنگی و سیاسی ایران بوده است و درنتیجه میتوان تعدادی از مکانهای مذهبی فوقالعاده زیبا و معروف را در این شهر پیدا کرد. از تزیینات مساجد تا حرمهای پرزرق و برق بخشی از جاهای دیدنی شیراز هستند و از معماری مذهبی این شهر حکایت دارند. در این مقاله قصد داریم برخی از زیباترین مکانهای مذهبی شیراز را به شما معرفی کنیم تا بتوانید در سفر به خود به این شهر از آنها دیدن کنید.
علاوهبر مکانهای مذهبی شیراز که همگی از ویژگیهای خاصی برخوردارند، جاذبههای گردشگری و جاهای دیدنی شیراز نیز هر یک به نوعی گردشگران را به خود جذب میکند. برای سفری برنامهریزی شده و بازدید از تک تک جاذبههای مشهور آن میتوانید از میان فهرست تورهای دهها آژانس معتبر، بهترین تورها را مشاهده و قیمت آنها را مقایسه و در نهایت ارزانترین تور شیراز را انتخاب کنید.
مسجد نصیرالملک
مسجد نصیرالملک یکی از مساجد قدیمی شیراز و از بناهای دوران قاجار است که در سال ۱۲۹۳ تا ۱۳۰۵ توسط حسنعلی نصیرالمک ساخته شد. این مسجد به دلیل نورهای رنگارنگی که از پشت شیشههای رنگی آن درطول روز شکل میگیرد و زیبایی خاصی در فضای مسجد خلق میشود، معروف است و به همین علت آن را مسجد صورتی ایران نیز میگویند. این اثر در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۵۸ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
مسجد نصیرالملک از دیدگاه کاشیکاری از ارزندهترین مساجد ایران و از دیدگاه ساختمانسازی بهویژه مقرنس بیمانند است. ورودی آن طاق نمایی بزرگ دارد که سقف آن با کاشیهای هفت رنگ مزین شده و ازاره طاقنمای آن از سنگ گندمک و طاقنمای ورودی آن دارای مقرنسکاری زیبایی از کاشی هفت رنگ است. ورودی این مسجد، دو در بزرگ چوبی دارد که بالای آن روی سنگ مرمر شعری از شوریده شیرازی بهچشم میخورد.
این مسجد دو ایوان دارد، ایوان شمالی که با ارتفاع هشت متر ساخته شده و ایوان جنوبی که فاقد کاربری خاصی است و بهمنظور قرینهسازی با ایوان شمالی ایجاد شده است. در حیاط مسجد، حوض سنگی مستطیل شکل بزرگی با فوارههای سنگی وجود دارد. در سمت شمالی مسجد، طاقنمایی به نام طاق مروارید قرار دارد، که تمام سقف، داخل و بیرون آن کاشیکاری رنگارنگ شده و بر روی آن آیات قرآنی نوشته شده است.
آدرس: شیراز، خیابان لطفعلی خان زند، کوچه نصیر الملک، کوچه تریاکچی
مسجد جامع عتیق
مسجد جامع عتیق کهنترین مسجد شیراز است که مسجد جمعه یا آدینه نیز نامیده میشود و در شرق حرم شاهچراغ قرار دارد، بهنحوی که یکی از ورودیهای آن از داخل حیاط حرم شاهچراغ است. کاوشهای باستانشناسی نشان میدهد، این مسجد را روی بقایای عبادتگاهی قدیمی (احتمالا آتشکده) بنا کردهاند و حتی نقشهی بنای قبلی در طراحی مسجد نیز تاثیرگذار بوده است.
ساخت بنای این مسجد متعلق به دوران حکومت عمرولیث صفاری، دومین فرمانروای سلسلهی صفاریان یعنی بین سالهای ۲۶۵ هجری قمری تا ۲۸۷ هجری قمری است. در نیمهی قرن هشتم هجری (۷۵۲ هجری قمری) و به دستور شاه اسحاق اینجو معروفترین و واپسین فرمانروای آل اینجو و همعصر حافظ شیرازی که در اواخر دورهی ایلخانان بر فارس و اصفهان حکومت میکرد، در میان حیاط مسجد عتیق، ساختمانی به نام دارالمصحف بنا شده است که نام دیگر آن خدایخانه بوده، زیرا برای کتابت و نگهداری قرآن مجید از آن استفاده میشده است. حافظان قرآن به این مکان میآمدند و به تلاوت قرآن میپرداختند و کاتبان نیز در حین تلاوت اقدام به کتابت قرآن میکردند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید حافظ شیرازی در طول حیاتش هر شب به این مسجد میرفت و قرآن میخواند.
ضلع شمالی مسجد دو ورودی، یک ایوان و یک شبستان دارد؛ درب شمالی این سمت مسجد را درب دوازده امام میگویند، زیرا سردر آن مقرنسکاریهای جذابی از کاشی دیده میشود که در دو طرف آن کتیبههایی با اسم دوازه امام شیعیان نوشته شده است. ضلع غربی جایی است که در واقع درب ورودی حرم شاهچراغ در آن قرار دارد. در ضلع جنوبی، طاقنمایی پهن و بلند بهچشم میخورد که در طول زمان آسیبهای زیادی به خود دیده، اما در سال ۱۳۴۸ مورد مرمت قرار گرفته است. از دیگر جاذبههای این ضلع میتوان به دو ستون سنگی مارپیچ در دو سمت محراب اشاره کرد که زیبایی خاصی به این قسمت از مسجد بخشیدهاند.
امامزاده علی بن حمزه
آرامگاه علی بن حمزه بن موسیالکاظم یکی از بناهای تاریخی و مذهبی شهر شیراز است که به «شاه میرعلی بن حمزه بن موسی کاظم» تعلق دارد و در خیابان حافظ و در نزدیکی رودخانه خشک قرار گرفته است. آرامگاه علی بن حمزه در دورهی دیلمیان و بهدست امیر عضدالدوله دیلمی احداث و در دوره تیموریان بخشهایی از آن مرمت شد.
داخل حرم امامزاده با فضایی چلیپایی برخورد میکنید که با آینهکاری و گچبری و کاشیکاری تزیین شده است. پنجرههای مقبره گره چینی شده و درهای منبت ارزندهای هم در اینجا کار گذاشته شدهاند. بنای کنونی امامزاده گنبدی مدور به ارتفاع تقریبی ۱۶ متر دارد که سبک طاق مدور آن به بازار قیصریه لار شباهت دارد. دور تا دور بدنهی طاق در فواصل معین کتیبههای کوچکی از خط کوفی تزیینی قرار گرفته است. سه شاهنشین در جهات شمال، جنوب و مشرق واقع شده و درب ورودی رو به مغرب باز میشود. بهطورکلی گچبریها، درهای خاتم، منبتکاریها، اسلوب معماری طاق و گنبد آبی رنگ، زیبایی فوقالعادهای به این آرامگاه داده است. گردشگران برای ورود به امامزاده باید لباس مناسب بر تن داشته باشند و خانمها نیز باید چادر بپوشند.
آدرس: شیراز، خیابان حافظ
آرامگاه شاهچراغ
شاهچراغ، نام مسجد و آرامگاهی است در شیراز که بنابر اعتقاد شیعیان احمد بن موسی کاظم، پسر ارشد موسی کاظم و همچنین محمد بن موسی، از برادران علی بن موسی الرضا، در آن به خاک سپرده شدهاند. او در راه پیوستن به برادر خود به سوی خراسان سفر کرد، ولی در راه توسط افراد مأمون خلیفه عباسی در شهر شیراز کشته شد. این بنا در دورهی اتابکان فارس در سده ششم هجری قمری ساخته شده و گنبد و بارگاه آن دارای کاشی کاریهای زیبایی است؛ هرچند شکل فعلی آن به دورهی قاجار مربوط میشود و سبک سازهی آن به امامزاده علی بن حمزه شباهت دارد.
درون حرم را با به کار بردن آینههای ریز رنگین، به سبکی هنرمندانه، آئینهکاری کردهاند و انواع خطهای زیبای فارسی و عربی، زینتبخش نمای اطراف آینهها و کاشیها هستند. بنای حرم مشتمل بر ایوانی در جلو و حرمی گسترده در پشت ایوان است که در چهار جانب حرم، چهار شاهنشین قرار گرفته و مسجدی نیز در پشت حرم (سمت غرب) ساخته شده است. ضریح آن در شاه نشین زیر گنبد قرار دارد و از جنس نقره است.
حیاط شاهچراغ دو در اصلی ورودی دارد و در میان حیاط، حوض بزرگ فوارهداری ساخته و در اطراف حوض درختکاری شده است. حرم شاهچراغ در سمت غرب حیاط و حرم سید میر محمد (برادر شاه چراغ) در سمت شمالشرقی حیاط قرار دارد.
کلیسای ارامنه
در میان ساختمانهای مذهبی مسلمانان که بیشتر به دورهی قاجار متعلقاند، صلیبی کوچک بر پشت بام یکی از ساختمانها، خبر از وجود کلیسایی میدهد که هیچ نشانی از معماری عبادتگاه مسیحیان ندارد. بنای کلیسای ارامنه یا حضرت مریم در شیراز در میان ساختوسازهای شهری کاملا احاطه شده است، بهگونهای که حتی برخی ساکنان محلهی سنگ سیاه نیز از وجود این بنا بیاطلاع هستند.
ساختمان اصلی این کلیسا در سال ۱۶۶۲ (۱۰۴۰ خورشیدی) میلادی ساخته شده و به دورهی صفوی مربوط است. تالار کلیسا یکی از بناهای ظریف باستانی و هنری قرن هفدهم میلادی بوده و نقاشی سقف چوبی آن بسیار زیبا و دارای طرحها و نقاشیهای رنگ روغن روی بستر چوبی است که گفته میشود، در هیچیک از کلیساهای ایران مشابه آن دیده نشده است. گچبریهای کلیسا را نیز از شاهکارهای دورهی خود میتوان بهشمار آورد. در ورودی کلیسا شمعدانیهای بلند قدی و همچنین کاکتوسهای رنگارنگ وجود دارد. تابلوهایی به زبان عبری و بسیار قدیمی در اطراف بهچشم میخورند. سالن نه چندان بزرگ آن با نیمکتهای چوبی ۴ نفره پر شده و روی نیمکتها به سمت محراب و تصویر حضرت عیسی (ع) و صلیبی قدیمی است. از نکات مهم معماری این کلیسا نمای خارجی چهارگوش است که هیچگونه اثری که حکایت بر کلیسا بودن این ساختمان باشد، دیده نمیشود ولی از داخل تالار، کلیسا گنبدی شکل است.