به دنبال انتشار لیست کامل ارزبگیران دولتی و نیمایی از سوی بانک مرکزی و به روزرسانی این لیست که تمام شرکتهایی را که از تاریخ تا اردیبهشت ماه اقدام به اخذ ارز با قیمت دولتی یا نیمایی کردهاند، مشخص شد تعدادی از شرکتهای هواپیمایی خارجی از جمله لوفتانزا، کیالام، ایرفرانس، شرکت هواپیمایی اتریش، اطلس گلوبال و حتی شرکتهای هواپیمایی امارات و قطر، توانستهاند ارز دولتی 4200 تومانی دریافت کنند. موضوعی که خبرگزاری تسنیم در خبری با عنوان «دلار 4200 تومانی در جیب شرکتهای هواپیمایی خارجی»، لیست این شرکتها را منتشر کرد.
بعد از انتشار این خبر، برای بسیاری این سوال ایجاد شد که چرا باید شرکتهای هواپیمایی خارجی، از ارز دولتی استفاده کنند؛ موضوعی که بلافاصله مقصود اسعدی سامانی دبیر انجمن شرکتهای هواپیمایی به آن واکنش نشان داد و با ارائه توضیحاتی در این خصوص گفت: این روال از زمان حضور شرکتهای هواپیمایی خارجی که به ایران پرواز دارند و در داخل کشور بلیتفروشی میکنند وجود داشته و موضوع غیرقانونی نیست، چرا که این شرکتها باید درآمد حاصل از فروش بلیت خود را با نرخ رسمی که بانک مرکزی اعلام میکند محاسبه کرده تا آن را به خارج از کشور منتقل کنند.
او همچنین تاکید کرده بود: شرکتهای هواپیمایی خارجی در ایران بلیتفروشی کرده و آنها باید درآمد حاصل از فروش خود را با نرخی که بانک مرکزی تعیین میکند محاسبه کنند و پس از تبدیل آن به دلار، یورو و هر ارز دیگری که مورد نظر آنهاست، درآمد مازاد خود را به مقاصد مورد نظر حواله نمایند. اتفاقی که پس از کسر هزینهها برای این شرکتهای هواپیمایی و تأیید سازمان هواپیمایی کشوری نهایی میشود.
اما شاه بیت توضیحات وی در اینجا بود که اعلام کرد: در مقطع زمانی که دولت ارز 4200 تومانی را به عنوان نرخ رسمی اعلام کرد مبنای محاسبه این رقم بود، چرا که نرخ ارز دیگری در کشور وجود نداشت و محاسبات باید بر این اساس انجام میشد. بنابراین در آن مقطع زمانی درآمدهای شرکتهای هواپیمایی خارجی بر اساس ارز 4200 تومانی تسعیر و به مقاصد مورد نظر شرکتهای هواپیمایی حواله شد. پس از تغییر سیاستهای ارزی دولت از مردادماه سال 1397 و اعلام نرخ نیمایی، مبنای محاسبهی درآمدها ارز نیمایی اعلام شد و بر همین اساس محاسبات صورت گرفت و در نهایت با تأیید بانک مرکزی و سازمان هواپیمایی کشوری حوالهها انجام شد.
این اظهارات اسعدی سامانی در حالی است که مقطع زمانی مورد نظر ایشان که در آن، دولت ارز 4200 تومانی را به عنوان نرخ رسمی اعلام کرد، بازه زمانی 21 فروردین 97 تا 16 مرداد ماه 97 را شامل میشود؛ یعنی بازه زمانی کمتر از 120 روز. یعنی براساس اعلام دبیر انجمن شرکتهای هواپیمایی، ارز دولتی تخصیص داده شده به این شرکتها خارجی، اولاً تنها برای بازه زمانی 120 روزی بوده که دولت ارز 4200 تومانی را به عنوان نرخ رسمی ارز اعلام کرده بود و در ثانی این ارز دولتی تخصیص داده شده، در ازای نه تنها درآمد حاصل از فروش بلیت این شرکتهای هواپیمایی در داخل بوده، بلکه این مبلغ با توجه به کسر هزینههای این شرکتها و به عنوان درآمد مازاد آنها بوده است.
بر اساس لیست اعلامی بانک مرکزی، شرکت هواپیمایی اطلس گلوبال (یک شرکت هواپیمایی متعلق به ترکیه) بیش از 6 میلیون یورو ارز دولتی گرفته و علاوه بر آن کمی کمتر از 76 میلیون لیر ترکیه هم با قیمت دولتی دریافت کرده؛ این یعنی در مدت 120 روز، این شرکت هوایی ترکیهای بیش از 6 میلیون یورو و 76 میلیون لیر، (بیش از 100 میلیارد تومان) درآمد مازاد در ایران داشته است.
همچنین شرکت لوفتانزا در لیست بانک مرکزی، طی 5 مرحله، بیش از 12 میلیون و 900 هزار یورو ارز دولتی دریافت کرده و این رقم با احتساب قیمت آن زمان یورو دولتی، رقمی بیش از 63 میلیارد تومان خواهد شد.
علاوه بر این شرکت هواپیمایی ترکیه در 8 مرحله دریافت ارز دولتی داشته و جمعاً بیش از 4 میلیون و 570 هزار یورو و همچنین 513 میلیون لیر با قیمت ارز دولتی از بانک مرکزی کشورمان دریافت کرده است؛ این یعنی بیش از 500 میلیارد تومان فروش بلیت این شرکت هواپیمایی در ایران و طی تنها 4 ماه بوده است.
بر اساس اعلام بانک مرکزی شرکت هواپیمایی آلیتالیا سوسیتا ایریا ایتالیانا نیز توانسته علاوه بر اخذ نزدیک به 2.3 میلیون یورو ارز دولتی، بیش از 169 میلیارد روبل روسیه نیز دریافت کند که به عبارت دیگر یعنی این شرکت هوایی ایتالیا در ایران، طی 4 ماه، بیش از 180 میلیارد تومان فروش بلیت داشته و حتی هزینههای جاری این شرکت نیز در این مدت، از این رقم کسر شده است و به عبارت دیگر 180 میلیارد تومان مازاد درآمد این شرکت در ایران طی 4 ماه بوده است.
نام شرکت | ارز دولتی دریافتی (یورو) | ارز دولتی دریافتی (لیر) | ارز دولتی دریافتی (روبل) | ارز دولتی دریافتی (درهم) | ارز دولتی دریافتی (یوان) | |
1 | شرکت هواپیمایی ترکیه | 4,572,770 | 513,410,557 | |||
2 | اطلس گلوبال | 6,060,024 | ||||
3 | آلیتالیا سوسیتا ایریا ایتالیانا | 2,296,239 | 249,551,217 | |||
4 | لوفتهانزا | 12,939,392 | ||||
5 | شرکت هواپیمایی اتریش | 1,196,695 | ||||
6 | کیالام | 563,666 | ||||
7 | قطر | 1,432,755,362 | 51,946,955 | |||
8 | امارات | 3,000,000 | ||||
9 | آئروفلوت روسیه | 178,205,967 | ||||
10 | ایرفرانس | 1,467,036 |
شاید بتوان یکی از دلایل این درآمدهای نجومی شرکتهای هواپیمایی را در اختصاص ارز 4200 تومانی دانست که اوایل سال گذشته باعث شد تا افراد زیادی در سودای اخذ ارز 4200 تومانی مسافرتی، دست به سفرهای خارجی بزنند؛ در همان زمان بود که با توجه به مقادیر قابل توجهی که به ارز مسافرتی اختصاص یافت، شاهد تبلیغات تورهای رایگان به تایلند و کشورهای دیگر دنیا بودیم؛ سیاستی که باعث شد تا نه تنها مقادیر زیادی از ارز کشور حیف و میل شود، بلکه درآمدهای نجومی زیادی را هم برای شرکتهای هواپیمایی و بخصوص شرکتهای هواپیمایی خارجی رقم زد.