گردشبان (gardeshban.ir) : در فاصله حدود ۴۵ کیلومتر به سمت شرق پایتخت، منطقه ای خوش آب و هوایی وجود دارد که در دل کوههای سربه فلک کشیده با طبیعت جذاب و زیبا شکل گرفته؛ شهر دماوند که در تاریخ ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ به شماره ۵۶ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است و امروز جزو ۱۴ شهر نمونه گردشگری کشور قلمداد میشود.
دماوند؛ منطقهای با جاذبههای گردشگری و سلسله کوههای بهم پیوسته و منفردی است که وجود درههای سرسبز و خوش آب و هوا با دهها رودخانه فصلی، دائمی، آبشار و چشمههای گوارا لابهلای آن مناظر بدیعی را پیش روی گردشگران میگشاید.
گرچه همچون گذشته به دلیل افزایش ساخت و سازها و تخریب اراضی کشاورزی، شاهد کم شدن آبهای زیرزمینی و کاهش کشاورزی در این منطقه هستیم ولی در بسیاری از مناطق این شهر همچنان رونق کشاورزی با باغات سیب، گلابی، گیلاس، آلبالو، زردآلو، گردو، هلو و همچنین محصولاتی چون سیبزمینی، گندم، انواع صیفیجات، پرورش گل و زنبور عسل و پرداختن به امور دامداری به چشم میخورد.
پوشش گیاهی دماوند
تنوع پوشش گیاهی و گیاهان دارویی در کوه های دماوند ویژگی منحصر به فردی است که خود می تواند کانون جذب گردشگر باشد.
بنا به گفته ولیالله مظفریان گیاهشناس برجسته کشور که خود یک شهروند دماوندی است، ۲ هزار و ۲۰۰ گونه از گیاهان انحصاری و مختص به ایران وجود دارد که از این میزان ۱۱۰ گونه اختصاص به منطقه دماوند دارد و ۸۰ گونه آن مربوط به شهرستان دماوند و ۳۰ گونه مربوط به کوه دماوند است.
با تلاشهای صورت گرفته توسط این نویسنده برجسته دماوندی، طی این سالها چهار گونه گیاه به نام دماوند و بیش از ۵۰ گونه گیاه به نام خود ثبت شده است.
شهر دماوند نامش را از نام قله برافراشتهای و بلندترین قله ایران گرفته است.
دماوند از معدود مناطقی است که نام آن آمیخته با فرهنگ اساطیری مردم این مرز و بوم، پیوسته در اذهان جاری بوده و نام آن مظهر آزادی، حریت و به بندکشی ظلم و بیداد ضحاکی به دست مردمیترین مردم این سرزمین یعنی کاوه آهنگر بوده است.
شهرستان دماوند پس از تهران بیشترین آثار تاریخی و طبیعی استان را به خود اختصاص داده و آثار تاریخی و معماری موجود نمایانگر پیشینه تاریخی این منطقه است.
این شهرستان از پنج شهر آبعلی، رودهن، دماوند، آبسرد و کیلان و دو بخش رودهن و مرکزی تشکیل شده که خود شهر دماوند از محلات بسیار قدیمی و متعددی همچون فرامه، چالکا، قاضی، درویش، روح افزا، دشتمزار، احمدآباد، شلمبه، جیلارد، گیلاوند و … برخوردار است.
هسته مرکزی اولیه شهر دماوند روی تپهای که بین رودخانههای تار و مشکیجه قرار دارد، احداث شده و بیشترین بناهای تاریخی و گردشگری این شهر مانند مسجدجامع، برج یادمان شبلی، امامزاده عبدالله، امامزاده هفت تن و هشت تن، امامزاده عبدالله و عبیدالله، چشمه اعلا، تیزآب و… در این منطقه واقع شده است.
مسجد جامع این شهر که به شماره ۲۳۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است، سابقه تاریخی دارد و آثار باقیمانده آن به دوره سلجوقیان میرسد.
چشمه اعلا این شهر که در شمال دماوند قرار دارد دارای چشمههای آبی متعددی است که به واسطه آب شدن برفهای قله دماوند و طی کردن مسیری بسیار طولانی از دل کوه به این منطقه میرسد.
دریاچه تار دماوند را میتوان یکی از عجایب خلقت در اطراف این شهر دانست که در ارتفاع بالای سه هزار و ۲۳۰ متری از سطح دریا واقع شده و موقعیت جغرافیایی منطقه به گونه ای است که گرداگرد آن را با فواصل متفاوت کوههایی در برگرفته که از سطح دریاچه بیش از ۵۰۰ متر ارتفاع دارد.
وجود این ارتفاع در کنار یکدیگر بدون آنکه درهای آن را شکافته باشد، موجب پیدایش گودالی شده که دریاچه تار در آن شکل گرفته است.
برج یادمان شبلی نیز از جمله مناطقی است که در دوران قرن سوم هجری توسط مردم شهر دماوند به یاد شبلی عارف مشهور و عادل ساخته شد و با گذشته چندین دهه، همچنان پابرجاست.
منطقه گردشگری تیزآب که دارای آبشاری حدود ۱۰ متر و در ارتفاع ۲ هزار و ۴۳۰ متری از سطح دریا در میان تنگه ای تنگ با کوههای مرتفع واقع و در پای آبشار حوضچه کوچک آبی ایجاد شده که چشمه تیزآب در آن جاری است و برای درمان امراض پوستی مورد استفاده قرار میگیرد.
شهرستان دماوند دارای ۱۸۳ اثر تاریخی و تعداد زیادی مناطق گردشگری شناسایی شده است که از این تعداد نام ۷۳ مورد آنها در فهرست ثبت ملی به چشم می خورد.
دماوند، آماده میزبانی از گردشگران
شهرام شریفی رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دماوند در گفتگو با ایرنا با اشاره به آمادگی ستاد خدمات سفر شهرستان در فصل تابستان به منظور اسکان مسافران اظهار داشت: این ستاد همچون سال های گذشته برنامههای مختلفی به منظور میزبانی از گردشگران در نظر گرفته است.
وی افزود: با توجه به افتتاح چندین اقامتگاه بومگردی در سطح شهرستان و همچنین تقویت مراکز اقامتی در بحث اسکان گردشگران از وضعیت مناسبی برخوردار هستیم.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان دماوند با اشاره به ظرفیت اسکان مسافران در اقامتگاههای بوم گردی تصریح کرد: در سال جاری ظرفیت اسکان مسافران در این مراکز به صورت استاندارد به ۶۰۰ نفر افزایش یافته و قابلیت اسکان تا یک هزار نفر نیز وجود دارد.
وی با بیان اینکه ۲ اقامتگاه بوم گردی و ۲ مجتمع گردشگری و رستوران دیگر نیز تا هفته دولت مورد بهرهبرداری قرار خواهد گرفت، گفت: در کل در ایام تابستان ظرفیت اسکان یک هزار و ۴۰۰ نفر در ۶۰ مرکز اقامتی و تفریحی وجود دارد.
این مقام مسئول ادامه داد: با همکاری شهرداری دماوند و رودهن به منظور ایجاد خدمات زیرساختی چند چشمه سرویس بهداشتی در ابتدا و انتهای این دو شهر احداث شد.
وی با تاکید بر ایجاد تأسیسات گردشگری در مراکز تفریحی خاطرنشان کرد: حجم بالای مسافران و گردشگران در منطقه چشمه اعلا با زیرساختهای موجود در این منطقه تفریحی تطابق ندارد و باید برخی زیرساختهای لازم از جمله نمازخانه و احداث سرویس بهداشتی جدید در دستور کار قرار گیرد.
شریفی عنوان کرد: با هماهنگیهای صورت گرفته با اقامتگاههای بوم گردی و ۲ دفتر خدمات مسافرتی، طراحی تورهای متنوع را مد نظر قرار دادهایم تا با اجرای این طرح گردشگران متعددی در شهرستان حضور یابند و آنان را در نقاطی که تاکنون به آن کمتر توجه شده جلب کنیم.
وی همچنین اضافه کرد: از ابتدای تابستان هر هفته سه گروه گردشگر از طریق دفاتر خدمات مسافرتی فعال در شهرستان حضور مییابند و ضریب اشغال اقامتگاههای بوم گردی نسبت به سال های گذشته بسیار افزایش یافته و در اغلب اوقات ظرفیت آنها تکمیل است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان دماوند بیان کرد: به منظور ارائه خدمات مناسب به گردشگران در نظر داریم متناسب با هر مناسبت مراسم و جشنهای مختلفی در مراکز تفریحی برگزار کنیم.
این مقام مسئول با بیان اینکه با وجود اقامتگاههای بوم گردی مختلف و دیگر مراکز تفریحی و تأسیسات گردشگری هنوز فاصله زیادی با سطح مطلوب در این حوزه وجود دارد، ادامه داد: حجم گردشگران ورودی با زیر ساختهای شهرستان تطابق ندارد و کافی نیست، اما اقداماتی به منظور آغاز توسعه زیرساختهای لازم صورت گرفته تا بتوانیم در چند سال آینده تمام نقاط ضعف موجود را پوشش دهیم.
شریفی با تاکید بر اینکه در بسیاری از مراکز تفریحی پربازدید با نبود زیرساختهای مناسب مواجه هستیم اظهارداشت: در برخی نقاط مشکلاتی از قبیل نامطلوب بودن جاده دسترسی، ارائه نشدن خدمات لازم و مسائل مربوط به بحث بهداشت و نظافت وجود دارد و امیدواریم بتوانیم تا حدودی در سال جاری این مشکلات را مرتفع کنیم.
رئیس اداره میراث فرهنگی دماوند با اشاره به مرمت و بازسازی آثار تاریخی نیز گفت: هر سال برای مرمت آثار و ضرورت سامان بخشی از مناطق تاریخی شهرستان، تعدادی از آثار در فهرست اعتبارات مرمتی استان قرار میگیرند که امسال بیش از ٢٠ اثر شهرستان در فهرست اعتبارات قرار گرفته ولی متاسفانه در ۲ سال گذشته هیچ اعتباری تخصیص نیافته است و در این زمینه نیازمند حمایت دیگر نهادها هستیم.