میمند؛ روستای صخره‌ای سه هزار ساله شهربابک

صفحه نخست / عمومی

میمند؛ روستای صخره‌ای سه هزار ساله شهربابک

«منظر فرهنگی روستای تاریخی میمند شهر بابک» به خاطر خانه‌های کنده شده در دل کوه در تیرماه ۹۴ به ثبت میراث جهانی یونسکو رسیده است.

کد خبر: ۱۷۶۹۸

تاریخ انتشار : شنبه ۰۶ مهر ۱۳۹۸-1398 July 06

گردشبان (gardeshban.ir) :

این روستای باستانی که با شماره ۴۱۳۵ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، از معدود موارد معماری صخره‌ای است که به شکلی گسترده در تمامی ساختار روستا استفاده شده‌ است. نمونه‌های معماری صخره‌ای هرچند که در دیگر کشورها نیز به‌ طور معدودی به چشم می‌خورد، اما هیچ‌کدام جاذبه‌های فرهنگی، تاریخی و گردشگری میمند را ندارند.

مهم‌ترین شاخصه این روستا در مقایسه با مواردی چون دهکده کاپادوکیه (Cappadocia) ترکیه مسکونی بودن واحدهای صخره‌ای میمند است به عبارت دیگر زندگی هنوز معنای خود را در میمند از دست نداده است.

ساکنان روستای دستکند (صخره‌ای) سه هزار ساله میمند که به عنوان هفتمین منظر فرهنگی- طبیعی و تاریخی در جهان موفق به دریافت جایزه مرکوری شده است دارای آداب و رسوم خاص بوده و هنوز روابط سنتی زندگی در آن حفظ شده و در زبان و گویش نیز همچنان از کلمات پهلوی ساسانی استفاده می‌شود به نحوی که می‌توان تعامل انسان و طبیعت در هزاره دوم میلادی را به خوبی در آن دید.

دو نظریه در رابطه با پیدایش سازه‌های زیرزمینی میمند مطرح شده است: نخست این که مجموعه میمند در قرون هشتم و هفتم پیش از میلاد همزمان با قوم ماد که در غرب ایران آثار معماری صخره‌ای متعددی را به یادگار گذاشته‌اند، توسط گروهی از اقوام آریایی به وجود آمده است. همچنین این احتمال وجود دارد که بناهای صخره‌ای میمند ناشی از اعتقادات آیین مهرپرستی بوده باشد چرا که یکی از ارکان این آیین مبتنی بر شکست ناپذیری و جاودانگی پدیده‌ها است و همین عقیده آن‌ها را به سوی تقدیس کوه‌ها کشانده است و معماران و حجاران میمندی که شاید آیین مهرپرستی داشته‌اند، معتقدات مربوط به آیین خود را در معماری سکونتگاه‌های خود پیاده کرده‌اند.

میمند شهربابک احتمالاً متعلق به قرون دوم و سوم میلادی است. در زمان اشکانیان در بخش جنوبی کرمان قبایل کوچ‌نشین به هر سو کوچ می‌کردند. این قبیله‌ها در دوره اشکانیان به‌طور کامل جابه‌جا نشده بودند و در اواخر دوره اشکانیان و اوایل دوره ساسانیان نقاط خوش آب و هوا را برای سکونت انتخاب می‌کردند. وجود محلی موسوم به دژ میمند، که در آن بیش از ۱۵۰ اتاق مدور سنگی ساخته شده که دخمه‌هایی برای قرار دادن اموات بوده‌ است به این نظریه قوت می‌بخشد زیرا با توجه به موقعیت این استودان‌ها به نظر می‌رسد که گورستان یاد شده مربوط به دوران ساسانیان بوده‌است، چرا که طبق سنت آن زمان، دخمه‌ها در منطقه‌ای کوهستانی و به دور از شهر و محل سکونت ساخته شده بودند.

علاوه بر نظریه‌های فوق و بر اساس سنگ نگاره‌ها و نقوش صخره‌ای موجود در این منطقه، با صحنه‌های شکار که دلالت بر زندگی اهالی گذشته منطقه دارد، قدمت میمند به چند هزار سال پیش بر می‌گردد.

مطالعات انجام شده بر سفال‌های کشف شده در این منطقه نیز نشان می‌دهند که نمونه‌های یافت شده مربوط به دوره‌های مختلفی از جمله اشکانی، ساسانی، و اسلامی هستند.

یمند شهر بابک به دلیل استحکام دفاعی در طول تاریخ کمتر دستخوش تحولات کالبدی و اجتماعی شده‌ است و بیشترین تغییر در آن مربوط به چند دهه اخیر است. آنچه مورد اهمیت است و بی شک بر نحوه شناخت میمند اثر گذاشته ساخت مسکن با از میان برداشتن انبوهی از خاک بدون نیاز به خشت و آجر و ملات است. به همین دلیل در هر یک از اتاق‌ها، تاقچه‌هایی در اندازه‌های گوناگون برای جای رختخواب، ظروف، صندوق، چراغ و … کنده شده‌ است. در این حالت، خانه‌ای به این سبک و سیاق دارای یک یا چند اتاق و اصطبل است و «کیچه» نام دارد. یک واحد یک ورودی مشترک دارد و طویله و اتاق نشیمن در دو سوی پاگرد قرار دارند. همه کیچه‌ها یک ساختار ندارند و از نظر اندازه و تعداد اتاق‌ها باهم متنفاوت هستند. درجه حرارت این اتاق‌ها حدود ۵ درجه متفاوت از بیرون است.

روستای میمند شهربابک روی هم رفته دارای ۴۰۶ کیچه و ۲۵۶۰ اتاق است.

روستای میمند در دل صخره‌ها، مدرسه، مسجد، حمام و حسینیه دارد و هرکدام از این سازه‌ها شگفتی گردشگران را به دنبال خواهد داشت.

چطور به میمند برویم؟

میمند در استان کرمان و میان شهربابک، رفسنجان و سیرجان قرار دارد. برای سفر به این روستای متفاوت و صخره‌ای با هواپیما، قطار، اتوبوس یا خودروی شخصی به کرمان بروید. سپس از کرمان به رفسنجان و از رفسنجان به شهربابک بروید. شهربابک راه اصلی رسیدن به میمند است. البته اگر راه زمینی را برای سفر انتخاب می‌کنید و مبدا شما یکی از شهرهای شمال و شمال غرب کشور است باید از شهرهای یزد و انار بگذرید تا به شهربابک برسید.

کجا اقامت کنیم؟

اگر می‌خواهید به روستای تاریخی میمند بروید می‌توانید در مراکز اقامتی شهربابک اقامت داشته باشید و برای بازدید از میمند به این روستا که در نزدیکی شهربابک است سفر کنید. اگر هم علاقه مند هستید اقامتی صخره‌ای همانند مردمان میمند داشته باشید اقامتگاه بومگردی صخره‌ای میمند در فاصله ۳۶ کیلومتری شهر بابک بهترین انتخاب است.

این اقامتگاه که قدمتی بیش از ۱۳ هزار سال دارد در دل کوه واقع شده است. اتاق‌های اقامتگاه سنتی میمند به گونه‌ای تعبیه شده‌اند که امکانات اولیه برای اقامت گردشگران را دارا هستند. سرویس خواب برخی از اتاق‌ها به صورت تخت و مابقی به صورت تشک، ملحفه و پتو است.

اتاق‌های اقامتگاه میمند به صورت پلکانی و در دل کوه واقع شده است به طوری که این اتاق‌های پلکانی تا سه طبقه را پوشش داده‌اند بنابراین این اقامتگاه برای سالمندان و کودکان پیشنهاد نمی‌شود.

اتاق‌های اقامتگاه بوم‌گردی میمند برای حفظ بافت سنتی روستا، سرویس بهداشتی و حمام ندارند اما در نزدیکی اتاق‌های اقامتگاه، حمام عمومی و سرویس‌های بهداشتی تعبیه شده است.

تصاویری از این روستای تاریخی را در زیر ببینید: