گردشبان (gardeshban.ir) : ابتدا نوع مواد غذايي مصرفي براي برطرف كردن نيازهاي بدن و دوم اينكه اين مواد به چه ميزان مصرف شوندتا بدن بتواند تمامي نيازهاي خود را از غذاي دريافتي تامين كند.
تغذیه مناسب در طبیعت
به طور كلي غذاها به سه دسته اصلي خوردنيها، نوشيدنيها و مواد معدني و نمكها تقسيم ميشوند كه هر كدام را بايد به طور جداگانه بررسي كرد:
الف – خوردنيها (غذاهاي جامد):
خوردنيها يا همان غذاهاي جامد براي يك طبيعت گرد بايد داراي چند ويژگي مهم و خاص باشد تا هم بتواند انرژي مورد نياز او را تامين كند و هم از بروز بسياري از بيماريها جلوگيري يا حتي برخي از امراض را درمان كند مهم ترين اين ويژگيها عبارتند از:
– تامين كننده انرژي بدن باشد . بهترين گروه غذاهاي تامين كننده انرژي گروه هيداراتهاي كربن و چربيهاست كه البته هيدراتهاي كربن يا همان غلات در رژيم غذايي يك طبيعت گرد بر چربيها برتري دارد، زيرا برخي از چربيها ممكن است با مواد غذايي در بدن واكنشهاي خطرناكي را به وجود آورد (براي كسب اطلاعات بيشتر به شمارههاي قبل فصلنامه شكار درهمين صفحات مراجعه فرماييد)
– سبك و غير فاسد شدني باشد و در صورت امكان در تماس با آب يا رطوبت به راحتي خراب نشود. بهترين نوع اين غذاها حبوبات و غلات خشك هستند.
– به راحتي در فعاليتهاي متابوليكي بدن مانند انقباض ماهيچهها، توليد، انرژي كنند. اين گونه فعاليتها همان فرآيندهاي غيرهوازي هستند كه گليكوژن موجود در ماهيچهها را به گلوكز تبديل كرده و باعث توليد انرژي ميشوند. حاصل اين عمل، فرآيند فرعي توليد اسيد لاكتيك است كه باعث خستگي ماهيچهها ميشود و هر قدر ماده غذايي مصرف شده در بدن توليد اسيد لاكتيك كمتري كند، بهتر است. بهترين گروه مواد غذايي كه اين خواص ارزشمند را دارند، تركيبي از كربوهيدراتها و پروتئينها هستند.
– انرژي بدن را در زمان طولاني تامين كنند، همچنين كار دستگاههاي مختلف بدن را در همه شرايط تنظيم كنند. همه ما بارها و بارها، دوستان خود را كه بعد از ساعتها پياده روي راحت و مسلط تير مياندازد، عكس ميگيرند و به ديگران كمك ميكنند ديده ايم و اين در حالي است كه ما نفس حرف زدن هم نداريم همه اينها به خاطر وجود مواد معدني و چربيهاي مناسب به مقدار كافي در بدن آنها است و اين چيزي است كه ما از داشتن آن محروم هستيم.
– و از همه مهمتر اين كه تمامي گروههاي غذايي نام برده را شامل شود. هميشه وقتي با پدرم كوه ميرفتيم سفره نام و پنير و خرمايش همراهش بود و ميگفت غذاي كوهنورد همين است و حالا ميفهمم چرا او خيلي بهتر از ما كه جوانتر و قويتر بوديم، راه ميرفت و كوله ميكشيد، بدون آن كه ذرهاي احساس خستگي كند.
گوشتها بهترين منابع پروتئيني هستند. اگر دوست داريد پس از شكار دلي از عزا درآورده و كباب تازهاي نوش جان كنيد، حتما گوشت را كمي خامتر از روي آتش برداريد تا هم نرمتر باشد و هم بهتر هضم شود به خاطر داشته بايد براي از بين رفتن مزه تلخي جگر، بهتر است آن را قدري در آب قرار دهيد و سپس كباب كنيد. بهترين روغن براي پخت گوشت، روغن خود گوشت است. هم تازه است و هم به سرعت جذب شده باعث افزايش انرژي و تنظيم فشار خون ميشود. افردي كه بيماريهايي مانند چربي و فشار خون مبتلا هستند، بهتر است از پروتئينهاي گياهي بيشتر استفاده كنند. بسياري از مواد غذايي مانند خرما، علاوه بر تامين انرژي به عنوان غذا، منبع سرشار پروتئين و مواد معدني نيز هستند.
ب – نوشيدنيهاي (غذاهاي مايع)
مهمترين نوشيدني آب است. آب علاوه بر رفع تشنگي، دماي بدن را كنترل كرده و خون را به حجم نرمال ميرساند. همچنين به دفع مواد زايدي مثل اسيد لاكتيك كه در اثر برخي فعاليتهاي متابوليكي بدن به وجود ميآيند ، كمك ميكند.
هرگز فراموش نكنيد كه دو سوم بدن ما آب است و كاهش اين ماده حياتي ميتواند خطرات زيادي را در بر داشته باشد. يك انسان متوسط بدون غذا ۳ هفته زنده ميماند اما قوي ترين افراد، بدون آب ۳ روز هم دوام نمي آورند. هميشه سعي كنيد از آب پاك و جاري استفاده كنيد. حتما در برنامههاي طبيعت گردي خود آب به مقدار كافي همراه داشته باشيد و در صورت استفاده از آبهاي طبيعي آنها را بجوشانيد و يا ضد عفوني كنيد. آب براي كار كليهها و دفع سموم بدن لازم و حياتي است و با حل كردن مواد معدني و چربيها در خود به كنترل اعصاب و حفظ انرژي بدن و ادامه اعمال متابوليكي براي مدت طولاني كمك ميكند.
اگر براي مدت طولاني به يك تمرين سخت مثل كوهپيمايي ميپردازيد، بهتر است از آبهاي حاوي مواد معدني و يا يك نوشيدني حاوي كربوهيدارت براي حفظ مقدار نرمال گلوكز خون و تامين ويتامينها مانند تركيب ۵۰/۵۰ آب ميوه و آب، استفاده كنيد.
نوشيدني مكمل: هيچ چيز مانند چاي شما را سر حال نميآورد. پودر شير و شكر تركيبات جادويي هستند كه بعد از يك روز سخت، انرژي از دسته رفته شما را جبران ميكنند. چاي تشنگي را بر طرف و قهوه آن را زيادتر ميكند. اگر چاي خشك همراه نداشتيد ميتوانيد از گياهان محلي كه ميشناسيد نوشيدني نشاط آوري براي خود تهيه كنيد.
نوشابههايي كه بر پايه لبنيات تهيه ميشوند بسيار بهتر از نوشابههاي قندي هستند. نوشيدنيهاي تركيبي گياهي مانند چاي آويشن و ماءالشعير نيز علاوه بر رفع تشنگي حاوي ويتامينها و مواد معدني مفيدي هستند.
ج – نمكها و مواد معدني (كاتاليزورهاي بدن):
آخرين و شايد مهم ترين گروه مواد غذايي، نمكها و مواد معدني باشد، هر چند ما آنها را مستقيما غذا نميدانيم، اما وجود آنها براي ادامه حيات موجودات زنده لازم و ضروري است.
اين مواد كه غالبا نقش كاتاليزور را در واكنشهاي شيميايي بدن ايفا ميكنند، به دو دسته جامد يا نمكها و مايعات تقسيم ميشود.
نمكها كه معروفترين آنها نمك طعام است در واقع تنظيم كننده واكنشهاي شيميايي در بدن با نوع فعاليتهاي متابوليكي هستند و هر گونه تغيير در مقدار آنها ميتواند خطرناك و چه بسا كشنده باشد. تقريبا تمامي اعمال داخلي بدن ما توسط اين مواد تنظيم ميشود.
شكارچي كه موقع تيراندازي دستپاچه ميشود، دچار كمبود يد شده است و يا عكسي بعد از چند دقيقه انتظار در كومه عصباني شده و دوربين را به داخل آب پرتاب ميكند، تركيبات سديم خون خود را از دست داده است. تازه اگر بيماريهاي خطرناكي مانند حملههاي قلبي و مغزي كه بر اثر بالا رفتن فشار خون به وجود ميآيد را به اين بيماريها اضافه كنيم، آن وقت متوجه ميشويم كه تغيير در مقدار اين مواد در بدن به چه ميزان خطرناك است.
بهترين راه تنظيم مقدار اين مواد در بدن، نوشيدن آب به مقدار كافي و استفاده از ميوه و سبزيهاي تازه و همچنين مصرف به اندازه نمك طعام است البته قرصهاي مواد معدني هم وجود دارند كه بد نيست چندتاي از آنها را همراه داشته باشيم. برخي ازگياهان آب توليد ميكنند اما آب آنها قابل شرب نيست. برخي از آبهاي معدني علاوه بر رفع نياز بدن به مايعات مواد معدني ضروري را نيز به همراه دارند. اما به ياد داشته باشيد كه فقط آبهايي را بنوشيد كه از سلامت آنها مطمئن هستيد.
آب آلوده ميتواند بيماريهاي خطرناكي را منتقل كند. چشم بعضي از جانوران حاوي آب است امابه طور مستقيم قابل نوشيدن نيست. اما ميتوانيد از ريشه برخي از گياهان آب تهيه كنيد تقريبا دو سوم قارچهاي خوراكي را آب تشكيل ميدهد و با مصرف آنها علاوه بر دريافت آب مقادير زيادي پروتئين و مواد معدني نيز به بدن شما ميرسد.
حال كه با گروههاي مختلف مواد غذايي آشنا شديم بايد ميزان مصرف صحيح هر كدام را بدانيم. به طور حتم و يقين اگر به همان اندازهاي كه از آب و هيدراتهاي كربن استفاده ميكنيم، از نمكها و مواد معدني و يا چربيهاي اشباع نشده استفاه كنيم، چيزي جز بيماري و يا حتي مرگ در انتظار ما نخواهد بود. پس دانستن مقدار مصرف هر ماده غذايي نكتههاي لازم و ضروري است.
براي تعيين مقدار مصرف هر ماده غذايي فرمولي مشخص و واحد وجود ندارد، اما خود بدن ما بهترين راهنما است. زماني كه شما احساس گرسنگي ميكنيد ذخاير گليكوژن خونتان پايين آمده و به علت كاهش قند خود گرسنه شده ايد. اما به ياد داشته باشيد كه در اين حالت هر چند كه ممكن است چند ح به قند و يا آبنبات احساس گرسنگي شما را از بين ببرد اما تغذيه صحيح آن است كه از غذاي مناسب استفاده كنيد.
آب هميشه براي هضم غذا مورد نياز است، اما هيچ گاه نبايد به همراه غذا صرف شود. خشك ترين غذاها حاوي مقدار زيادي آب هستند. چنانچه از غذاهاي گوشتي و سبزيجات استفاده ميكنيد ديگر نيازي به مصرف قرصهاي مواد معدني نداريد. ماست يك از مواد لبني آنتي باكتريال قوي است و ميتواند به راحتي عوامل بيماري زاي دستگاه گوارش را از بين ببرد اما ممكن است با افزايش ارتفاع از سطح دريا و در كوهستان باعث كاهش فشار خون و سرگيجه شود.
ميزان مصرف چربيها به نوع و شدت فعاليت شما بستگي دارد. اگر در يك روز آرام كنار بركهاي مشغول ماهيگيري هستيد، بهتر است بيشتر از غذاهاي گياهي و گوشتهاي سفيد استفاده كنيد، اما بعد از يك روز ماهرخ رفتن وشكار قوچ اوريال در كوهستانها، خوردن يك كباب عالي لذت خاص خود را دارد.
غذاهاي فشرده مخصوص برنامههاي سنگين كوه نودي و يا تعقيبهاي طولاني در شكار است، سعي كنيد در برنامههاي عادي طبيعت گردي از آنها استفاده نكنيد زيرا باعث افزايش بي رويه قند و چربي خون ميشوند و ممكن است ايجاد سوءهاضمه كند.
ميوهها و سبزيهاي تازه علاوه بر تامين انرژي، مواد معدني و آب بدن را نيز تامين ميكنند. با شروع هر فصل سبزيهاي فراواني در كوه و بيابان ميرويند كه داراي خواص تغذيهاي و درماني بسياري هستند. اما توجه داشته باشيد كه فقط زماني از اين منبع خدادادي استفاده ميكنيد كه اطلاعات لازم را در مورد آن داشته باشيد. در مقدار مصرف ميوهها و سبزيها دقت كنيد و به صرف آنكه شكار آمده و يا كوه رفته ايد، رژيم خود را برهم نزنيد.
تمامي ميوهها ملين هستد و در صورت ورود ميكروبها به بدن شما ممكن است شما را دچار دل درد و دل پيچههاي شديد كنند. داروهاي گياهي اگر چه ساده به نظر ميرسند اما اثر آنها كمتر از داروهاي شيميايي نيست. پس اگر خوب آنها را نميشناسيد، هرگز به استفاده از آنها فكر نكنيد.
بهترين عادت غذايي شكارچيان چه عكس و چه تروفه، اشتياق و علاقه وصف ناشدني آنها به خوردن كباب به همراه نان و سبزيجات تازه و نوشيدنيهاي سالم و طبيعي است و كمتر شكارچي ديده شده كه علاقه چنداني به خوردن روغنهاي جامد و چربيهاي مصنوعي داشته باشد، شما هم سعي كنيد علاوه بر پيوستن به گروه طبيعت دوستان و شكارچيان، از همين رژيم غذايي و به اندازه نياز خود بهره ببريد.
و مهمترين توصيه در ميزان مصرف غذا همان است كه پيامبر اكرم فرمودند؛ كه تا زماني كه گرسنه نشده ايد غذا نخوريد و قبل از سير شدن دست از غذا بكشيد.