گردشبان (gardeshban.ir) : در پارک ملی کومودو، یک اژدهای کومودو به بزرگی سه متر که فقط در جزایر اندونزی پیدا میشود، زبان چنگالمانند خود را از دهانش بیرون میآورد. دو پسربچه در نزدیکی او ایستاده بودند که میانوعدهای لذیذ برای این اژدها محسوب میشدند. یکی از راهنماهای محلی اهمیتی به ترسشان نداد و آنها تشویق کرد که به اژدها نزدیکتر شوند.
اژدهایان کومودو شبیه دایناسورها هستند که میتوانند از کیلومترها آنطرفتر بوی خون را استشمام کنند، گاومیش، آهو و یکدیگر را بخورند. بزاق دهان کومودوها سمی است و کومودوهای ماده بهحدی بیاحساس هستند که بچههای تازه از تخم درآمدهی خود را میخورند. با اینکه حملات مرگبار کومودو به انسان کمتر مشاهده شده، اما مواردی از این دست اتفاق افتاده است.
مارمولک غولپیکری که در نزدیکی دو پسربچهی گردشگر قرار داشت، تازه مرغ و بز خورده بود و شکمش سیر بود و طبق تضمین راهنما، عکاسی با این شکارچی آلفا که یکی از ۳۰۰۰ اژدهای باقیمانده در دنیا است، ازنظر ایمنی مشکلی نداشت.
پارک ملی کومودو در سراسر جزایر جنوب اقیانوس آرام امتداد یافته است و گردشگران برای تماشای اژدهای کومودو و همچنین حیات دریایی پویای این منطقه، به پارک ملی میآیند و میتوانند به غواصی و اسنورکلینگ در کنار لاکپشتها و ماهیها بپردازند. هرچند اینجا نیز مثل همهی مقاصد گردشگری دنیا، بهخاطر محبوبیتش در معرض خطر تخریب است. ازدحام زیاد گردشگران، زندگی همین حیوانات و زیبایی بکر منطقه را تهدید میکند.
با اینکه گردشگری کومودو، درآمد درخورتوجهی را برای یکی از فقیرنشینترین مناطق اندونزی به همراه داشته، اما باعث ایجاد انباشت زباله، تخریب و گاهی اوقات قاچاق کومودو نیز شده است.
تعداد گردشگران خارجی پارک ملی کومودو از سال ۲۰۱۵ دو برابر شده است
برخی از متخصصان محیط زیست نگران هستند که ازدحام گردشگران، وضعیت اکوسیستم این پارک را نابود کند. به گفتهی آنها، این مارمولکها باید از آهو و خوک وحشی تغذیه کنند و نه مرغ و بزی که محیطبانان از پشت یک کامیون برای آنها پرت میکنند. از این گذشته، تعداد گردشگران خارجی که از کل پارک ملی کومودو بازدید کردهاند، از سال ۲۰۱۵ دو برابر و تعداد بازدیدکنندگان داخلی نیز پنج برابر بیشتر شده است. در حال حاضر، این پارک در مسیر کشتیهای کروز قرار دارد و در نتیجه هر روز هزاران نفر از این محل دیدن میکنند.
به دلیل نگرانیها دربارهی هجوم گردشگران به این منطقهی دورافتادهی اندونزی، مقامات تصمیم به تعطیلی جزیرهی کومودو در ژانویهی ۲۰۲۰ گرفتهاند، جایی که بزرگترین جمعیت این مارمولکها زندگی میکنند و کشتیهای کروز لنگر میاندازند. این جزیره حداقل برای یک سال ورود ممنوع خواهد شد.
مقامات تصمیم به تعطیلی جزیرهی کومودو در ژانویهی ۲۰۲۰ گرفتهاند
چشمپوشی کردن از درآمد گردشگری پارک ملی کومودو برای چنین منطقهی فقیری آسان نیست، اما مقامات تأکید دارند که این اقدام برای آیندهی پارک ضروری است. یوسف نای سو، معاون فرماندار سوندای شرقی، سایر جزایری که پارک ملی کومودو را تشکیل میدهند، جزو این طرح اعلام کرده و گفته است:
اگر زیستگاه کومودوها را در اختیارشان قرار ندهیم، آنها طی ۵۰ تا ۱۰۰ آینده منقرض خواهند شد.
مقامات وزارت ملی محیطزیست و جنگلداری میگویند که امسال تصمیم نهایی در اینباره گرفته میشود، هرچند شاید دولت ملی اندونزی با این طرح مخالفت کند. در حالی که مقامات محلی از بستن جزیرهی کومودو صحبت میکنند، دولت ملی از طرح «۱۰ بالی جدید» پرده برداشته است. آنها امیدوار هستند که موفقیت بالی بهعنوان معروفترین مقصد گردشگری اندونزی را تکرار کنند، هرچند که همین جزیره نیز با معضل اورتوریسم دستوپنجه نرمی میکند. گانتور ساکتی، سخنگوی وزارت ملی گردشگری میگوید:
اندونزی باید مقاصد گردشگری خود را متنوع کند.
لابوئان باژو یکی از مناطق ۱۰ «بالی جدید» است که یک شهر بندری کثیف در نزدیکی جزیرهی فلورس است، جایی که دروازهی ورودی به پارک ملی کومودو به حساب میآید. تاکنون اسکلهی اصلی این شهر به تجارت محلی اختصاص داشته است و کارگران بارانداز، کیسههای نودل فوری و ماهی خشکشده را روی قایقهای چوبی قرار میدادند. هرچند، شهر لابوئان باژو در حال تغییر بوده و خلیج فوقالعاده زیبای آن به محل ساختوساز هتلهای لوکس برای گردشگرانی تبدیل شده است که به قصد تماشای کومودوها و غواصی به این منطقه سفر میکنند. در اینجا بوی بتن مرطوب و گردوغبار ساختمانسازی با بوی سیگار و موز سرخشده به مشام میرسد. کیسههای پلاستیکی مثل عروس دریایی روی آب زلال شناور هستند. سیریلوس هارمین، راهنمایی که بهدنبال فرصتهای جدید به پارک ملی کومودو آمده است، میگوید:
تغییر و تحولات اینجا برای امثال من خوب است.
کارکردن بهعنوان راهنماهایی که در زیستگاه کومودوها فعالیت میکند یا در مغازههای فروش سوغاتی مشغول هستند، از جمله گزینههای انگشتشمار شغلی برای امرارمعاش مردم محلی محسوب میشود، بهخصوص که روشهای سنتی ماهیگیری و شکار از زمان تأسیس پارک ملی کومودو در سال ۱۹۸۰ محدود شده است. هرچند بخش اعظم ۳۰۰ میلیون دلار درآمد گردشگری این منطقه، به دست مردم محلی نمیرسد. شانا فاتینا، رئیس هیئتمدیرهی گردشگری لابوئان باژو، میگوید:
ما نمیخواهیم که مرم در حاشیه باشند، به همین دلیل باید به آنها آموزش دهیم که بازدید از پارک ملی کومودو مثل رفتن به یک پارک تفریحی نیست.
کشور بوتان با تحمیل هزینههای روزانهی زیاد، از برخی از مشکلات گستردهی گردشگری جلوگیری کرده است؛ راهکاری نخبهگرا که بهواسطهی آن فقط ثروتمندان میتوانند از جاذبههای این کشور دیدن کنند. برخی از مقامات استانی در کومودو فکر میکنند، هزینهی بازدید از بزرگترین مارمولک جهان که در حال حاضر حدود ۱۰ دلار است، باید حداقل به ۵۰۰ دلار افزایش یابد. یوسف، معاون فرماندار میگوید:
کومودو باید قدر و منزلت خود را داشته باشد. این پارک تنها زیستگاه کومودو در دنیا است، به همین دلیل نباید بازدید از آنها ارزان باشد.
با اینکه بوتان راهکار خوبی برای کنترل و کاهش تعداد گردشگران ارائه کرده، اما یک کشور آسیایی دیگر هماکنون ممنوعیت ورود گردشگران به یکی از جاذبههای طبیعی معروف خود را مورد آزمایش قرار داده و به نتایج امیدوارکنندهای دست یافته است. سال گذشته مقامات گردشگری تایلند، خلیج مایا را تعطیل کردند؛ یک ساحل صخرهای که شهرت خود را از فیلم «ساحل» با هنرمندی لئوناردو دیکاپریو در همین منطقه، به دست آورده است. بخش اعظمی از صخرههای مرجانی این خلیج توسط هزاران گردشگری که هر روز از آن دیدن میکردند، تخریب شده بود. مقامات پارک تایلند میگویند که پس از تعطیلی خلیج مایا، کوسهها به منطقه برگشتهاند و مرجانها در حال احیا هستند. این ذخیرهی دریایی برای پنج سال تعطیل خواهد بود.
در صورت بستهشدن پارک کومودو، این تصمیمگیری نهتنها گردشگران علاقهمند به بازدید از این پارک، بلکه مردمی که برای چندین قرن در میان کومودوها زندگی کردهاند را نیز تحتتأثیر قرار میدهد. به گفتهی مقامات، آنها باید از این پارک نقلمکان کنند. بر اساس افسانهها، این روستائیان که امروزه تعدادشان به حدود ۱۷۰۰ نفر میرسد، پیشینهی مشترکی با کومودوها دارند و میگویند که این خزندگان بهدلیل همین ارتباط کهن، هیچ مزاحمتی برای آنها ندارند. با این حال، معاون فرماندار هیچ حس همدردیای با اهالی ساکن در کومودو ندارد و میگوید:
جزیرهی کومودو متعلق به اژدهای کومودو است و آنها به فضای بزرگی نیاز دارند، جایی که هیچ انسانی در آن نباشد. چنانچه روستائیان به هشدار ما بیتوجهی کنند، اگر توسط کومودوها خورده شوند، مقصر خودشان هستند. پس از تعطیلی پارک، کومودوها میتوانند انسانهای باقیمانده را بخورند.