گردشبان (gardeshban.ir) : در بستر رودخانۀ خشک شده به نام «ریسترک پلایا» واقع در کالیفرنیای آمریکا یکی از غیرعادیترین مکانها بر روی کرۀ زمین درون با نام «دره مرگ» وجود دارد.
این دره کاملا مسطح است و سنگهای بسیار بزرگی نیز در آنجا وجود دارد که متحرک هستند.
یک عکاس نجومی در آوریل ۲۰۱۹ در زیر یک آسمان تاریک مملو از ستاره، از یک سنگ تنها و کمان راه شیری عکسبرداری کرد. اما به جز عجایب آسمان، در روی زمین نیز عجایبی وجود دارد.
پژوهشها نشان میدهد مسطح بودن و بافت ِ بستر رودخانه خشک «ریسترک» حیرتآور است. در اثر جریان گل آلود، خشک شدن ِ این جریان و ترک خوردگی پس از بارش سنگین باران رویدادهایی رخ میدهد که سنگها حرکت کرده و به مرکز این سطح هموار راه مییابند.
بطور دقیقتر به نظر میرسد در زمستان، لایههای نازک یخی در زیر سنگها بستری لغزنده را ایجاد کرده و وقتی نور خورشید یخها را ذوب میکند، باد به راحتی سنگها را در سراسر ِ این بستر رودخانۀ هموار حرکت میدهد و چنین ردی از آنها بجا میگذارد.
یکی از عجیبترین ویژگیهای این دره این است که سنگهایی دارد که هر چند سال یک بار بدون هیچ نیرویی حرکت میکنند، سنگهایی که گویی با هم مسابقه گذاشته اند تا مسیری مشخص را طی کنند.
راز حرکت سنگها چطور فاش شد؟
سالها طول کشید تا دانشمندان توانستند بالاخره به یک دلیل مشخصی برای حرکت این سنگها برسند. تا سال ۲۰۱۳ همه توجیهاتی که برای حرکت این سنگها وجود داشت در این جمله خلاصه میشد: منبع اصلی نیروی حرکتی باد است در واقع لایهی نازک یخ دور سنگها انرژی باد را میگیرد و باعث میشود که سنگی به آن سنگینی چندین متر راه برود. اما این نظریه وقتی با شکست روبرو شد که در آبان سال ۲۰۱۳ دریاچهای به عمق ۷ سانتی متر در این محل شکل گرفت و در زمستان یخ زد. اما در ماههای آذر و دی همان سال سنگهای یخ زده زیادی بر روی سطح یخ حرکت کردند. در بهمن ۲۰۱۴ دریاچه خشک شد و رد سنگها در کف بیابان به چشم میخورد.
بر روی بعضی از سنگها gps نصب شده بود و بررسی دادههای آنها نشان میداد که بعضی از سنگها در ۴ مسیر ۲۰۰ متر حرکت کرده اند. در سال ۲۰۱۴ تصاویر آهسته مسیر حرکت این سنگها را به ثبت رساند و نتیجه بررسی این تصاویر این بود که حرکت سنگها به چندین عامل مختلف بستگی دارد:
-باید مقدار آب دریاچه کم باشد به طوری که سنگها کاملادر زیر آب فرو نروند.
-در شب هوا باید آنقدر سرد شود که لایههای یخی شناور به وجود بیاید و ضخامت آنها در حدی باشد که سنگها بتوانند آزادانه حرکت کنند.
-روز بعد آفتاب باید یخها را به گونهای ذوب کند که صفحات بزرگ یخی ساخته شود.
اگر این سه شرط در کنار هم وجود داشته باشد حتی یک باد با سرعت ۳ تا ۵ متر بر ثانیه نیز میتواند سنگهای ۲۰۰ کیلوگرمی را تکان بدهد و رد آنها را بر روی گلهای نرم بستر دریاچه به جای بگذارد.