آشنایی با قبرستان عجیب پینه شلوار در تبریز/تصاویر

صفحه نخست / عمومی

آشنایی با قبرستان عجیب پینه شلوار در تبریز/تصاویر

امروز می خواهیم برای ایرانگردی و شناخت این مرز و بوم به شهر تبریز رفته و یکی از تاریخی ترین قبرستان های این شهر یعنی قبرستان پینه شلوار تبریز را مورد بررسی خود قرار دهیم.

کد خبر: ۱۵۷۱۲

تاریخ انتشار : يکشنبه ۱۳ مرداد ۱۳۹۸-1398 May 13

گردشبان (gardeshban.ir) :

این قبرستان که گاهی به نام روستایی که در آن قرار گرفته است نیز خوانده می شود، در طول زمان با این که بسیار مورد سرقت و غارت قرار گرفته اما هنوز هم برافراشته و با ارزش است.

شهر تبریز از آن دسته شهرهایی است که به هر طرفش که رجوع کنید، می توانید یک اثر و یا حتی منطقه ی تاریخی بزرگ را ببینید. قبرستان پینه شلوار تبریز نیز جزئی از همان جاذبه های فراروان این شهر است. در مقدمه اشاره کردیم که این روستا نام دیگری دارد. نام دیگر این قبرستان، به نام روستایی که در آن قرار گرفته یعنی شادباش مشایخ است که در نزدیکی شهر تبریز قرار گرفته است. اگر در سفرتان به تبریز به پارک ایلی گل رفتید، بدانید و آگاه باشید که در فاصله ی ۳ یا ۴ کیلومتری شما یک روستای قدیمی و تاریخی قرار گرفته است که در آن قبرستانی با قدمت و پیشینه ای زیاد واقع شده است.

بیشتر اهالی شهر تبریز و خصوصا کسانی که از قدیمی ترها به حساب می آیند، همگی داستانی جذاب از این روستا و قبرستانش برای تعریف کردن دارند. اما به هر حال کسانی هم هستند که تنها نام این روستا را تنها شنیده باشند و از وجود قبرستان در آن اطلاع زیادی نداشته باشند!

قدیمی ‌ترها درباره ی قبرستان پینه شلوار تبریز نقل کرده اند که این قبرستان به عنوان قدیمی‌ ترین قبرستان تبریز در این روستا قرار گرفته است. حتی درباره ی این روستا اینگونه نیز گفته می شود که در روزگاران خیلی قدیم، افرادی به امید دستیابی به گنج‌ های معروف در قبرستان‌ ها به جست و جو و کاووش در این منطقه پرداختند و خاک این قبرستان را کاملا زیرو رو کرده ‌اند و آن را بسیار مورد هجوم و دستبرد قرار داده اند. اما هنوز هم در این قبرستان نمادها و بازمانده های تاریخی بسیاری باقی مانده است تا آن را کاملا متمایز کند. برای سفر به تبریز و این که چه باید و نبایدهایی برای شما وجود دارد، می توانید راهنمای سفر به تبریز را مطالعه کنید.

از این ها که بگذریم، قبرستان پینه شلوار در تبریز که با تلفظ پینه شالوار نیز خوانده می شود، در محدوده ی جنوب شرقی شهر تبریز و در شرق روستایی به نام شادباش مشایخ که یکی دیگر از نام های این سوتا است، قرار گرفته است. قبرستان شاد آباد مشایخ یا به عبارتی دیگر همان پینه شلوار از جمله ی قبرستان های قدیمی و تاریخی شهر تبریز است که قدمت ساخت آن به دوره ی پیش از اسلام باز می گردد.

در بازید از این قبرستان سنگ ‌هایی را خواهید دید که مانند سنگ افراشته‌ های قبرستان خالد نبی دارای هیچگونه کتیبه و یا سنگ نوشته ‌ای نیستند. این نکته را یادتان باشد که در ابتدای ورود به این منطقه ی تاریخی، درباره ی گورستان و افسانه‌ های پیرامون آن حتما اهالی روستا توضیحاتی را به گردشگران و شما خواهند ‌داد. درباره ی این قبرستان می گویند که عده ‌ای از مشایخ، عرفا و امرای قرن های ۷، ۸ و ۹ هجری که در تبریز اقامت داشته اند، در این قبرستان به خاک سپرده شده‌ اند.

درباره این روستا باید بدانید که در حال حاضر در آن، به غیر از مردم بومی کسی دفن نمی شود. در واقع اهالی روستا به هیچ عنوان اجازه ی دفن کسی را به غیر از بومیان و یا کسانی که اهل این روستا نباشند را نمی دهند. یکی از نکاتی که باید درباره ی این روستا بدانید این است که که این گورستان بارها مورد حمله ی سارقین آثار باستانی قرار گرفته و شبانه افرادی برای حفاری گورها آمده ‌اند و اهالی محلی هم این موارد را گزارش نموده اند.

بررسی قبرستان پینه شلوار تبریز از نظر تاریخی

در قبرستان پینه شلوار تبریز از لحاظ تاریخی، شاهد ۳ دوره ی برای ساخت سنگ قبرها هستیم:

قبرهایی با نماد مردانه و زنانه. البته لازم است بدانید که در این قبرستان در حال حاضر سنگ قبری با نماد زنانه وجود ندارند و آن ها غارت شده اند.

نگ قبرهایی که مشابه آن ها را در تبریز و شهرهای دیگری چون اهر، مراغه، خوی، اردبیل و دیگر شهرهای ترک زبان نیز می ‌توان مشاهده کرد. این مزارها از لحاظ تاریخی هیچ ‌گونه شناسنامه ی واقعی ندارند. البته در این میان به غیر از برخی سنگ قبرها که مورد دستکاری قرار گرفته اند، بقیه الفبایی بر روی آن ها نوشته نشده و تنها از روی برخی مشخصات می ‌توان فهمید مربوط به ارامنه ی مهاجر در این منطقه هستند. سنگ قبرهای این دوره از جنس سنگ خارا هستند و با شکل ‌ها و نمادهایی به شکل سنگ قبرهای آرامستان مریم ننه مارالان دیده می‌ شوند.

و در آخر که سنگ قبرهای اسلامی که دارای متن‌ ها و تاریخ ‌های جدید هستند. سنگ قبرها کوچک ‌تر و با خط کوفی روی آن مشخصات و سال فوت و دفن فوت شدگان بر روی آن ها نوشته شده است.

اگر از لحاظ تاریخی این ۳ نوع سنگ قبر را مورد بررسی قرار دهیم، با شرایطی بسیار جالب و قابل توجهی آشنا می‌ شویم. در این بررسی شاهد خواهیم بود که ۳ نوع جمعیت ساکن در این منطقه هستیم که از لحاظ فرهنگی هیچ ارتباطی با همدیگر ندارند و اجزای فرهنگی آنها هیچ نوع ارتباطی را برایمان نمایش نمی ‌دهد. البته می توانیم یک دوره ی چهارم هم به این ۳ دوره ی قبل اضافه کنیم. این دوره مختص دوره هایی است که تدفین ‌هایی است که در زمان معاصر توسط اهالی روستا انجام شده است.

درباره ی برخی از سنگ قبرهایی که در قبرستان پینه ی شلوار تبریز وجود دارد، سوراخ‌ هایی به شکل مربع و مستطیل در بالای سنگ قبرها دید. مردم روستا و محلیان در مورد این سوراخ ‌ها می ‌گویند: روستاییان در این سوراخ‌ ها آب و دانه می ‌ریختند تا پرندگان از آن تغذیه کنند و ثواب آن نصیب صاحب قبر باشد.

اما بر اساس مشاهدات تاریخی می‌ توان گفت که این سنگ‌ ها را به صورت سوراخ یا مادگی و برآمدگی یا نرینگی می‌ ساختند تا سنگ ها را به هم اتصال دهند. شما اگر در کل محوطه ی گورستان که بگردید، حتی یک نماد افراشته و سالم هم نمی‌ یابید. تمام آنها به نحوی شکسته و خراب شده ‌اند و شاید بتوان گفت سالم نبودن حتی یکی از این نمادها تعمدی بوده است.

جالب است بدانید که قبرها مکان مشخصی ندارند و در جای جای قبرستان پراکنده شده ‌اند. البته جستجوی دقیق لازم نیست و می ‌توان این سنگ‌ های منحصر به ‌فرد را به راحتی پیدا کرد. نکته ی جالب فرسایش این سنگ‌ ها این است که در مقابل باد و باران و گرما و سرما است که به خوبی گذر زمان را بازگو می ‌کند. جنس سنگ‌ ها از نوعی سنگ خارای سخت است و فرسایشی این چنین گویای قدمت بسیار این سنگ ‌ها است.

درباره ی مشاهیری که در قبرستان پینه شلوار تبریز دفن شده اند، سلطان اویس بن امیر شیخ حسن بزرگ ایلکانی است که دومین سلطان جلایریه است. این شاهزاده ی جوان بعد از پدر خود به عنوان مشهورترین امیر جلایریه بود. این فرد، امیری شجاع و تربیت یافته، شعر دوست و شاعر و سلطانی بسیار عارف مسلکی بود. همچنین وی پادشاهی عدالت گستر و رئوف و بسیار بخشنده بود. وی اغلب اوقاتش را با عرفا و مشایخ و شعرا می ‏گذراند.

سلطان اویس از آن دسته از افرادی بود که عمران و آبادی را دوست داشت و برایش تلاش های بسیار کرد. در سفرنامه ی یکی از مسافرین اروپایی که به ایران سفر کرده بوده و تبریز را دیده است نوشته شده که: در شهر تبریز عمارتی به نام دولتخانه ساخته شده بود که نزدیک به هزاران اتاق و منزلگاه در خود داشت و برای پذیرایی مسافرین آماده بوده است.

آن چه که از تاریخ قبرستان پینه شلوار تبریز و فلسفه ی نماد‌هایی که در آن موجود است، متاسفانه تا به حال مطلب قابل قبولی پیدا نشده است. درباره ی این قبرستان اطلاعات تاریخی دقیقی وجود ندارد. همین مسئله تا به الان باعث شده است که کارشناسان و تاریخ شناسان، در بازیافتن تاریخ دقیق و آشنایی کامل با این قبرستان منحصر به ‌فرد و خاص باز می‌ دارد.

روستای شادباش مشایخ

این روستا همانند قبرستان معروفش، قدمتش به قبل از ورود اسلام به ایران باز می گردد. این نواحی به دلیل مجاورت در دامنه‌ های کوه سهند دارای آب و هوای خنکی در فصل تابستان هستند و به همین خاطر مردم در این ناحیه شروع به یک جا نشینی کرده اند.

کوه معروف سهند که در قسمت جنوبی شهر تبریز قرار گرفته است، دارای قله ‌های آتشفشانی است و اطراف آن معادنی از سنگ ‌هایی وجود دارد که از گذشته تا به الان در ساخت و سازهای مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند. به همین خاطر این رویتا از زمانی که در ان اجتماع شکل گرفت تا به الان هنوز هم وجود دارد.