بزرگترین دریاچه جهان که امروزه با نام دریای خزر شناخته میشود، جزایری با نامهای جزیره اغورجه، جزیره گیل، جزیره چچن، جزیره زنبیل، جزیره ژانبای، مجمعالجزایر باکو و آشوراده را دربرگرفته، اما سهم ما از این جزایر فقط یک جزیره است و آن آشوراده است.
آشوراده تنها جزیره ایرانی دریای خزر به حساب میآید. این جزیره در مرکز شبه جزیره میانکاله واقع شده و در قرنهای اخیر تا اندازهای تحت تأثیر عملکرد و فعالیت گروههای انسانی قرار گرفته که از توده اصلی خشکی خود که همان شبه جزیره میانکاله باشد، جدا افتاده است.
آشوراده در سال ۱۳۵۴ جزو نخستین مناطق زیست کره جهان ثبت شده و در کنوانسیون جهانی رامسر یکی از تالابهای مهم جهان به حساب آمد. این جزیره یکی از اعضای پناهگاه حیات وحش است. زیستگاه نمونه گونههای جانوران وحشی که از اهمیت زیستمحیطی و ملی برخوردار است و با نام پناهگاه حیات وحش شناخته میشوند. این زیستگاهها محیطهای مناسبی برای فعالیتهای آموزشی و پژوهشی به ویژه در ارتباط با جانوران وحشی هستند.
در اینجا بهتر است نگاهی به ریشه نام آشوراده بیندازیم.
آشوراده در زبان ترکمنی به معنای جزیرهٔ آشور است؛ ترکمنها به این جزیره مال آشیر هم میگویند زیر ا آشیر به معنای رساندن و مال به معنای دام است و معنای این نام ریشه در گذشته دارد. ترکمنها در گذشته دامهای خود را برای چریدن به جزیره آشوراده میرساندند.
گفتنی است؛ آشوراده تا سالهای پیش بیشتر از ۱۰۰۰ نفر سکنه داشت، اما در سال ۱۳۷۲ به علت بالا آمدن سطح آب دریای خزر و رخ دادن سیل مردم جزیره، آنجا را ترک کردند و هماکنون فقط کارمندان شیلات ساکن جزیره آشوراده هستند.