گردشبان (gardeshban.ir) : در میان شاهکارهای معماری ایران که بیشترین بازدیدکنندگان را جذب میکنند، میتوان به مساجد اشاره کرد. تزیینات این مساجد هر بینندهای را مبهوت خود میکند و تجلی کمال، تقارن و زیبایی ریاضی و هندسه را میتوان در آنها مشاهده کرد. در این مقاله قصد داریم که برخی از زیباترین تزیینات مساجد ایران را به شما معرفی کنیم که مطمئناً عاشق آنها خواهید شد.
مسجد شیخ لطفالله اصفهان
مسجد شیخ لطفالله اصفهان به علت اینکه نه مناره دارد و نه دارای شبستان ورودی (حیاط) است و همچنین ورودی آن پله میخورد، مشابه سایر مساجد نیست. درواقع این مسجد به منظور مقتضیات تقارنی میدان نقش جهان (قرار گرفتن مسجد روبهروی عمارت عالیقاپو) فاقد شبستان و صحن ورودی است. یکی از شاهکارهای بینظیر معماری را در محراب این مسجد میتوان مشاهده کرد؛ در این محراب کاشی کاریهای معرق و مقرنسهای بسیار ظریفی بهچشم میخورد. مسجد شیخ لطفالله اصفهان را بهخاطر گنبد خارج از مرکز و رنگ طلایی کاشیکاریهای آن نیز میشناسند که با حرکت خورشید، رنگ آن تغییر میکند. رنگهای سبز و آبی کاشیکاریها در دیوارهای آن خودنمایی میکند؛ اما جذابترین بخش این مسجد را شاید بتوان گنبد آن دانست که طراحهای اسلیمی با نزدیکشدن به مرکز گنبد، کوچکتر میشوند و توجه بازدیدکنندگان را به سمت این گنبد هدایت میکنند.
مسجد جامع یزد
مسجد جامع یزد به شیوهی یک ایوانی و در طی حدود ۱۰۰ سال و سه دوره در دل کویر بنا شده است. این مسجد که ۹۰۰ سال قبل یک آتشکده بوده است، اکنون بهواسطهی دو منارهی ۵۲ متریاش بخشی از خط افق یزد را تشکیل میدهد. این مسجد یکی از زیباترین مساجد دورهی تیموری است که از نظر کاشیکاری، سردر رفیع، منارهها و کتیبه در زمرهی زیباترین شاهکارهای معماری قرن نهم هجری قمری قرار میگیرد. صلیب شکسته که نماد بینهایت و تولد و مرگ و جاودانگی محسوب میشود، در میان خطوط کوفی کلمهی «علی» در زیر گنبد مخفی شده است.
نکته قابل توجه در ساختمان مسجد جامع یزد، مسئله ایجاد روشنایی غیرمستقیم بهوسیله انعکاس نور از گچ سفید گنبد و دیوارها است
کاشیکاریهای لانه زنبوری فیروزهای، خطوط کوفی و گچبریهای زیبا تنها بخشی از هنر تزیینی در این مسجد است که تحسین هر بینندهای را بههمراه دارد، بهطوری که دوربین خود را در دست گرفته و عکسهای یادگاری از آنها میگیرد. نکتهی قابل توجه دیگر در ساختمان مسجد جامع یزد، مسئلهی ایجاد روشنایی غیرمستقیم بهوسیلهی انعکاس نور از گچ سفید گنبد و دیوارها است.
مسجد نصیرالملک شیراز
زمانیکه گردشگران شیراز وارد مسجد نصیرالملک میشوند، نهتنها قدم به دنیایی از رنگ و نور و معماری میگذارند، بلکه زمانیکه نور خورشید از پنجرههای ارسی با شیشههای رنگارنگ به آنها میتابد، بخشی از این مسجد میشوند. مسجد نصیرالملک از دیدگاه کاشیکاری از ارزندهترین مساجد ایران و از دیدگاه ساختمانسازی بهویژه مقرنس بیمانند است. وجود مقدار زیادی نورهای رنگی مختلف که زیبایی فضای داخلی را دوچندان میکنند، باعث شده است که به اینجا مسجد صورتی نیز بگویند. شیشههای رنگی، کاشیکاریها و فرشهای این مسجد همگی یک شاهکار هنری خلق کردهاند.
مسجد امام اصفهان
مسجدشاه که به نامهای مسجد سلطانی، مسجد جامع عباسی و از پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران به مسجد امام نیز شهرت دارد، مهمترین مسجد تاریخی اصفهان و یکی از مساجد میدان نقش جهان است که در طی دوران صفوی ساخته شد و از بناهای مهم معماری اسلامی ایران بهشمار میرود. این بنا شاهکاری جاویدان از معماری، کاشیکاری و نجاری در قرن یازدهم هجری است. کاشیکاریهای زرد، سبز و آبی بخش اعظمی از دیوارها و سقفهای این مسجد را فراگرفتهاند.
نمای حیاط مسجد نیز به دالانها، طاقچهها، تودههای مقرنسهای روشن و نوارهای درازی از کتیبههای سفید درخشان آراسته شده و سراسر آن از کاشیهای هفت رنگ الوان پوشیده شده است. خطوط اسلامی، طاقهای متقارن و گنبد باشکوه این مسجد باعث شگفتی هر گردشگری خواهد شد، بهنحوی که ترجیح میدهند با خوابیدن روی زمین، تمام زوایای این شاهکار هنری را تماشا کنند و از آن لذت ببرند. باتوجه به تالار بسیار بزرگ آن با کاشیکاریهای زیبایی که مثل یک طاووس بالهای خود را گسترده است ـ طاقهایی با طراحیهای گل و مرغ و طرحهای منحصربهفرد روی هر گنبد ـ به نظر میرسد گردشگران به سختی بتوانند بهترین نقطهی مسجد را مشخص کنند.
حرم حضرت معصومه
حرم حضرت معصومه (س) در قم تزیینات خارقالعادهای دارد که باعث میشود بازدیدکنندگان زمان بیشتری را برای تماشای این همه زیبایی اختصاص دهند. علاوهبر الگوهای مختلف هندسی و گل که حسوحال زنانهای به این حرم دادهاند، هر بخش از سقف این حرم با طرحهای مختلفی تزیین شده است. بااینکه شاید قم جزو مقاصد معروف گردشگری نباشد، اما بازدید از این مجموعه و تماشای هنر خیرهکنندهی بهکار رفته در آن میتواند برای هر گردشگری جذاب و به یادماندنی باشد.
مسجد وکیل
مسجد وکیل یا مسجد سلطانی، مسجدی تاریخی مربوط به دوره زندیان در شیراز است که به دستور کریمخان زند ساخته شد. این مسجد در سمت غرب بازار وکیل قرار دارد و بااینکه شاید زرق و برق مسجد نصیرالملک را نداشته باشد، اما تلفیق دیوارهای آجری ساده با سقفهای کاشیکاری شده میتواند برای هر بینندهای جذاب باشد. شبستان جنوبی با ستونهای سنگی یکپارچه و مارپیچ از شاخصههای معماری ایرانی و از مناطق دیدنی این مسجد است که ۴۸ ستون سنگی یکپارچه دارد. کاشیکاری صحن و ایوانهای شمالی و جنوبی نیز بسیار زیبا و از انواع هفت رنگ و معرق هستند.
آرامگاه شاهچراغ
شاهچراغ، نام مسجد و آرامگاهی در شیراز است که احمد بن موسی، پسر ارشد امام موسی کاظم (ع) و همچنین محمد بن موسی، از برادران امام رضا (ع)، در آن به خاک سپرده شدهاند. درون حرم را با بهکار بردن آینههای ریز رنگین، به سبکی هنرمندانه تزیین کرده و انواع خطهای زیبای فارسی و عربی، تزیینکننده نمای اطراف آینهها و کاشیکاریهای زیبا شده است. در این حرم شاهد گنبدی با کاشیکاری آبی نیز خواهید بود. این آرامگاه برخلاف سایر مساجد دارای فضای داخلی مملو از آینهکاری و قطعات ریز شیشه است که هنگام ورود احساس متفاوتی در بازدیدکنندگان ایجاد میکند و بههمین دلیل میتوان آن را یکی از زیباترین مساجد ایران بهحساب آورد.