گردشبان (gardeshban.ir) : موزه ملی ایران میزبان حدود ۳۰۰ اثر تاریخی از اسپانیاست. بخش نمایشگاهی موزه ملی ایران قرار است تا ۲۶ فروردین ماه سال ۹۹ نمایشگر بخشی از تاریخ اسپانیا با تمرکز به منطقه آلیکانته باشد. در سالهای گذشته نمایشگاههای متعدد خارجی در موزه ملی ایران برپا شده اما هیچکدام به اندازه نمایشگاه موزه لوور مورد توجه قرار نگرفته است.
یکی از مهمترین راهها برای درک بهتر این نمایشگاهها توضیح دقیق نحوه انتخاب آثار، ارتباط آنها با یکدیگر، ارتباط آن با تاریخ کشور مبدا و معرفی دقیق آثار است. اتفاقی که کمبودهای موزه ملی ایران باعث شده رخ ندهند و جز برشورهای کاغذی راهنمایی درستی به دست بازدیدکنندگان موزه نرسد. اما همین بورشورها دارای اطلاعاتی است که عموما نادیده گرفته میشود. در ادامه براساس اطلاعات منتشر شده از نمایشگاه با ما در تاریخ اسپانیا قدم بزنید.
این نمایشگاه در بخش نمایشگاهی موزه ملی ایران واقع در ساختمان موزه دوران اسلامی قرار دارد. ساعت کار نمایشگاه همزمان با ساعت کار موزه ملی و قیمت بلیت آن ۵ هزار تومان است. نمایشگاه در طبقه همکف موزه واقع شده و در ورودی آن نمایی از موزه باستان شناسی آلیکانته اسپانیا به چشم میخورد.
گالری اول
بخش نخست این نمایشگاه درست پشت عکس موزه آلیکانته قرار دارد. نخستین قدم نمایشگاه آلیکانته در موزه ملی ایران با آثاری از دوره پارینه سنگی تا مفرغ آغاز میشود. قدیمیترین اثر به نمایش در آمده در این نمایشگاه، تبر سنگی مربوط به دوره پارینه سنگی قدیم از کشفیات نزدیک به مادرید با قدمت حدود ۳۵۰ هزار سال است. ابزارهای دورههای پارینه سنگی جدید و فراپارینه سنگی مربوط به انسان مدرن نیز در این بخش به نمایش در آمده است.
از جمله آثار جالب توجه در این بخش قطعه سنگ حکاکی شده از فرهنگ مگدلنی با نقش سر یک اسب سان مروبط به اواخر دوره پارینه سنگی با قدمت حدود ۱۷ هزار سال است. این نمونه قدیمیترین اثر هنر تجسمی است که تاکنون در ایران به نمایش گذاشته شده است. آثار دوره نوسنگی شامل ظروف سفالی و ابزارهای سنگی، آثار دوره مسسنگی و آثار دوره مفرغ نیز در این سالن به نمایش در آمده است.
گالری دوم
بزرگترین و پر تعدادترین آثار نمایشگاه در گالری دوم واقع شدهاند. در گالری دوم نمایشگاه آلیکانته آثاری از دورههای آهنم، فینقی، ایبری، رومی، اسلامی و قرون وسطی به نمایش در آمده است. سفالهای دوره فینقی- آهن با قدمت ۸۰۰ سال پیش از میلاد در ابندای این سالن قرار دارند. در این مجموعه ظرف سفالی خاکستردان به همراه اشیاء موسوم به سوسک مصری و قالب سنگی فلزگری و آثار فلزی بیانگر ارتباط با شرق هستند؛ اما با توجه به کیفیت و تعدد آثار، به نظر اوج فرهنگهای باستان شناخی آلیکانته را باید در دوره ایبری ۲۰۰ تا ۵۵۰ سال پیش از میلاد جستجو کرد.
از این دوره ظروف سفالی متعدد و زیبایی به نمایش در آمده است. مرد اسب سوار که به عنوان آرم نمایشگاه انتخاب شده، نقش تزیینی خمره منقوشی مربوط به دوره ایبری است. مجمر سفالی به شکل سر دمتر، نیم تنه گچی شاهزاده شهر الچه و شمشیر و خنجرهای آهنی در این بخش به نمایش در آمده است. با توجه به اینکه سرزمین آلیکانته در دوره امپراطوری رم بخشی از آن محسوب میشده (از ۲۰۰ پیش از میلاد تا ۷۱۱ میلاد)، آثار متعدد این دوره نیز در گالری دوم حضور دارند که میتوان به کتیبه سنگی به خط لاتین و دست مفرغی پیکره امپراطور و موزاییک کاری اشاره کرد.
با توجه به حضور چند صد ساله مسلمانان در اسپانیا، از دوره اسلامی نیز آثاری در این نمایشگاه وجود دارد. کتیبه سنگی عربی، کاسه مفرغی کتیبه دار و شمع دان مفرغی از جمله این آثار است. از قرون وسطی نیز ظروف و خمرههای سفالی مربوط به کلیسای جامع آلیکانته بخش دیگری از این گالری است. همچنین در ویترینی جداگانه ۲۸ قطعه سکه به نمایش در آمده که قدیمیترین آن مربوط به دوره ایبری است.
گالری سوم
این گالری با کاشیکاری روبروی ورودی، نقاشیهای پشت شیشه نمای متفاوتی دارند. در این بخش که آثار آن بیشتر توسط مجموعه داران به موزه آلیکانته اهدا شده است، آثار مختلفی از جمله آثار چوبی، سفالی، شیشه و کاشی حضور دارند. شمشیر و سپر از فیلیپین، بادبزن، فانوس چوبی و جعبه بازی از چین، ظروف سرامیکی و کاشیهای دیواری از دیگر آثار این گالری هستند. همچنین نمونههای نقاشی پشت شیشه و عکاسی شامل صحنههای گاوبازی از قدیمیترین نمونههای اسپانیا هستند.
گالری چهارم
یکی از مهمترین دورههای روابط میان اسپانیا و ایران در سدههای ۱۶ و ۱۷ میلادی همزمان با دوره صفویه بوده است. در آن زمان اسپانیا و ایران دشمنی مشترک داشتند که امپراطوری عثمانی بود و به منظور حفاظت از مرزهای خود در مقابل این دشمن، معاهدات نظامی امضا کردند. روابط میان کشورهای اسپانیا و ایران به صورت ویژه از زمان ورود سفیر شاه عباس به دربار فیلیپ سوم پادشاه اسپانیا افزایش یافت.
براساس منابع مکتوب دوره صفویه به یک ایرانی به نام دن خوان پارسی اشاره شده که در ایجاد سفارتخانه نقش مهمی داشته است. یک دهه بعد، سفیر دیگری به نام دن گارسیا سیوا فیگوروا از جانب فیلیپ سوم به عنوان دیپلمات فرستاده شد که از وی مدارک قابل توجهی در مورد ایران دوره صفویه بر جای مانده است.
سرانجام به دلیل تغییرات از جمله از دست دادن جزیره هرمز و ایجاد اتحاد بین ایران و انگلیس، روایط اسپانیا و ایران قطع شد. این قطع ارتباط تا اواسط سده ۱۹ ادامه پیدا کرد تا به واسطه شخصیت تاثیرگذاری به نام دن آلفونو د ریوا دنیوا مجدد روابط از سر گرفته شد.
در این بخش نمایشگاه ۱۸ سند از روابط ایران و اسپانیا و همچنین گزارشهای سفیر اسپانیا به دربار درباره فعالیتهای سیاسیاش در ایران به چشم میخورد. یکی از این اسناد استوارنامه سفیر ایران در دربار اسپانیاست و نمونه دیگر ترجمه نامه شاه عباس اول به پادشاه اسپانیا، فیلیپ سوم است.
نقشه نمایشگاه موزه آلیکانه اسپانیا در موزه ملی ایران در زیر ببینید: