گردشبان (gardeshban.ir) : کاخ هدیش در مرتفعترین قسمت صفهٔ تخت جمشید قرار دارد. کاخ هدیش از طریق دو مجموعه پلکان به کاخ ملکه ارتباط دارد. رنگ زرد سنگها نشان دهنده تمام شدن آب درون سنگها به خاطر حرارت است.
اینجا مکان کوچکی بوده ۶*۶ ستون قرار داشتهاست. به خاطر ویرانی شدید اطلاعات زیادی در مورد این کاخ در دسترس نیست خیلیها از اینجا به عنوان کاخ مرموز نام بردهاند. هدیش به معنای جای بلند است و چون خشایارشا نام زن دوم او هدیش بودهاست نام کاخ خود را هدیش میگذارد کاخ هدیش در جنوبیترین قسمت صفه قرار دارد و قسمتهای زیادی از کف از خود کوهاست.
محور طولی کاخ، غربی–شرقی بوده و مساحت آن تقریباً ۲۵۵۰ متر مربع (۴۰ در ۵۵) متر است. یک پلکان دو طرفه در سمت غرب و یکی دیگر در سمت شمال شرقی، آن را به ترتیب به حیاط کاخ تچر و حیاط کاخ دروازه ملل میپیوندد. در سرتاسر جنوب کاخ، بالا خانه یا ایوانی با لبه کنگرهدار موجود است که که از دو طرف شرق و غرب توسط پلکانهای باریکی به درون قسمت غربی حرمسرا راه داشتهاست. پلکان غربی هنوز موجود است اما پلکان شرقی که آجری بوده، از میان رفته است و علیرضا شاپور شهبازی باستانشناس ایرانی آن را در سال ۱۳۵۷ خ آن را به حالت اولیهاش بازسازی کرد. قسمت اعظم کاخ را یک تالار مرکزی مربع شکل شامل شش ردیف ستون ۶ تایی تشکیل میدادهاست.
در شمال این تالار ایوانی ۱۲ ستونی (دو ردیف ۶ تایی) وجود داشته که توسط دو درگاه بزرگ به تالار راه مییافته و یک در دیگر، تالار را به بالا خانه باریک جنوبی میپیوستهاست. در دو جانب شرقی و غربی تالار، دو دستگاه ساختمان، مرکب از اتاق نگهبانان، اتاق چهار ستونی، کفش کن و برج محافظ وجود داشته و پلکان شمال شرقی، را به کفش کن شرقی هدایت میکردهاست. بر درگاههای بزرگ، نقش خشایارشا، با تاج صاف بی کنگره دیده میشود.
اسکندر مقدونی به تلافی از خشایار شاه که معبدی در شهر آتن را به آتش کشیده بود آتش زدن تخت جمشید را از این کاخ شروع کرده است. بر پیشانی دو جرز دو طرف ایوان شمالی کاخ هدیش کتیبه خشایارشاه به سه زبان نوشته شدهاست. که ترجمه آن چنین است: خدای بزرگی است اهورامزدا که این زمین را آفرید. آن آسمان را آفرید که مردم را آفرید که شادی را برای مردم آفرید که خشایارشا را شاه کرد یگانه شاهی از شاهان یگانه فرمانداری از فرمانداران بسیار. منم خشایارشا، شاه بزرگ، شاه کشورهایی که دارای ملل گوناگون است، شاه این زمین بزرگ و پهناور، پسر داریوش شاه هخامنشی. به خواست اهورامزدا این بنا هدیش را من ساختم. اهورمزدا با خدایان، من را و پادشاهیام را و آنچه ساختهام نگاهدارد.
از شمال به جنوب راه آب بزرگی درون کاخ قرار دارد. این راه آب سر پوشیده است و در نقطه ای درون تالار اصلی روی آن گشوده شده است. از آنجا که باد همیشه از جنوب به شمال می وزد و جنوب کاخ هدیش باز است و از کاخهای جنوبی تر بالاتر است بادی که از حفره وسط تالار بیرون می آمده باد خنک بوده و این سیستم نقش یک کولر طبیعی را بازی می کرده است.