gardeshban.ir

«حمام قجر» نخست با نام حمام «شاهی» در سال ۱۰۵۷ قمری به دستور شاه عباس صفوی توسط امیر گونه‌خان قاجار - یکی از سرداران دربار ایران - ساخته شد، بعد از روی کار آمدن قاجارها، نام «قجر» جایگزینش شد، حمامی که حالا بعد از گذشت حدود ۳۰۰ سال، هنوز سر پا است و امروزه صفت یکی از بزرگ‌ترین گرمابه‌ها و موزه‌های قزوین را با خود یدک می‌کشد.

این حمام بزرگ و تاریخی علاوه بر زنانه و مردانه بودنش، به سه بخش اصلی «سربینه»، «میاندر» و «گرمخانه» تقسیم شده است. سربینه‌ی یا «رختکن» بزرگ حمام ۶ شاه نشین مجزا و طاق نمایی با نقشه‌ی ۸ ضلعی دارد که با راهرویی به گرمخانه که «میان‌در» نامیده می‌شود، متصل است.

گرمخانه‌ها در حمام‌های قدیم فضای اصلی حمام کردن در حمام‌ها بوده که آن نیز بخش‌های مختلفی مانند خزینه‌ی آب گرم، چال حوض منبع آب سرد، اعیان نشین، آب انبار و تونل‌های گربه‌رو دارد که هر کدام کاربری متفاوت و مخصوص به خود را اختصاص داده‌اند.

گرمخانه‌ی زنانه و مردانه به شکل چلیپا - شکل و گونه‌ای از معماری که به صور فلکی اشاره می‌کند - است و اتاقک‌هایی برای شستشو در شرق و غرب آن تعبیه شده است. انتقال آب در این حمام با لوله‌های سفالی که به تنپوشه‌های سفالی معروف‌اند، انجام می‌شده است. از نظر معماری داخلی حمام قجر در قزوین، پوشش کل بخش‌ها طاق و گنبد به وسیله‌ی رسمی بندی و یزدی بندی تزئین شده‌اند و هر گنبد جام خانه‌ای دارد که نور حمام را تأمین می‌کرده است. پشت بام این حمام امروز همسطح خیابان است، حتی کف حمام را با سنگ مرمر فرش کرده‌اند.

حمام «قجر» در سال ۱۳۷۹ توسط اداره کل میراث‌فرهنگی استان قزوین خریداری شد و در ۱۱ مرداد ۱۳۸۴ به شماره‌ی ۱۲۶۰۱ در فهرست آثار ملی ثبت شد. پس از خرید این بنای تاریخی توسط میراث فرهنگی قزوین، با سرمایه گذاری شهرداری قزوین و مدیریت سازمان نوسازی و بهسازی شهر قزوین در سال‌های ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۴ مرمت شد.

اما بعد از مرمت حمام «قجر»، این بنای تاریخی از اسفند ۱۳۸۶ به موزه‌ی مردم‌شناسی تغییر کاربری داد و به سه بخش اقوام، آداب و رسوم و مشاغل تقسیم شد.

در فضای سربینه‌ی این موزه که حالا یک موزه‌ی مردم‌شناسی در قزوین است، گوشه‌هایی از زندگی اقوام مختلف ایرانی مانند مردم کرد، تات، مراغی، ترک و قزوینی به نمایش درآمده‌اند. مجسمه‌های سفالی برای شستشوی حمام و تعدادی ابزار و اشیا مربوط به این شغل نیز در بخش‌های مختلف حمام در معرض دید است.

در تالار میان در، آئین‌های سیزده به در، پنجاه به در و در قسمت آخر ۶ شغل سنتی مردم قزوین مانند حجامت، مکتب خانه‌داری، بار فروشی میادین و بازارها، آهنگری، تعزیه خوانی، دعانویسی و حلاجی به نمایش درامده‌اند.

از نکات قابل توجه در این حمام تاریخی، گوش ایستادن در کنار دو ستون این حمام است، وقتی کسی در کنار یکی از ستون‌ها به آرامی صحبت کند، با ایستادن در کنار ستون مقابل ان و گوش چسباندن به ستون، به راحتی می‌توان صحبت‌های شخص مقابل را شنید.

ورودی برای دیدن این حمام تاریخی، سه هزار تومان است.