سفر به کویر نمک بجستان/عکس

صفحه نخست / عمومی

سفر به کویر نمک بجستان/عکس

کویر بجستان، دومین پلایا‌ی ایران با حوضچه‌های نمکی است و از جمله جاذبه‌های ناشناخته خطه خراسان محسوب می‌شود. در ادامه با این کویر و زمان مناسب برای سفر به آن آشنا می‌شویم.

کد خبر: ۲۳۱۳۲

تاریخ انتشار : دوشنبه ۰۵ اسفند ۱۳۹۸-1398 December 05

گردشبان (gardeshban.ir) :

خراسان رضوی علاوه بر حرم مطهر رضوی، جاذبه‌های ناشناخته‌ی دیگری نیز دارد؛ از جمله کویر بجستان که در جنوبی‌ترین نقطه این استان قرار گرفته است. این کویر دومین پلایای طبیعی ایران به شمار می‌رود؛ در واقع، به حوضچه‌ رسوبی با تبخیر بالا، پلایا می‌گویند. هرساله با توجه به میزان بارندگی، دریاچه کویری ظاهر می‌شود که بیشتر املاح آن نمک خوراکی است. پس از خشک شدن دریاچه، کریستال‌های نمک و رسوب‌های زمین، اشکال شگفت‌انگیزی می‌سازند که گردشگران را به خود جذب می‌کنند.

با توجه به مطالعه‌های انجام شده و به گفته‌ی مورخان، بجستان را «سام نریمان» ساخته است. واژه‌ی بجستان یا بغستان (سرزمین ایزد) نشان می‌دهد که قدمت این شهر به قبل از زرتشت برمی‌گردد. این شهر در دوره‌ی قاجاریه نیز از نظر تجارت بسیار پررونق بوده و راه‌ها و رباط‌های زیاد آن، گواه این امر است.

مسیر دسترسی به کویر بجستان

کویر بجستان در جنوب استان خراسان رضوی و شهرستان بجستان، در شمال کویر مرکزی ایران، در ناحیه‌ی گرم و خشک و بیابانی، واقع شده است.

اگر می‌خواهید با اتوبوس به این کویر سفر کنید، از ترمینال مشهد به‌راحتی می‌توانید به بجستان بروید. در صورتی هم که قصد سفر با خودروی شخصی را دارید، از مسیرها‌ی زیر به این کویر خواهید رسید:

تهران، سبزوار، بردسکن، بجستان

زاهدان، بیرجند، بجستان

مشهد، تربت حیدریه، بجستان

شهرستان بجستان ایستگاه قطار هم دارد که در مسیر مشهد به زاهدان قرار گرفته است.

کویر بجستان به دو بخش «کویر شنی یا ریگزار» در شمال شرق و «کویر نمکی» در شمال غرب بجستان تقسیم می‌شود.

کویر نمکی بجستان

کویر نمک بجستان یا پلایای بجستان در چهار کیلومتری شمال شرقی روستای منصوری قرار گرفته است که در دی ماه سال ١٣٩٣ به ثبت ملی رسید. این کویر به‌طور متوسط حدود ٨٠٣ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و وسعت آن در فصل خشک، حدود ٣,٧٢۵ کیلومتر مربع است.

در ماه‌های کم بارش تیر و مرداد که تبخیر سطحی دریاچه زیاد است، قطر لایه‌های نمکی متشکل از نمک‌های مختلف می‌تواند به یک متر نیز برسد. در زیر این قشر نمکی، لایه‌ای گِلی و چسبنده وجود دارد. گاهی گودال‌های آب نمکی در زیر این لایه‌ها تشکیل می‌شود که دیدن آن خالی از لطف نیست. در برخی نقاط با خشک شدن لایه‌های گلی، حفره‌های خاص و عجیبی در سطح کویر به وجود می‌آید که باعث می‌شود گردشگر با راه رفتن روی‌ آن‌ها، تجربه‌ی خاصی را برای خود رقم بزنند.

در قسمت مرکزی کویر که عمق و تراکم املاح بیشتر است، ارتفاع دیواره‌ها به یک متر هم می‌رسد؛ به همین دلیل آن را کویر سیاه می‌نامند. از جاذبه‌های این کویر می‌توان به دیواره‌های نمکی‌ اشاره کرد که بر اثر خروج املاح تیره‌رنگ خاک، تشکیل می‌شوند. مردم محلی گاهی اوقات به آن‌ها، نمک سیاه نیز می‌گویند. متاسفانه در سال‌های اخیر برخی از گردشگران ناآگاه، روی این دیواره‌ها یادگاری نوشته و آتش روشن کرده‌اند.

کویر شنی بجستان

کویر شنی (رملی یا ریگزار) بجستان در شمال شرق شهر یونسی است که قدمت آن به دوران سوم و چهارم زمین‌شناسی می‌رسد.

ساکنان شهر یونسی معتقدند که در این نقطه از زمین، یونس پیامبر را نهنگ بلعید. به همین منظور، مقبره‌ای منتسب به حضرت یونس در آنجا بنا شده و با توجه به اینکه ایران حدود ٣٠٠ میلیون سال پیش زیر آب بوده، این روایت به واقعیت نزدیک است. وجود رسوب‌های لایه‌ای و فسیل‌های ماهی که در پارک ملی کویر کشف شده‌اند، گواهی می‌دهند زمانی تمام کویرهای ایران زیر دریا بوده‌‌اند.

شهر یونسی و روستاهای اطراف آن، قدمت تاریخی دارند و جاذبه‌های آن‌ها فقط به رمل‌های شنی محدود نمی‌شود. قرار گرفتن این روستا در مسیر جاده‌ی ابریشم باعث ایجاد کاروان‌سراهای تاریخی و بناهای متعددی شده است.

خاصیت آهکی زمین‌های منطقه، غارهای بسیار خاص و شگفت‌انگیزی را به وجود آورده است. رودخانه‌های کال‌ شور، کال‌ نمکی و کال‌ شش طراز نیز به این چاله‌ی بزرگ کویری می‌ریزند.

پوشش گیاهی

کویر نمکی به‌علت قلیایی بودن، تقریباً فاقد پوشش گیاهی‌ است؛ به‌جز اندکی گیاه که در حاشیه‌ی رود روییده‌اند. از جمله گیاهان کویر می‌توان به اشنان، علف شور و گز اشاره کرد که در برابر شوری آب مقاوم هستند؛ اما در کویر شنی و حاشیه آن، درمنه، گز و جنگل تاغ با پوشش قابل‌توجهی دیده می‌شود.

اقامت

برای دیدن زیبایی‌های کویر می‌توانید به اقامتگاه‌های بوم‌گردی روستاهای «مزار»، «یونسی»، «رباط فخرآباد» با معماری سنتی و غذاهای خراسانی، سری بزنید. این اقامتگاه‌ها هم زیبا و مجهز هستند و هم در تمام فصول سال، راهنمای محلی دارند.

سایر جاذبه‌های گردشگری

در سفر به بجستان و کویرش، لذت دیدن آسمان شب را از دست ندهید که تجربه‌ی بی‌نظیری را به شما هدیه می‌کند.

منطقه‌ی ییلاقی «سیاه کوه هلالی»، از یک‌سو به کویر و از سوی دیگر به کوه‌های مرتفع سیاه کوه ختم می‌شود. پوشش گیاهی سیاه کوه شامل زیره‌ی سیاه، کاکوتی، رازیانه و درختان بنه، انجیر، تاغ و زرشک است.

منطقه حفاظت‌شده هلالی، زیستگاه جانورانی چون آهو، کل و بز، قوچ و میش، سمور و گربه‌ی وحشی است.

تنگه‌ی نسترن، بوستان طبیعی نوبهار، دره‌ی آهنگ، باغ سلیم مزار و سد سریرِ، از دیدنی‌های طبیعی منطقه هستند.

مجموعه غارهای بلور با کریستال‌های «مرمر» نوک‌تیز افقی و درخشش زیبا، از غارهای خاص و دیدنی منطقه به حساب می‌آیند.

کاروانسرای عباسی در روستای «قاسم‌آباد» شهر یونسی مربوط به دوره‌ی صفویه می‌شود و بادگیرهای بلندش، معماری کویری را در خود جای داد‌ه‌اند. این کاروان‌سرا به ثبت ملی ایران نیز رسیده است.

مسجد جامع بجستان به دوره‌ی تیموری تعلق دارد و جزو آثار ملی ثبت‌شده محسوب می‌شود.

رباط فخرآباد با معماری رباط‌های ایرانی، مربوط به دوران قاجار است.

پل تاریخی یونسی با طاق و آبراه‌های متفاوت مربوط به دوره‌ی صفوی بوده و روی رودخانه‌ی کال شور ساخته‌ شده است.

حوض انبار قدیمی، رباط زین‌آباد، مسجد مزار که در خاک‌های فشرده‌ی تپه حفر شده، قلعه‌ی دختر بر فراز کوه و... سایر دیدنی‌های این منطقه هستند که بیشتر آن‌ها به ثبت ملی رسیده‌اند.

بهترین زمان بازدید از بجستان

در ماه‌های پر آب یعنی از اواخر شهریور تا خرداد سال بعد، حوضچه‌های نمک پر از آب می‌شود و به‌دلیل لایه‌های گلی کف، امکان ورود به حوضچه‌ها وجود ندارد؛ اما اگر بارش‌ها زیاد نباشد، می‌توان با همراهی افراد آشنا به منطقه، مناظر زیبایی از حاشیه‌ی حوضچه‌ها را مشاهده کرد. این افراد باعث می‌شوند که بازدید از این منطقه، بهتر و جذاب‌تر شود. از آنجا که در ما‌ه‌های خرداد و شهریور، گرمی هوا کمتر است و حوضچه‌ها هنوز به گل ننشسته‌اند، پس بهترین زمان برای دیدن این جاذبه به شمار می‌روند.