گردشبان (gardeshban.ir) : روستای تاریخی «اردان» که از توابع دهستان دهشیر شهرستان تفت است، در گودی یک دره و در نزدیکی روستاهای تاریخی شواز و تورانپشت واقع شده است.
«اردان» از نظر تاریخی روستایی غنی است اما افراد زیادی هنوز این روستا را نمیشناسند و پای قدمت تاریخی آن که وسط میآید، سکوت میکنند در حالی که برخی مورخان قدمت آن را متعلق به دوران قبل از اسلام ذکر میکنند و آن را از قدیمیترین روستاهای یزد و ایران میدانند.
«محمد علی اینانلو» باستان شناس و یکی از ایران شناسان معروف نیز قدمت این روستا را به دوره ساسانی و هخامنشی نسبت داده و قلعه این روستای زیبا را از منحصرفردترین قلعههای جهان میداند.
خصوصیات بارز این قلعه که روستاییان به منظور محافظت از خود در مقابل حمله راهزنان بنا کرده بودند، منظره زیبایی است که از اردان به تصویر میکشد و دلیل آن هم قرار گرفتن این دژ باشکوه بر بالای ناحیه بلند و مشرف به روستاست.
این قلعه به دست اجداد اردانیها که پایهگذاران این روستا بودند و با مشقتهای بسیاری ساخته شده چرا که در آن دوران، بردن مصالح و ابزار بر روی این بلندی، بسیار مشکل بوده است.
البته از طرفی مکانی که قلعه در آن بنا شده نیز کاملاً ناهموار بوده و این خود بر سختی کار معماران توانمند اردانی اضافه کرده بود به ویژه اینکه کارشناسان میراث فرهنگی استان یزد، مشکلترین قسمت ساخت این بنا را پی و ستونهایی میدانند که روی سنگهای سخت و ناهموار منطقه بنا شده است.
روستایی با یک ابرسازه تاریخی
به گفتهی رئیس شورای اسلامی روستای تاریخی اردان، این قلعه تاریخی که در سال ۱۳۸۶ به شمارهٔ ۲۱۷۱۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده، امروزه پس از گذشت سالها در نگاه کارشناسان یک ابر سازه تاریخی بشمار میآید.
«غلامرضا اردانی» با اشاره به حضور قریب ۱۵۰۰ گردشگر در ایام نوروز امسال در این روستای تاریخی، اظهار میکند: این روستا هر چند که میزبان تعداد زیادی از گردشگران است اما هنوز آنچنان شناخته شده نیست و غالباً به لحاظ تشابه آوایی با روستای «ارنان» مهریز اشتباه گرفته میشود و این در حالی است که این روستا اگر چه ارنان نیست اما از نظر تاریخی کمتر از ارنان هم نیست.
وی با بیان این که روستای اردان از نظر تأسیسات گردشگری نیز روستایی برخوردار است، بیان میکند: این روستا دارای یک اقامتگاه بومگردی برای اسکان و پذیرایی از گردشگران است که میتواند با مهیا شدن شرایط بهتر گردشگری، مورد بهرهبرداری بهینه قرار گیرد.
این مسئول همچنین اضافه میکند: این روستا دارای قلعهی تاریخی باغستان، دو تفرجگاه «تل غلی» و «تل پدا» است که گردشگران زیادی را به خود جذب میکند.
وی با اشاره به وجود امکاناتی مانند مسجد، چهار قنات که همچنان دو قنات آن احیا است، باغستان و کشتزار در این روستا، تاکید میکند: این روستای تاریخی همچنان با ۲۰۰ نفر جمعیت ثابت، یکی از روستاهای فعال و خوش آب و هوا و ییلاقی استان یزد به شمار میرود.
اردانی، توسعه زیرساختهای گردشگری این روستا را مستلزم همت میراث فرهنگی عنوان میکند و میگوید: قلعه تاریخی این روستا که در سنوات گذشته وعده عنایت و مرمت آن را داده بودند، همچنان به حال خود رها شده و در بارشهای اخیر نیز بخشی از آن تخریب شده است.
دهیار روستای اردان اضافه میکند: این قلعه، نماد تاریخی این روستاست و در صورت حمایت میراث فرهنگی میتوانیم، بخش خصوصی را نیز به منظور توسعه زیرساختهای گردشگری به کار بگیریم هر چند که امکانات فعلی روستا نیز جوابگوی نیازهای گردشگران و بازدیدکنندگان خواهد بود.
روستاهای تاریخی ماقبل اسلام در اولویت گردشگری
سید مصطفی فاطمی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد نیز در رابطه با این روستا به خبرنگار ایسنا میگوید: روستای تاریخی اردان معروف به «اردون» یکی از روستاهای تاریخی مربوط به دوران اولیه اسلام است که البته به دوران قبل از آن نیز نسبت داده میشود.
وی اضافه میکند: این روستای تاریخی به واسطه آثاری که از روستاهای تاریخی و قبل از اسلام «شواز» و «توران پشت» به جا مانده است، عمدتاً به دوران ساسانی نیز نسبت داده میشود.
این مسئول، پرداختن به روستاهای تاریخی قبل از اسلام و قدیمی را اولویت توسعه گردشگری و در نهایت معرفی و تبلیغات در مورد آنها میداند و میگوید: در حال حاضر روستاهای تاریخی و با قدمت زیادی همچون شواز که کمتر نیز به معرفی و توسعه آنها توجه شده است، در اولویت میراث فرهنگی قرار دارند اما در حین حال معرفی روستای اردان از طریق برگزاری رویدادها و جشنوارههای گردشگری را مد نظر داریم.
وی در رابطه با مرمت قلعه تاریخی این روستا نیز تصریح میکند: بارشهای اخیر منجر به آسیب دیدن قلاع تاریخی روستاهایی همچون فهرج و اردان شد اما متأسفانه تاکنون اعتباری در راستای مرمت و ترمیم این بناها به میراث فرهنگی تعلق نگرفته است لذا در شرایط کنونی برنامهای در مورد این بناها نداریم.
فاطمی از تعداد بناهای تاریخی و ارزشمند در استان یاد کرده و میگوید: بیش از ۲۰۰ هزار اثر تاریخی و بیش از ۲۰ هزار اثر تاریخی ثبتی در استان یزد وجود دارد که با توجه به اعتبارات محدود، ناچار به اولویتبندی آنها و جلب مشارکت بخش خصوصی برای مرمت و نگهداری از آنها هستیم.