آب مایه حیات است بنابراین انسانها همواره تلاش کردهاند که دسترسی به مایه حیات خود و سایر موجودات زمین را برای خودشان آسان کنند و راههای متعددی را در این مسیر پیمودهاند. یکی از این راهها ایجاد آبانبارها بوده و هست. آبانبار یا برکه، حوض یا استخر سرپوشیدهای برای ذخیره آب در زیر زمین است. این آبانبارها در کشور ما تبدیل به شاخصهای برای سکونتگاههای کویری همچون یزد، کاشان، میناب، جنوب استان فارس و هرمزگان شدهاند. ما در این گزارش برخی از بزرگترین آبانبارهای کشور را به شما معرفی میکنیم.
آبانبار برکه کَل که امروزه با گنجایش بیش از ۱۳۸۰۰ متر مکعب به عنوان بزرگترین آبانبار ایران شناخته میشود، در شهر گراش در جنوب استان فارس قرار دارد. این آبانبار که نوع پوشش سقفی آن به صورت مخروطی بوده، در دوره قاجاریه ساخته شده و سقف آن در زمان وقوع زمین لرزه سال ۱۳۳۹ لارستان کاملا فروریخت البته آب موجود در برکه کَل همچنان برای تأمین نیازهای کشاورزی و آشامیدنی استفاده میشود.
برکه کَل در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ ثبت ملی شد؛ این آبانبار با نام گنجالبحر نیز شناخته میشود.
یکی دیگر از بزرگترین آبانبارهای کشورمان با نام برکه دریا دولت شناخته میشود. این آبانبار در کناره شهر کنگ از توابع بخش مرکزی شهرستان بندر لنگه قرار گرفته است. برکه دریا دولت که به دلیل وسعتش به جای سقف کامل، نیم سقف دارد با گنجایشی بالغ بر بیش از ۸۶۰۰ متر مکعب همچنان آبگیری میشود و از آبش استفاده میکنند.
این آبانبار به دلیل بزرگی غیرقابل تصورش لقب دریا دولت را به خودش اختصاص داده است.
نوبتی هم که باشد دیگر نوبت یکی از آبانبارهای شهر قزوین است. این آبانبار که بزرگترین آبانبار تک گنبدی در ایران و جهان به حساب میآید، برکه سردار بزرگ است. این برکه با ظرفیتی بالغ بر ۴۹۰۰ متر مکعب در گذشته یکی از منابع تأمین آب شهر قزوین بوده، اما امروزه به عنوان موزه به کار خود ادامه میدهد و بازدید از آن برای همگان آزاد است.
برکه سردار بزرگ در سال ۱۱۹۱ هجری شمسی ساخته شده و نامش در تاریخ ۸ شهریور ۱۳۵۵ ثبت ملی شد.