بسیاری از گردشگران اطلاع چندانی از ازبکستان ندارند و حتی نمیدانند در کجای نقشهی دنیا قرار دارد. این کشور با ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و افغانستان مرز مشترک دارد و واقعاً بهسختی میتوان آن را روی نقشه پیدا کرد؛ اما باتوجه به مکانهای زیارتی مسلمانان در مناطق مقدس تاشکند، سمرقند، بخارا و خیوه، گردشگری منطقهای و داخلی، رواج زیادی در ازبکستان دارد. بااینکه تعداد گردشگران آمریکایی به این کشور بسیار کم است، ولی گردشگرانی از کشورهای تاجیکستان، روسیه، قزاقستان، استرالیا، انگلیس، آلمان، فرانسه و... برای بازدید از جاهای دیدنی ازبکستان میآیند. در ادامه قصد داریم به ۵ دلیل مهم اشاره کنیم که گردشگران را برای سفر به ازبکستان متقاعد خواهد کرد.
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱، اسلام کریموف تا زمان مرگش در سال ۲۰۱۶، اولین رئیسجمهوری ازبکستان مستقل و همین طور جمهوری شوروی سوسیالیستی ازبکستان بود. پس از مرگ او تغییرات زیادی در این کشور رخداد، شوکت میرضیایف که به ریاست جمهوری این کشور رسید، خود را بهعنوان یک اصلاحطلب معرفی کرد و وعدهی بازکردن مرزهای ازبکستان به روی دنیا و پیشرفت و ترقی کشور و صنعت گردشگری آن را داد. در زمان کریموف، دریافت ویزا واقعاً یک کابوس بود و ازآنجاکه مأموران، تمام وسایل چمدان مسافران را خالی و لپتاپ و تلفن آنها را بررسی میکردند، عبور از کنترل مرزی سه تا چهار ساعت طول میکشید.
تردد در استانهای کشور نیز با دردسرهای زیادی همراه بود، بهطوریکه حتی گزارشهایی مبنی بر آزارواذیت گردشگران سوار در مترو توسط مأموران شنیده میشد. اما با روی کار آمدن میرضیایف، سیستم ویزا بهطورکامل اصلاح شده است و فعلاً برای شهروندان بیش از ۴۰ کشور دنیا نیازی به داشتن دعوتنامه نیست و زمان انقضای ویزای گردشگران از ۱۵ روز به ۳۰ روز افزایش یافته است. بااینحال وبسایت رسمی دولت ازبکستان برای ویزای الکترونیکی هنوز هم ایراداتی دارد. علاوهبراین، مدتزمان کنترل پاسپورت به پنج دقیقه رسیده است که در نوع خود تغییر بسیار چشمگیری محسوب میشود.
طبق فرمان ریاست جمهوری ازبکستان، از تاریخ ۱۹ مارس ۲۰۱۹ میلادی، ایرانیان میتوانند ویزای الکترونیکی دریافت کنند.
نرخ ارز تا قبل از سال ۲۰۱۶ شناور بود و بهترین نرخ را فقط میتوانستید در مکانهای نامعتبر پیدا کنید. باتوجه به تورم مهارنشدنی و امتناع دولت برای چاپ پولهای درشتتر، گردشگران مجبور بودند کولهپشتیای مملو از پول نقد را با خود به اینطرف و آنطرف ببرند. اما بهلطف اصلاحات ارزی در سال ۲۰۱۷، نرخ ارزی که شما در فرودگاه میگیرید، مشابه مکانهای دیگری نظیر بانک، هتل و... شده است. بااینکه پولنقد همچنان حرف اول را در ازبکستان میزند، ولی در خارج از هتلهای لوکس و خردهفروشهای شیک میتوان جاهایی را پیدا کرد که کارت اعتباری را بپذیرند.
استفاده از دستگاه خودپرداز حتی در شهر تاشکند، پایتخت ازبکستان، مشکلات خود را دارد. بسیاری از این دستگاهها، کارتهای اعتباری خارجی را قبول نمیکنند و تعداد معدودی هم که این کارتها را میپذیرند، اغلب پولشان تمام شده است. گردشگران میتوانند با خود دلار ببرند و در هتل یا بانک آن را تبدیل کنند. دلارهایتان باید جدید (پس از ۱۹۹۸ یا جدیدتر چاپ شده باشند) و سالم باشند و هیچ پارگی، تاخوردگی یا اثر خودکاری روی آنها نباشد، زیرا دراینصورت ارز شما را تبدیل نمیکنند.
ازبکستان و امپراتوریهای پیش از آن تاریخی طولانی و خونین دارند و همین موضوع را میتوان در ترکیب گروههای قومیتی این کشور مشاهده کرد که شامل ازبکی، تاجیکی، قزاقی، روسی، تاتاری و قرهقالپاقی میشود. افراد عاشق معماری و تاریخ میتوانند ساعتها و روزهای زیادی را به گشتوگذار در اماکن تاریخی و دیدنی ازبکستان بپردازند، از مجموعهی خواست امام (Khast Imam) در تاشکند تا ریگستان (Registan) در سمرقند و کشتی مخروبهای که برای همیشه در دریای آرال به گل نشسته و بهخاطر انحراف مسیر آب و خشکسالی درحال نابودشدن است، دیدن کنند. افراد عاشق خرید نیز مطمئناً اوقات خوشی را در بخارا و مغازههای متعدد آن خواهند داشت؛ جاییکه فرشهای دستبافت ابریشمی، سفالهای دستساز و نقاشیهای مینیاتور خودنمایی میکنند.
اگر هم بوی غذا هوش از سر شما میبرد، میتوانید سری به بازار بزنید و غذاهای خوشمزهی این کشور را امتحان کنید، نظیر پلو (برنج پختهشده بامخلوط هویج، پیاز و میوهی خشکشده که روی آن گوشت گوسفند، گوشت گوساله، تخم بلدرچین یا سوسیس اسب قرار میگیرد)، سامسا (نوعی خمیر است که در تنور پخته میشود و درون آن را با گوشت یا سبزیجات پر میکنند)، شیشلیک (از غذاهای موردعلاقهی ازبکها که همان گوشت کبابی به سیخ کشیدهشده است و اغلب از گوشت گاو تهیه میشود) و نارین (شامل رشته فرنگی به مقدار فراوان، گوشت اسب، پیاز و فلفل خردشده است).
ازبکستان، کشور بسیار زیبایی است و از پارچههای فوقالعادهی ایکات در بخارا تا مساجد اسلامی تاشکند که در کنار ساختمانهای یکپارچهی دوران شوروی قرار دارند و سیستم متروی پایتخت که با الهام از مسکو ساخته شده است، جاذبههای متعددی برای عکاسی دارد. تا قبل از سال ۲۰۱۸ امکان عکاسی آزادانه وجود نداشت و فیلمبرداری و عکاسی از مترو یا سایر وسایل حملونقل عمومی تاشکند و همچنین افسران نظامی یا دولتی و زیرساختهای امنیتی نظیر پلها و تونلها بهشدت ممنوع بود، هرچند اکنون این موانع برطرف شدهاند.
درحالحاضر، مردم محلی و راهنماهای تور میتوانند دربارهی موضوعات روز ازبکستان نظیر سیستم اسفبار بیمارستانی، رشوهخواری گسترده در دانشگاهها و نرخ بالای خودکشی در میان زوجهای جوانی که مجبور به ازدواجهای از پیش تعیینشده شدهاند، آزادانه صحبت کنند. مردم محلی حتی اکنون دوران کریموف و میرضیایف را مقایسه میکنند و دوران رژیم قبلی را دیکتاتوری و رژیم فعلی را میانهروتر میدانند.
چهار سال قبل، این نوع صحبتها با افرادی بهغیر از اعضای مورداعتماد خانواده ردوبدل نمیشد و حتی الان نیز این صحبتها با احتیاط زده میشود. بسیاری از مردم ازبکستان برای کریموف احترام قائل هستند و دیکتاتور دانستن او یا دوران ریاست جمهوری او را یک حکومت استبدادی خطابکردن، میتواند توهین بزرگی بهحساب آید. مردم این کشور همچنان محفاظهکار هستند و انتظار نداشته باشید که همهی مردم ازنظر اجتماعی مترقی و پیشرفته باشند. بااینکه برنامهی اصلاحات میرضیایف به مسائلی مثل گردشگری، مبارزه با فساد و آموزش میپردازد، اما همهی زمینهها را دربرنمیگیرد.