گردشبان (gardeshban.ir) : عوارض شناور آزادراهی طرحی است که پس از پیمایشی شدن آن از سوی محمد اسلامی -وزیر راه و شهرسازی- و خیراله خادمی -مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حملونقل کشور- مطرح شد. البته یکی از مسائلی که در این زمینه مطرح شد، اجرایی شدن این طرح در قطعه یک آزادراه تهران-شمال به صورت آزمایشی است.
بر اساس اطلاعات بهدست آمده، عوارض آزادراهی به صورت روزانه و ساعتی شناور میشود. یعنی در چند حالت مختلف عوارض آزادراهی به بیشترین و کمترین میزان خود میرسد، تا از این طریق ترافیک هم در مسیرهای مختلف آزادراهی کنترل شود. این طرح به صورت پایلوت در قطعه یک آزادراه تهران-شمال اجرایی میشود و پس از ارزیابی و آسیب شناسی در آزادراههای دیگر نیز عملیاتی خواهد شد.
رفتار ترافیکی بر اساس ارزیابیهای صورت گرفته کاملا سینوسی بوده و در برخی روزها و ساعات شلوغ تر و در برخی ایام و ساعات دیگر خلوت تر است؛ بنابراین ایدهآلترین حالت این است که بهگونهای این رفتار تنظیم شود که از این شکل سینوسی به تابعی یکسان تغییر کند. یعنی اینگونه نباشد که یک آزادراه در یک زمان شلوع در زمان دیگر خلوت باشد. در همین راستا شناور شدن عوارض آزادراهی در دستور کار قرار گرفت و بر این اساس میزان عوارضی که مردم برای استفاده از یک آزادراه پرداخت میکنند، در پیکهای ترافیک و زمانهای خلوت متفاوت است.
این تفاوت در پرداخت عوارض آزادراهی اینگونه محاسبه میشود که روزها و ساعات تردد در این مسیرها در قالب جدولی به صورت مجزا بر اساس میزان ترافیک تفکیک میشوند. به عنوان مثال در روزها و ساعات خلوت، متوسط و شلوغ عوارض آزادراهی نیز به همین نسبت تغییر میکند، یعنی اگر یک خودرو در روز شلوغ و ساعت شلوغ از آزادراه عبور کند، بیشترین عوارض و اگر در روز و ساعت خلوت یعنی ایام وسط هفته همچون دوشنبه و سهشنبه در ساعت ۲۳ تا ۶ صبح تردد کند، کمترین عوارض را پرداخت خواهد کرد.
این عوارض براساس ضریبی از یک تا پنج مشخص شده و بر همین اساس پنج روش و سطح قیمتگذاری تعیین میشود که بر مبنای آن مردم عوارض متغاوتی پرداخت میکنند.
حالا اگر با اعلام این جدول رفتار ترافیکی تغییر کند، جدول و تابع آن نیز تغییر خواهد کرد تا اندازهای که به حالت تعادل برسد. البته در وهله نخست تا مدتی چند ماهه این جدول شناور عوارض تغییر نخواهد کرد و پس از آن از مسافران خواسته میشود تا برنامههای سفرشان را بر اساس آن تنظیم کنند.
البته یکی دیگر از کاربردهای شناور شدن عوارض آزادراهی این است که در صورت بالا رفتن ترافیک در یک مسیر و در روز و ساعتی مشخص، عوارض به بالاترین حد خود رسیده تا تردد به حداقل ممکن برسد.