گردشبان (gardeshban.ir) : پنج اقیانوس روی کرهی زمین وجود دارد و همهی آنها بهنحوی به هم پیوند خوردهاند تا حجمی بزرگ و یکپارچه را از آب تشکیل بدهند. از نظر تاریخی، تنها چهار اقیانوس به نامهای اطلس، آرام، هند و منجمد شمالی یا شمالگان وجود داشت. سال ۲۰۰۰، سازمان بینالمللی هیدروگرافی تصمیم گرفت اقیانوس جدیدی در اطراف کمجمعیتترین قارهی جهان که در پایینترین نقطهی این کرهی خاکی قرار گرفته است، یعنی قطب جنوب، معرفی کند. این کار بر اساس شواهدی انجام شد که نشان میدادند آبهای آن منطقه از اکوسیستم متمایز و تاثیر منحصربهفردی بر اقلیم جهانی برخوردار هستند. بدینترتیب، اقیانوس منجمد جنوبی، که به نام اقیانوس جنوبگان نیز معروف است، به پنجمین اقیانوس روی زمین تبدیل شد و اکنون، از نظر وسعت چهارمین اقیانوس جهان بهشمار میآید؛ یک پله بالاتر از اقیانوس منجمد شمالی.
سازمان بینالمللی هیدروگرافیک مرزهای هر اقیانوس را، مانند مرزهای ملی کشورها، با دقت تعیین کرده است. اما این مرزها مورد توافق همهی جوامع و سازمانها، ازجمله CIA World Factbook، نیست.
اقیانوس آرام، پهناورترین اقیانوس جهان، پهنهای از اقیانوس منجمد جنوبی تا اقیانوس شمال را در بر میگیرد. این اقیانوس از سمت شرق به سواحل آمریکای شمالی و جنوبی میرسد و در نهایت، در کیپ هورن در امتداد خطی مستقیم که از Tierra del Fuego تا اقیانوس منجمد جنوبی امتداد یافته است، با اقیانوس اطلس برخورد میکند.
مرزهای غربی آن نیز عبارت هستند از مجمعالجزایر هند شرقی، دریای فیلیپین، دریای ژاپن و دریای اوخوتسک در نیمکرهی شمالی و ساحل استرالیا در نیمکرهی جنوبی. اقیانوس آرام نیز در ساوت ایست کیپ که جنوبیترین نقطهی تاسمانیا است، با اقیانوس هند برخورد میکند و در پایین نصفالنهار تا اقیانوس منجمد جنوبی ادامه مییابد.
اقیانوس اطلس، دومین اقیانوس پهناور جهان، از اقیانوس منجمد جنوبی آغاز میشود و پس از گذر از میان قارههای آمریکا، آفریقا و اروپا، به اقیانوس شمالی میرسد. این اقیانوس، در کیپ هورن به اقیانوس آرام و در کیپ آگولهاس در جنوب آفریقا به اقیانوس هند برخورد میکند.
اقیانوس هند، سومین اقیانوس بزرگ جهان، از اقیانوس منجمد جنوبی به سمت شمال تا هند، شبهجزیرهی عربستان و آسیای جنوب شرقی امتداد یافته است. این اقیانوس پهناور از سمت غرب، در امتداد سواحل آفریقا ادامه مییابد تا در کیپ آگولهاس به اقیانوس اطلس میرسد. از شرق نیز، در کنار تاسمانیا با اقیانوس آرام برخورد میکند.
مرزهای اقیانوس قطب شمال از پیچیدگیهای بیشتری درمقایسهبا سایرین برخوردار است. چرا که این منطقه که بخش وسیعی از کرهی زمین را به خود اختصاص داده است، سرزمینی تکهتکه و پراکنده است. بهطورکلی، اقیانوس منجمد شمالی، کل پهنهی قطب شمال را فرا گرفته است و گسترهی آن از آمریکای شمالی در نیمکرهی غربی تا اسکاندیناوی و سیبری در نیمکرهی شرقی ادامه دارد. این اقیانوس در نزدیکی گرینلند و ایسلند به اقیانوس اطلس و در تنگهی برینگ به اقیانوس آرام میپیوندد.
اقیانوس منجمد جنوبی از واضحترین مرزها در مقایسه با اقیانوسهای دیگر برخوردار است. دایرهای کاملا موازی با مدار ۶۰ درجهی جنوبی دور تا دور جنوبگان را فرا گرفته است. بااینحال، همهی کشورها در مورد مرزهای پیشنهادی با هم اتفاق نظر ندارند؛ بنابراین، این موضوع هنوز به تصویر اعضای IHO نرسیده است.
اقیانوسهای اطلس و آرام کجا به هم میرسند؟
بهترین محل برای تماشای به هم رسیدن آبهای دو اقیانوس به هم، مرزهای آنها است. برای دیدن محل تلاقی اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام در کیپ هورن (Cape Horn) در جنوب شیلی، باید سوار بر یک کشتی کروز، سفری دریایی را از اوشوائیا در آرژانتین آغاز و به سمت پونتا آرناس در شیلی بروید. کشتی کیپ هورن را دور میزند و اگر شرایط آب و هوایی مساعد باشد، مسافران را روی دماغه پیاده خواهد کرد.
بهخاطر جریانهای آبی شدید، بادهای سهمگین و آب و هوای پیشبینیناپذیر در این منطقه، پیمودن آبهایی که دور تا دور این دماغهی ناهموار را فرا گرفتهاند، کار دشواری است. بنابراین، سفر به کیپ هورن همیشه هم به پیاده شدن و پیادهروی در ساحل ختم نمیشود. اگر کمی خوششانس باشید، میتوانید از فانوس دریایی دورترین نقطهی جهان بازدید کنید. علاوه بر آن، بنای یادبودی نیز به یاد همهی دریانوردانی که در کشتیشکستههای اطراف این دماغهی افسانهی جان خود را از دست دادهاند، در کیپ هورن بنا شده است.
روش دیگر برای تماشای چنین منظرهای آن است که از یک کوه آتشفشان بالا بروید. آتشفشان Volcán Barú در پاناما قرار دارد و با ارتفاع بیش از ۳،۳۵۳ متر، بلندترین کوه این کشور است. Volcán Barú در نقطهای واقع شده است که عرض تنگهی پاناما فقط در حدود ۱۲۰ کیلومتر است. یک طرف تنگه، اقیانوس اطلس است و طرف دیگر آن، اقیانوس آرام خفته است. اگر آسمان صاف باشد، میتوان هر دو اقیانوس را از روی قلهی کوه تماشا کرد.
اقیانوس اطلس و اقیانوس هند کجا به هم میرسند؟
دو اقیانوس هند و اطلس در کیپ آگولهاس (Cape Agulhas)، جنوبیترین نقطه در قارهی آفریقا، به هم میرسند. برخلاف کیپ هورن، بهراحتی میتوان با استفاده از تورهای منظمی که آژانسهای مسافرتی به مقصد کیپ تاون و سایر مقصدها برگزار میکنند، به کیپ آگولهاس رسید. متاسفانه، گردشگران اطلاعات درستی دربارهی محل واقعی برخورد دو اقیانوس با هم ندارند و افراد محلی با سوءاستفاده از این واقعیت، آنها را به دماغهی کیپ آو گود هوپ (Cape of Good Hope) یا کیپ پوینت (Cape Point) هدایت میکنند و به آنها سوغاتی میفروشند.
اقیانوس هند و اقیانوس آرام کجا به هم میرسند؟
اقیانوس هند و اقیانوس آرام در ساوت ایست کیپ (South East Cape) به هم میرسند؛ یعنی، درست در جنوبیترین نقطه از جزیرهی تاسمانی در استرالیا. ساوت ایست کیپ در محلی دور از دسترس قرار گرفته است. برای رفتن به آنجا باید با ماشین دو ساعت از هابورت به سمت یک شهرک کوچک به نام Cockle Creek راه پیمود. این شهرک، دورترین نقطه در جنوب استرالیا است که میتوان با ماشین تا آنجا رانندگی کرد. از این نقطه تا ساوت ایست کیپ، باید دو الی سه ساعت پیادهروی کرد.