گردشبان (gardeshban.ir) : همه ما با بنادری مثل بندر چابهار، بندر انزلی و بندر عباس آشنایی داریم، اما آیا تمام بنادر ایران در همین تعداد محدود خلاصه میشوند؟ قطعا اینطور نیست.
بنادر کوچک و بزرگ مختلفی در ایران وجود دارند که اصلا از وجود آنها آگاهی نداریم. این در حالی است که برخی گردشگران کنجکاو، از زیباییهای چنین بنادری لذت میبرند و ما از آنها بی بهره هستیم.
به همین منظور قصد داریم تا شما را با بندری زیبا در بخش جنوبی کشور آشنا کنیم. بندری که همه آن را با نام بندر گواتر میشناسند و در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد.
بندر گواتر کجاست؟
اگر روی نقشه به آخرین نقطه جنوب شرق ایران نگاهی بیاندازید، شاهد بندری با نام بندر گواتر خواهید بود. گواتر نام بندری است که در خلیجی با همین نام قرار گرفته. این بندر در مرز آبی ایران و دریای عمان قرار دارد و نسبتا با پاکستان هم مرز است. بندر گواتر تنها حدود ۹۰ کیلومتر با بندر معروف چابهار فاصله دارد، اما جاذبههای دیدنی آن با چابهار بسیار متفاوت است.
خلیج گواتر نیز نام خلیج بزرگی است که دو رودخانه مهم به آن میریزند. از طرف ایران رودخانه باهوکلات و از طرف پاکستان، رودخانه نهردشت وارد این خلیج میشوند. اما بخش عمده این خلیج به پاکستان تعلق دارد. بر اساس مرزبندیهای کشوری، حدود ۶۰/۴ درصد از این خلیج به کشور پاکستان تعلق دارد و تنها ۳۰/۶ درصد از آن در تصرف حکومت ایران است. به همین دلیل است که قایقسواران و کشتیهای ایرانی به شدت دقت میکنند تا به اشتباه وارد مرز پاکستان نشوند.
خلیج گواتر نسبتا وسیع است. اگر بخواهیم ابتدا و انتهای آن را به شما نشان دهیم، باید بگوییم که از دماغه جیوانی آغاز شده و تا پابندر ادامه دارد. به دلیل تردد زیاد کشتی و قایق، اجازه شنا به مسافران و افراد محلی داده نمیشود. شما نیز اگر به این منطقه سفر کردید، به هیچ وجه دور از چشم نگهبانان، وارد آب نشوید، زیرا احتمال تصادف با کشتی و قایق بسیار بوده و خطر مرگ را در پی دارد.
کسانی که به قشم سفر کرده باشند، قطعا نام جنگل حرا را شنیدهاند. منطقه گواتر فاصله کمی با جنگلهای حرا دارد. به همین دلیل این جنگلها را میتوان جزء جاذبههای دیدنی بندر گواتر نیز دانست. دلیل نام گذاری این جنگل نیز به خاطر حضور درختهای حرا است. درختانی که به آن «تمر» نیز گفته میشود و تنها در آب شور زندگی میکنند. برخی از آنها تا ارتفاع پنج متری رشد میکنند و تشکیل جنگلهای انبوهی را میدهند. این درختان یک اکوسیستم منحصر به فرد ساحلی را ایجاد کردهاند. جالبتر آنکه این اکوسیستم را، اکوسیستم ساحلی ابو علی سینا مینامند! البته باید بدانید که این نام گذاری به صورت بین المللی انجام شده.
از طرف دیگر وزش بادهای موسمی باعث می شوند تا ارتفاع امواج به ۱۵ متر هم برسد. این بادها اکثرا در ماههای تیر و مرداد به وجود میآیند و باعث می شوند که بسیاری از موج سواران برای تفریح عازم این منطقه شوند. البته بخشهای زیادی از این ساحل، سنگی است و امکان برخورد با آنها وجود دارد. پس بهتر است تنها موج سواران کار کشته و حرفهای در اینجا ورزش کنند. البته حتی اگر موج سوار نیستید، میتوانید از فوارههای زیبای آبی که از برخورد موج با صخره به وجود آمدهاند، دیدن کنید و لذت ببرید.
اگر کمی صبور باشید، میتوانید شاهد پرندگان منحصر به فرد و کمیاب، خرچنگها و لاکپشتهای دریایی و همچنین شنای دلفینها در آب خلیج باشید. همچنین نزدیکی گواتر به دریای عمان باعث شده تا شاهد مناظر بسیار حیرت آوری در آن باشید.
اهمیت بندر گواتر برای ایران
همه ما در مورد موقعیت استراتژیک و اهمیت سیاسی خلیج همیشه فارس و دریای خزر میدانیم. اما کمتر کسی در مورد خلیج گواتر اطلاع دارد. این خلیج فاصله زیادی تا اقیانوس هند ندارد. باید بدانید که اقیانوس هند، سومین اقیانوس بزرگ تمام دنیا به شمار میآید. به همین دلیل قطعا خلیج گواتر را میتوان خلیجی متفاوت نسبت به خلیج فارس دانست. نکته قابل توجهی که باعث اهمیت بسیار زیاد بندر گواتر شده، این است که مسیر آبی آن به سمت قطب جنوب، کاملا بدون مانع خشکی است. یعنی شما بدون برخورد با هیچ مانعی، میتوانید مستقیم به قطب جنوب بروید.
همچنین دسترسی به اقیانوس هند باعث شده تا دسترسی به نواحی مختلف دنیا از طریق این بندر امکانپذیر باشد. به همین دلیل تجارت و مبادلات مختلف تجاری در این بندر بسیار رواج دارد.
همانطور که انتظار میرود، ساکنین بندر گواتر، اکثرا بلوچ هستند و به همین زبان صحبت میکنند. البته همانطور که میدانید، بنادر هر کشوری، یک منطقه بین المللی محسوب میشوند. به همین دلیل تاثیر بسیار زیادی از همسایگان آن بنادر را میتوان در شهر شاهد بود. در مورد بندر گواتر نیز باید گفت که همسایگی پاکستان، روی ترکیب منطقه تاثیر گذاشته است. داد و ستد و تجارت با مردمان پاکستان باعث شده تا ارتباط نزدیکی بین ساکنین گواتر و پاکستان ایجاد شود. به همین دلیل حتی میتوان شاهد ازدواج بین ایرانیان و پاکستانیها در این منطقه بود.
از همین رو زبان مردم گواتر، به نوعی زبان بلوچی پاکستانی است و با زبان بلوچی ایرانی تفاوت دارد. مردان این منطقه اکثرا به ماهیگیری، قایقرانی و کشتیسواری مشغول هستند. حتی کودکان نیز گوش ماهی، مروارید، صدف و صنایع دستی تولید شده توسط مادران خود را در بازار روز میفروشند.
اهمیت بندر گواتر برای تجارت ایران
همانطور که اشاره کردیم، خلیج گواتر به دریای عمان و اقیانوس هند راه دارد. به همین دلیل منطقی به نظر میرسد که از نظر تجارت بینالملل بسیار حائز اهمیت باشد. سالیان سال است که بندر گواتر، مسیر عبور کشتیهایی است که از هند به آفریقا سفر میکنند. البته متاسفانه امروزه به دلایل مختلف سیاسی و اقتصادی، تجارت بین هند و آفریقا دیگر مثل گذشته پر رنگ نیست.
همین کاهش مبادلات باعث شده تا بندر گواتر نیز مثل گذشته پر تردد و شلوغ نباشد.
از این رو اکثر مردان ساکن در بندر گواتر، به ماهیگیری و زنان آن به حصیر بافی مشغول هستند. در ضمن باید بدانید که یکی از بهترین انواع میگو نیز از همین بندر صادر میشود. البته متاسفانه در گذشته پرورش میگو در گواتر بسیار پر اهمیت بوده و امروزه از ارزش آن کاسته شده است.
چه زمانی را برای سفر به گواتر انتخاب کنیم؟
نزدیکی به دریای عمان و اقیانوس هند باعث شده تا گواتر در تمامی فصول سال، آب و هوایی معتدل را تجربه کند. به همین دلیل انتخاب فصل مناسب برای سفر به بندر گواتر، کاملا به قصد شما برای این سفر بستگی دارد. به عنوان مثال اگر به قصد موجسواری عازم این بندر زیبا هستید، باید فصل تابستان و ماههای تیر و مرداد را انتخاب کنید. زیرا در این ماهها بادهای موسمی بسیار شدید میشوند و شرایط برای موج سواری ایدهآل خواهد بود.
اما از طرف دیگر اگر به دنیال هوای غیر شرجی و دیدن بافت جانوری بندر گواتر هستید، بهترین فصل برای سفر شما پاییز خواهد بود. در این فصل هم هوای خنکی انتظار شما را میکشد و هم زمان مناسبی برای دیدن پرندگان مهاجر منطقه خواهد بود.
اقامت در گواتر
معمولا افرادی که از گواتر بازدید میکنند، کسانی هستند که در بندر چابهار اقامت دارند. بندر گواتر اصلا امکانات اقامتی مناسبی برای مسافران ندارد. به همین دلیل اصلا ایده مناسبی نیست که به همراه خانواده قصد اقامت طولانی مدت را در بندر گواتر پیدا کنید. از این رو توصیه میشود که طی سفر خود به چابهار از این منطقه دیدن فرمایید و شب را در چابهار سپری کنید. اما اگر به هر دلیلی ترجیح میدهید که یک شب را در گواتر سحر کنید، میتوانید با کمی پرس و جو، در خانههای سنتی و بومی مردمان محلی ساکن شوید. به این خانهها کپر گفته میشود و کلبههایی هستند که با برگ خرما و چوب ساخته شدهاند.
البته مدتی است که اقامتگاه بوم گردی مناسبی برای مسافران در گواتر ساخته شده. اما به هر صورت بهتر است که از ابتدای طلوع آفتاب تا غروب در گواتر مانده و شب را در چابهار سپری کنید.
نکاتی که باید در مورد سفر به گواتر در نظر داشته باشید
مهمترین نکتهای که در مورد گواتر باید بدانید، این است که به هیچ وجه عابر بانک و دستگاه کارتخوان در شهر وجود ندارد. به همین دلیل باید حتما پول نقد کافی همراه خود داشته باشید تا دچار مشکل نشوید. همچنین گاهی امکان دارد که مردم محلی زبان شما را به خوبی متوجه نشوند. پس بهتر است تا حد امکان، وسایل مورد نیاز خودتان، همانند آب و مواد غذایی را همراه بیاورید.
شما میتوانید از محلیان درخواست کنید تا با قایق و در ازای پرداخت حدود ۱۰۰ هزار تومان، شما را در جنگلهای حرا بگردانند. همچنین مسیرهایی وجود دارند که احتمال دیدن دلفینها در آنجا بیشتر است. اما اگر دریا طوفانی باشد یا به هر دلیلی محلیان ترجیح دهند که وارد آب نشوند، به هیچ وجه در این مورد با آنها بحث نکنید، زیرا نتیجه خوشایندی در بر نخواهد داشت.
چه غذایی در گواتر بخوریم؟
اگر از ابتدای صبح وارد گواتر شدید، میتوانید صبحانه ویژه محلی آن را میل کنید. صبحانه اینجا از شیر چای یا همان «دودپطی» به زبان محلی و نان محلی تشکیل میشود. جالب است بدانید که چای این منطقه با چایی که ما میشناسیم تفاوت دارد. چای خشک در این منطقه کاملا به شکل پودر است، پس از این بابت تعجب نکنید. حتی پنیرهای پودری شکلی هم دارند که بسیار خوش طعم هستند.
از غذاهای معروف این منطقه، می توان به «کرائی» و «بریانی» اشاره کرد. کرائی از گوشت یا مرغ تهیه میشود. پس حتما در حین سفارش دادن به این مسئله دقت کنید. البته باید انتظار خوردن یک غذای چرب، پر ادویه و تند را داشته باشید. مردم بلوچ به صورت کلی غذاهای تند را میپسندند. حال تصور کنید که فرهنگ پاکستانی نیز روی این منطقه تاثیر گذاشته و باعث شده غذاهای پر ادویه و بسیار تندی را میل کنند! این غذا با برنج یا نان سرو میشود.
در بندر گواتر همچنین میتوانید کابلی پلو نیز میل کنید. کابلی پلو همانطور که انتظار میرود، نوعی غذا است که با برنج سرو میشود. از ترکیب گوشت یا مرغ به همراه برنج و ادویه فراوان، غذایی به وجود میآید که تنها منحصر به فرد مردم گواتر و بلوچ است. این غذا را نیز حتما باید امتحان کنید. البته ناگفته نماند که میتوانید خوشمزهترین ماهیهای محلی تازه جنوب را نیز در تمامی رستورانها و غذاخوریهای محلی بیابید. اگر اهل غذاهای دریایی هستید، به هیچ وجه لذت خوردن تازهترین ماهیهای جنوب را از دست ندهید.
دسترسی به بندر گواتر
برای سفر به گواتر لازم نیست گوگل مپ یا نقشه کاغذی را نگاه کنید. ما راه درست را به شما نشان خواهیم داد. شما میتوانید به سادگی با هواپیما به چابهار سفر کنید. سپس از آنجا به وسیله تاکسی شخصی یا اتوبوس، عازم گواتر شوید. همچنین مسیر ارزان و البته زمانبر دیگر، از طریق قطار است. شما میتوانید به زاهدان، بم یا کرمان بروید و از آنجا نیز اتوبوسها و تاکسیهایی برای رساندن شما به گواتر وجود دارند.
رانندگی با وسیله نقلیه شخصی به این منطقه خیلی توصیه نمیشود. پیش از هرچیز اینکه مسیر بسیار طولانی و خسته کننده است. همچنین جاده این منطقه، اصلا جاده استانداردی نیست.
طبیعی است که مسافران نیز این جاده را به خوبی نشناسند. به همین دلیل ممکن است به خودروی شما آسیب زیادی وارد شود. همچنین قوانین سفت و سختی برای سوخت گیری خودرو در منطقه وجود دارد و شما نمیتوانید همانند محل سکونت خود به راحتی سوختگیری کنید. جالب است بدانید که سوختگیری تنها با کارت سوخت شخصی امکان پذیر است و خبری از کارت سوخت آزاد نیست. پس بهترین راه برای سفر به گواتر، تنها از استفاده از قطار یا هواپیما است.
آشنایی با جاذبههای دیدنی اطراف بندر گواتر
اگر تنها به قصد دیدن بندر گواتر به این منطقه سفر کنید، قطعا پشیمان خواهید شد. شاید یک روز گردش در گواتر کافی باشد. اما با دیدن جاذبههای دیدنی اطراف، میتوانید سفری خاطره انگیز را تجربه کنید. به همین دلیل توصیه میشود که حتما از جاذبههایی مثل بندر بریس، دریاچه صورتی رنگ لیپار، درخت انجیر داخل معابد رمین، کوههای مینیاتوری یا همان کوههای مریخ و همچنین بندر پسابندر دیدن فرمایید.