گردشبان (gardeshban.ir) : این ایالت در بین چند ایالت دیگر محصور شده است که برای مثال اوتار پرادش، چتیسگر، ماهاراشترا، گجرات و راجستان را می توان نام برد که به صورت مستقیم با این ایالت هم مرز هستند. مساحت آن ۳۰۸.۲۵۲ کیلومتر مربع است و پیش از آنکه در روز اول نوامبر سال ۲۰۰۰ چتیسگر را از آن جدا کنند بزرگترین ایالت هند محسوب می شد.
مرکز این ایالت شهر بوپال است که گاهی اوقات به آن بهوپال هم گفته می شود که حتی از شهرهای مهم کل هندوستان هم محسوب می شود. این شهر را دو دریاچه بسیار زیبا احاطه کرده اند و دارای منابع و مناطق طبیعی بسیاری است که در هندوستان و حتی در میان گردشگران خارجی شهرت فراوانی دارد. ارگ فتحگر در این شهر واقع است. بوپال به دو قسمت تقسیم شده است: «شهر خاص» که دوست محمدخان افغان دور آن حصار کشید؛ و محلههای مسکونی جدید و حومههای جهانگیرآباد و احمدآباد که حکام بعدی بر آن افزودند تا یاد جهانگیر محمدخان و احمدعلی خان را زنده نگه دارند.
مدتی هم یکی از حکام که نواب فیض محمدخان نام داشت و بین سالهای ۱۷۵۴ تا ۱۷۷۷ میلادی حکومت میکرد این شهر را مرکز ایالت قرار داد. این در حالی است که قبل از او اسلام نگر مرکز ایالت سایر حکمرانان بود.
البته در گذشته مرکز و مهم ترین بخش مسلمان نشین شبه قاره هند منطقه نواب نشین بوپال بود.
دور نمای بخش قدیمی بوپال
در حال حاضر شهر بوپال بسیار صنعتی شده است. تا جایی که به عنوان شهری تجاری مرکز تولد منسوجات و جواهرسازی هند است که از صنایع بسیار مهم این کشور به شمار میروند. البته مردم دنیا و هند این شهر را به خاطر یک داستان فاجعه بار دیگر هم به یاد دارند و آن نشت گاز سمی از کارخانه ای آمریکایی به نام یونیون بود که در ۱۳۹۳ شمسی روی داد و بر اثر آن دو هزار نفر کشته و نزدیک به ۲۰۰ هزار نفر مسموم شدند.
جغرافیا و آب و هوای بوپال
بوپال با مساحتی معادل ۲۸۶ کیلومتر مربع و در ارتفاع ۴۹۹ متری از سطح دریای آزاد، در مرکز کشور هند واقع و فقط از شمال به کوهستان ویندیا محدود شده است.
دو دریاچه بزرگ بخشی از منابع و داراییهای طبیعی این شهر است که آن را در زمره یکی از زیباترین شهرهای هند قرار داده است. این دو دریاچه که به بوج وتلند معروفند مناظر زیبا و محیطی دلپذیر را برای این شهر فراهم کردهاند که مثل سایر بخش ها و شهرهای هندوستان آن را برای گردشگران خارجی بسیار محبوب کرده است. طبق آمار سال ۱۳۸۰ (۲۰۰۱)، جمعیت بوپال بالغ بر ۱٬۴۸۲٬۷۱۸ نفر بوده است.
این منطقه آب و هوایی گرم و معتدل دارد که در روزها تابستان دمای آن تا ۴۲ درجه سانتی گراد هم بالا میرود اما در روزهای سرد سال هم از ۲۴ درجه پایین نمیآید. البته در روزهای سرد زمستانی گاهی این شهر دمای هشت درجه را هم تجربه می کند. فصل بارانهای موسمی یا مانسون از اواسط ژوئن شروع شده و تا اواخر سپتامبر یا اوایل اکتبر ادامه دارد.
تاریخچه بوپال
شهر بوپال درگذشته مرکز منطقه «نواب نشین» بوپال بود و از مناطق بسیار مهم حکومتی مسلمانان در شبه قاره بهشمار میآمد.
تاریخ پیدایش و ظهور این شهر را به دوره پادشاهی از پادشاهان سلسله پارما منسوب میدانند که بین سالهای ۱۰۰۰ تا ۱۰۵۵ میلادی حکمرانی می کرد. با این حال معروف است که بینانگذار این شهر توسط یک نظامی ماجراجو به اسم دوست محمد خان بوده است.
راهپیمایی اعتراضآمیز در مورد فاجعه نشت گاز سمی
در دسامبر سال ۱۹۸۴ برابر با سال ۱۳۶۳ ایرانی گاز سمی خطرناکی بر فراز این شهر شکل گرفت و به حرکت در آمد که ناشی از یک کارخانه سازنده حشره کش امریکایی بود که آن را به وخیم ترین حادثه صنعتی دنیا تبدیل کرد. نوعی گاز سمی از کارخانه حشرهکشسازی شرکت آمریکایی یونایتد کارباید نشت کرد واین فاجعه چندین هزار کشته و بیش از ۳۰۰ هزار بیمار برجای گذاشت، که بسیاری از آنها کاملاً معلولند و در شرایط دشواری زندگی میکنند.
روایت ها حاکی از آن است که در آن روز این گاز سمی خانه های اطراف کارخانه را پوشاند و خیلی از مردم محلی براثر خفگی ناشی از گاز مردند. بعد از آن یک ابر ضخیم همه اطراف محل را پوشاند و اهالی شهر در خیابان های شهر به حال خفگی افتادند.
بعد از آن معلوم شد که مدیران شرکت یونیون مصونیت قضایی دارند و این مساله جنجالهای اجتماعی و سیاسی زیادی را به همراه آورد. مسوولیتی متوجه مدیران کارخانه نبود و گویا فاجعه طبیعی وغیر قابل پیش بینی بوده است. به نظر می رسیدکه مدیران شرکت کاری برای پیش گیری از این فاجعه نمی توانستند انجام دهند. به این دلیل دیوان عالی هند طرف های آمریکایی را به پرداخت غرامتی معادل ۴۷۰ میلیون دلار محکوم کردند که بایستی ۵۰ میلیون دلار این مبلغ را دفتر این شرکت در هند و مابقی را دفتر آمریکایی این شرکت باید پرداخت می کرد. این حکم در سال ۱۹۸۹ صادر شد.
البته قربانیان این فاجعه فقط مبلغ ۲۵ هزار روپیه غرامت گرفتند که بسیار ناچیز بود. بخشی ازمبلغ غرامت توسط شرکت بیمه پرداخت شد.
این کارخانه در حال حاضر یک کاخانه متروکه در این منطقه است که هنوز حدود ۲۵ تن مواد سمی را در خود جای داده است وشرکت از تمیز کاری این محل شانه خالی می کند. در عین حال افراد زیادی هستند که برای گرفتن حق قربانیان این فاجعه هنوز هم تلاش می کنند.
شهر ایندور هند
یکی دیگر از شهرهای این ایالت که در حال حاضر ۳ میلیون و ۲۷۰ هزار نفر جمعیت دارد شهر ایندور است که پانزدهمین شهر تجاری و بزرگ هند است و همان طور که گفته شد مرکز ایالت مادیا پرادش هم محسوب میشود.