گردشبان (gardeshban.ir) : اگر چه در قسمت اعظم کانادا به انگلیسی صحبت میکنند، اما جوامع فرانسوی زبانی هم در برخی استانهای آن وجود دارند. در واقع بعد از سرشماری سال ۲۰۱۶، معلوم شد فرانسوی زبان مادری حدود ۷/۲ میلیون کانادایی است که حدود ۲۰ درصد کل جمعیت کشور را تشکیل میدهند. بیشتر فرانسوی زبانان کانادا در کبک زندگی میکنند و در آنجا فرانسوی، زبان رسمی به حساب میآید. در ادامه بهطور اجمالی به دلایل وجود زبان فرانسوی در کانادا میپردازیم.
ریشه های تاریخی
در سال ۱۵۳۴، یک کاوشگر فرانسوی به نام ژاک کارتیه (Jacques Cartier) اقیانوس اطلس را درنوردید تا مسیری کوتاهتر به سمت آسیا پیدا کند. او در این جستجو به سواحل سرزمین جدیدی رسید که امروزه استانهای دریایی کانادا هستند و نقشهای از منطقه خلیج سن لارنس (Saint Lawrence) تهیه نمود. در این زمان او سعی داشت این منطقه جدید را از آن فرانسه کند و برای این کار صلیبی ۱۰ متری با جمله «زنده باد شاه فرانسه» را در آنجا نصب کرد که باعث درگیریهایی بین ساکنین بومی آن ناحیه شد. کارتیه در طی دو سفر بعدی به این ناحیه بازگشت و اگر چه در تأسیس یک اقامتگاه دائمی کاملاً موفق نبود اما ریشههای فرانسوی کانادا در زمان مرگش در سال ۱۵۵۷ شکل گرفتند.
نکته مهم این است که اولین بار کارتیه نام «کانادا» را برای سرزمین جدیدی استفاده کرد که در امتداد رودخانه سن لورنس کشف کرده بود. این نام تعبیری غلط از کلمه بومی «کاناتا» یا «دهکده» بود که او فکر میکرد نام رودخانه و سرزمین اطراف آن است. او از کلمه «کاناداییها» برای اشاره به بومیانی استفاده که در آنجا ملاقات کرده بود و نام کانادا برای کلونی کوچک فرانسوی که در منطقه توسعه یافته بود، باب شد.
کلونی فرانسوی در طی قرن هفدهم
کلونی فرانسوی در اوایل قرن هفدهم با پایهریزی پورت رویال (Port Royal) در آکادیا در سال ۱۶۰۵ و کبک سیتی در سال ۱۶۰۸ توسط ساموئل دو شامپلن (Samuel de Champlain) در شرق کانادا تأسیس شد. در سال ۱۶۳۴، حدود ۲۰۰ نفر در کبک زندگی میکردند و اکثراً در حوزه تجارت رو به رشد پوست و خز فعالیت داشتند. در سال ۱۶۴۲، ویل ماری (Ville Marie) تأسیس شد که امروزه آن را به نام مونترال میشناسیم. تحکیمهای سیاسی و اقتصادی بعدی کلونی فرانسوی در طی سالهای بعدی این قرن اتفاق افتادند.
نزاع قرن هجدهم
در طی قرن هجدهم مجموعهای از جنگها و عهدنامهها در کانادا اتفاق افتاد که این سرزمین را، از قلمروهای آتلانتیک تا کبک، تکهتکه به دستان حکمرانان انگلیسی انداخت. در این زمان زبان فرانسوی در زمینه تجارت و قدرت سیاسی تضعیف شده بود اما تلاشهای عمومی برای انگلیسی زبان کردن جمعیت فرانسوی زبان با موفقیت روبهرو نشد. برای ایجاد همزیستی بین دو گروه زبانی، در سال ۱۷۷۴ «قانون کبک» توسط مجلس بریتانیا تصویب شد که قوانین شهروندی فرانسوی را بازیابی میکرد.
تحکیم فرانسه
کانادا در اواخر قرن هجدهم تبدیل به یک دولت فدرالی شده بود که کلونی کاناداییها را به دو استان انگلیسی زبان (اونتاریوی امروزی) و استان فرانسوی زبان (کبک امروزی) تقسیم میکرد. در سال ۱۸۶۷، با استانهای اونتاریو، کبک، نوا اسکاتیا و نیو برونزویک، قلمرو کانادا تأسیس شد. در کبک دوباره زبان رسمی به فرانسوی تغییر یافت و همچنین جوامع قابل توجه فرانسوی زبان هم در استانهای دریایی وجود داشتند.
اعتبار کنونی و تنوع فرانسوی
کانادا اولین قانون زبان رسمی خود را در سال ۱۹۶۹ تصویب کرد که بعداً در سال ۱۹۸۸ مورد بررسی مجدد قرار گرفت تا در سطح فدرال اعتباری برابر به زبانهای انگلیسی و فرانسوی بدهد. این دو زبان در طی برنامههای آموزشی فرانسوی و سیاستهای دیگر، به مرور زمان در استانهای مختلف به سطح برابری بیشتری دست یافتند. نیو برونزویک تنها استان کشور است که داوطلبانه به طور رسمی دو زبانه شد ولی به هر صورت جوامع متعددی از فرانسوی زبانها در تمام استانهای کانادا وجود دارند.
این جوامع، لهجه و گویشهای فرانسوی مختص خود را دارند که عناصری مختلف از سایر زبانهای منطقهای و گویشهای فولکی که در زمان کلونی فرانسه وجود داشتند را با هم ترکیب میکنند. با این حساب، «کانادای فرانسوی» برچسبی است که به هویتی بیهمتا و چند وجهی اشاره میکند که در سرتاسر کشور گسترده شده است.