گردشبان (gardeshban.ir) : اسم این شهر در ابتدا (دیولان) بوده و از ترکیب 2 کلمه (دیو) به معنی خدا (دیو یکی از واژه های کهن و قدمت آن به دوران آریاییان میرسد) و (لان) تشکیل شده و معنی کلی آن جایگاه خدا است.این شهرستان دارای 116 اثر تاریخی شناسایی شده و 62 اثر تاریخی ثبت در فهرست آثار ملی است که 56 اثر آن مربوط به تپه های تاریخی است.
دشت های زیبا و سرسبز و کوه های نسبتا سفید پوش دهگلان در ایام نوروز، زینت بخش این شهرستان بوده و چشم ها را نوازش می دهد.
اهالی دهگلان کوه شیدا را به کوه شیطه و یا شیبا، که به معنی کوه نور است، میشناسند. بالای کوه بنایی گنبدیشکل وجود دارد که میگویند قبر امانالله خان والی کردستان است و عدهای دیگر این مقبره را به امامزاده شیدای نازار میشناسند. این بنا در سال ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. درختان بادام، گون درمنه، گندمیان و مرزه کوهی قسمتی از پوشش گیاهی کوه شیدا را تشکیل دادهاند.
روستای چاغربلاغ
این روستا در بخش بلبان آباد شهرستان دهگلان در استان کردستان در غرب ایران قرار داردذچاغربلاغ٬ ازشرق به روستای سرب شیخ حسن٬ از غرب به روستای کاکو علیا و کاکو سفلا٬ از شمال به کوههای احمد آباد پنجه و از جنوب به کوههای روستاهای بخش سنقر کلیایی(حسین آباد و گرگین دره) قرار دارد. شغل مردم روستا اکثریت کشاورزی و دامداری سنتی و کار در شهرهای بزرگ به صورت فصلی می باشد. روستای چاغربلاغ با دارا بودن منابع آبی سطحی از سفره های زیر زمینی دارای چشمه های زیادی میباشد.
روستاهای گزگزاره سفلی و علیا
این 2 روستا در بخش بلبان آباد از توابع شهرستان دهگلان قرار دارند و اهالی روستا بیشتر به کار کشاورزی، دامداری و باغداری مشغول هستند.گندم، جو، نخود و یونجه از محصولات کشاورزی این روستاها و سیب، هلو، زردآلو، گیلاس، انگور و خیار از جمله محصولات باغی آن ها هستند.باغات و طبیعت زیبای این 2 روستا باعث شده بسیاری از مردم منطقه و اطراف برای گذراندن اوقات فراغت در این روستاها حضور یابند.
شیطان بازار
منطقه شیطان بازار در دو کیلومتری کوه شیدا در شهر دهگلان قرار دارد. ویژگی این منطقه وجود سنگهای آهکی است که در اثر عوامل طبیعی مانند باد و باران به شکلهای عجیبی مانند انسان و حیوان درآمدهاند و گردشگران بسیاری برای دیدن سنگهای عجیب این منطقه راهی دهگلان میشوند.
سد های سورال و سنگ سیاه
این سد در 26 کیلومتری دهگلان و سه کیلومتری جنوب غربی روستای سورال قرار دارد و مکان مناسبی برای تفریح مردم دهگلان و روستاهای اطراف این سد است.در حال حاضر این سد فاقد امکانات رفاهی برای مردم است و قرار است برای این مهم، سرمایه گذار بخش خصوصی وارد عمل شود.سد سنگ سیاه کردستان نیز در 80 کیلومتری شهر سنندج و 25 کیلومتری دهگلان قرار دارد و مکان تفرج مردم منطقه است.