گردشبان (gardeshban.ir) : ایران از معدود کشورهایی است که تقریبا در اکثر نواحی و مناطق مختلف آن، میتوان رد پایی از تاریخ را مشاهده کرد. در این بین استان کرمانشاه و مجموعهی تاریخی طاق بستان ، از جمله مناطقی است که تمجید بازدیدکنندگان را برانگیخته است. چرا که با مشاهده سنگ نوشته ها و نقوش برجسته شکوهمند آن، حس غروری از جنس هویت، اصالت و تمدن غنی ایرانی در ما برانگیخته می شود. با ما همراه باشید تا سری به طاق بستان، جذاب ترین جاذبه استان کرمانشاه بزنیم.
همه چیز درباره طاق بستان
تاریخچه
طاق بستان یکی از جولانگاه های پادشاهان عصر ساسانی بوده که دستور حجاری را بر دل کوه صادر کرده اند. نقش برجسته های ساسانی که در نقاط مختلف ایران دیده می شوند، قدرت و ابهت شاهان این عصر را به رخ می کشند. آن ها هرکجا را که در تیررس نگاه ناظران بوده برای نمایش قدرت خود به آیندگان به کار گرفته اند. در ابتدا شاهان ساسانی نواحی اطراف تخت جمشید را برای تراشیدن تندیس های خود انتخاب می کردند، اما از زمان اردشیر دوم و شاهان پس از او، طاق بستان را که منطقه ای پرآب و سرسبز بود و در بین راه جاده ابریشم قرار داشت، جایگرین مناطق قبلی کردند.
وجه تسمیه
طاق بستان در زبان کردی کرمانشاهی تاق وه سان گفته میشود. «تاق» همان طاق، «وه» به معنی از و «سان» به معنی سنگ میباشد و به این ترتیب «تاق وه سان» طاق سنگی معنی میدهد.
موقعیت
این مجموعهی تاریخی در ۹ کیلومتری شهر کرمانشاه، در دامنهی کوهی که به طاقبستان شهرت دارد، در کنار چشمهای واقع در شمال غربی شهر، قرار گرفته است.
طبیعت طاق بستان
وجود کوه و چشمه در این مکان، آن را به گردشگاهی روح افزا تبدیل نموده که از دیرباز تا امروز مورد توجه است. در پایین طاقها آبی زیبا و زلال جریان دارد که منظره بینظیری به محوطه بخشیده. سراب طاق بستان از هزاران سال پیش در شمال شهر کرمانشاه و در جوار طاق های ساسانی جاری است و هزاران هکتار از اراضی کشاورزی منطقه را مشروب و آب اهالی روستای طاق بستان را نیز تامین می کند.
نقشبرجستههای طاق بستان
به طور کلی مجموعهی طاقبستان به سه بخش اصلی طاق بزرگ، طاق کوچک و نقش برجستهی تاجگذاری اردشیر دوم تقسیمبندی شده است. هر دو طاق موجود در این اثر باستانی، از ذوق و سلیقهی هنرمندان و استادکاران سنگتراش ایران کهن، بهره بردهاند و تزئینات به کاررفته در ساخت آنها، تحسینبرانگیز است.
خصوصیات دو طاق حکاکی شده
طاق بزرگ یک ایوان مستطیلی به ارتفاع ۹ متر است که از حکاکیهای ظریف و متنوعی تشکیل شده است. روی دیوارهای این ایوان، صحنههایی از تاجگذاری پادشاه ساسانی با حضور اهورامزدا و آناهیتا دیده میشود. صحنههای شکار شاهی هم در دیوارههای جانبی ایوان بزرگ به تصویر در آمده. در سمت راست صحنه شکار گوزنها و در سمت چپ، صحنه شکار گرازها.
در طاق کوچک که یک ایوان کوچک با ارتفاع ۵ متری است، تزئینات کمتری نسبت به طاق بزرگ به کار رفته است. این در حالی است که باستانشناسان، اهمیت طاق کوچک را بیشتر از دیگری دانسته و آن را ارزشمندتر معرفی کردند. چرا که این بخش، بهرهمند از دو کتبیهی سنگی منقوش به خط پهلوی است که در طرفین آن پیکرههای شاپور سوم و پدرش شاپور دوم، کندهکاری شده است.
در کنار همه اینها نیز سنگ نگاره تاجگذاری اردشیر دوم، نهمین پادشاه ساسانی دیده میشود. این محوطه به جز این ها، سنگ نگارهای از دوره قاجار با تصویری از محمد علی میرزا شاه، نشسته بر تخت را هم در خودش جای داده است.
ارزش هنری نقشبرجستههای طاق بستان
سنگنگارهٔ شکارگاه سلطنتی طاق بستان نخستین تابلوی سنگی با رعایت قاعده و اصول نقاشی در جهان به حساب میآید. در این حجاری خسرو سوار بر شبدیز به گونهای است که گویی اثر از روی نقاشی، نقش شدهاست. همچنین در طاق بزرگ آثاری از زنان موسیقیدان به چشم میخورد که به نواختن چنگ و سازهای بادی مشغول هستند. در قسمتی دیگری از طاق بزرگ صحنهٔ شکار گراز به چشم میخورد که از نظر حرکت و نمایش از جمله شاهکارهای هنر سنگنگاری به شمار میرود، که در سبک هنری، نزدیک به سبک نقاشی بر روی دیوار است.
تفریحات طاق بستان
طاق بستان، دیدنی ترین جای کرمانشاه است، هم برای خود کرمانشاهیها و هم برای مسافران. این محوطه، خنکترین جای شهر است و تابستانها خیلیها برای فرار از گرما به آن پناه میبرند. در مسیر رسیدن به طاق بستان، ماشینتان از لابهلای دودها میگذرد، سفرهخانهها، چایخانهها، کبابیها و بستنی فروشیها را پشت سر میگذارید تا به ورودی سرسبزش برسید. بساط کباب و دودش، همه جا برپاست، آنقدر که مانع از ثبت جهانی طاق بستان در فهرست میراث جهانی یونسکو شده است. علاقه به خوردن کباب در این منطقه آنقدر زیاد است که خیلیها دلشان میخواهد بساط کبابشان را در محوطه و کنار دریاچه هم برپا کنند.
تصاویر طاق بستان پر شده از انعکاس ایوانها در دریاچه روبه رویش و دیدن این تصویر از نزدیک، به اندازه تماشایش در عکسها میتواند ما را سر ذوق بیاورد. میتوانیم یک راست برویم سراغ تماشای کندهکاریهای دل کوه یا کمی زیر درختهای محوطه بنشینیم، یا گشتی در غرفههای کوچک صنایع دستی و سوغات بزنیم. دنده کباب در اینجا حرف اول را میزند و رستورانهای زیادی در کار طبخ آن هستند. بعد از غذا هم میتوان گشتی در محوطه و زیر سایه روشن درختها زد و از آن همه کندهکاری در دل کوه که به دست انسان صورت گرفته، حیرت کرد.
دسترسی
از شهر خود به وسیله قطار، اتوبوس، هواپیما و یا خودروی شخصی خود را به شهر کرمانشاه برسانید و از آنجا ۹ کیلومتر به سمت شمال غربی شهر حرکت کنید. بلواری به نام طاق بستان شما را به این محوطه می رساند.