گردشبان (gardeshban.ir) : حمید مساعدیان رییس انجمن پزشکی کوهستان گفت:در فصل تابستان قرار داریم گرمای زیادی که در این موقع از سال وجود داردگاهی از اوقات می تواند برای کوهنوردان درد سر ساز باشد، پس آشنایی با علائم گرمازدگی و شیوه برخورد با این پدیده می تواند برای دوستان و همنوردان عزیز مفید باشد.لذا تصمیم گرفتیم به ذکر نکاتی از این پدیده و برخورد با آن بپردازیم:
وی تصریح کرد:ویژگی های ارتفاع در کوهستانها شامل:
هر ۱۰۰۰ متر افزایش ارتفاع ۶ درجه کاهش دما
هر ۳۰۰ متر افزایش ارتفاع اشعه ماورا بنفش خورشید ۴% افزایش می یابد = بعلت نبود تراکم ابرها و آلودگی هوا.
افزایش خشکی هوا = کاهش آب بدن
دامنه حرارت بدن باید بین ۳۶٫۵ -۳۸٫۵ باشد =بیش از ۲ درجه تفاوت=اختلال عملکرد دستگاهها = احتمال بروز مرگ
مساعدیان در خصوص شرایط افزایش تولید گرما در بدن تاکید کرد:دو عامل باعث بالا رفتن حرارات بدن می شود که عبارتند از:
بر اثر فعالیت بدن سوخت و ساز مواد غذایی در سلول تا ۱۰ برابر میتواند افزایش یابد.
کاهش جذب محیطی گرما
وی درباره ی دفع حرارت از بدن عنوان کرد:برای اینکه گرمای بدن پایین بیاید باید:
دمای محیط کمتر باشد.
عرق کردن موثرترین راه کاهش دمای بدن است که بستگی به عوامل زیر دارد:درجه حرارت محیط،رطوبت،باد،پوشش بدن است.
شرایط گرمازدگی
مساعدیان در مورد اینکه چه زمانی گرمازدگی اتفاق می افتد افزود:
گرما زدگی بیشتر در دمای بین ۴۰-۴۳ به بالا ایجاد میشود.
احتمال مرگ و میر تا ۹۰% میرسد.
معمولا کم آبی علامت قبلی گرما زدگی است.
در گرمازدگی کار شدید موثر تر از کم آبی است.
استراحت در فواصل معین ودر زیر سایه ومکانهای خنک میتواند از بروز گرمازدگی جلو گیری کند.
اشخاص پیر ، چاق و اطفال و افرادی که به بیماریهای مزمن مثل دیابت واشکال در گردش خون مبتلایند به گرمازدگی حساسترند.
وی درباره ی علت بروزگرمازدگی اضافه کرد:این عوامل باعث گرمازدگی در کوهستان می شود:
فعالیت شدید در گرما
پوشش زیاد بدن
عدم تعادل گرمایی (حتی در سرما هم احتمال بروز گرما زدگی وجود دارد)
گرمازدگی به سه گروه خفیف – متوسط – شدید تقسیم میشود.
مساعدیان علائم گرمازدگی را این گونه بیان کرد:
سر درد- سر گیجه- منگی- اختلال هوشیاری- توهم – ضعف – اختلال تعادل و تکلم- تشنج- بی اختیاری ادرار و مدفوع- خونریزی بینی(بخاطر خشکی هوا و انبساط عرق محیطی).
در گرما زدگی شدید مصدوم عرق نمی کند=حرارت بالا می رود.
پوست گرم و خشک است.
تنفس سریعتر است تا گرمای اضافی را دفع کند.
شک مرحله بعدی است.
حتی بیهوشی ناگهانی که ممکن است رخ دهد.
وی درمان گرمازدگی را اینگونه تشریح کرد:گرمازدگی یک اورژانس واقعی است: باز بودن راه هوایی-انتقال به محل خنک- سرد کردن بدن با ملحفه خیس وهر وسیله مرطوب دیگر،وقتی بیمار در معرض جریان هوای خنک قرار گرفت:و دمای بدن به ۳۸ درجه رسید میبایست خنک کردن را متوقف کردو بعد از اینکه دوباره دما بالا رفت سرد کردن را ادامه میدهیم.برای سرد کردن بدن آب معمولی بهتر از آب خیلی سرداست چون عروق را منقبض می کند.
مساعدیان برای جلو گیری از گرمازدگی در کوهستانها خاطر نشان کرد:
فعالیت شدید در هوای گرم و مرطوب انجام ندهیم.متناسب لباس بپوشیم.
مایعات کافی بیاشامیم وبه دفعات مکرر. استراحت در محلهای خنک و به تناوب داشته باشیم.
از عواملی که می تواند جان کوهنورد را در ارتفاعات کوهستانها به خطر بیاندازد بیماریهای ارتفاع است که در بالای ارتفاع 4000 متر برای فرد رخ می دهد وفصلی رانمی شناسدوسوالی که مطرح می شود این که هنگامی که علایم آن برای فرد اشکار می شود چه کار باید کرد ؟
یکی از این بیماریها ادم مغزی است که علایم آن بدین گونه است:
گیجی ، سردرد ، سستی فوق العاده ، خواب آلودگی ، احساس سرما ، تهوع ، استفراغ ، برافروختگی صورت ، تحریک پذیری ، اشکال درتمرکزحواس ، سرگیجه ، طنین گوش ، اختلالات بینائی (گاه خونریزی شبکیه ) ، اختلالات شنوائی ، بی اشتهائی ، بی خوابی ، شدت سردرد ، اختلال تعادل ، کاهش سطح هوشیاری ، کوما و مرگ است .
ادم ریه بیماری دیگر ارتفاع است وعلایم آن این است:
سرفه های خشک ، تنگی نفس هنگام استراحت ، تنگی نفس که برای رهایی ازآن باید ایستاد یا نشست ، سنگینی و فشار بر قفسه صدری ، خس خس سینه ، خروج خون یا خلط خونی از ریه همراه با سرفه ، افزایش ریتم قلب و تنفس ، تنفس نامنظم و مرگ است .
درمان چگونه باید باشد
انجام تنفس عمیق در فواصل معین می تواند علائم را بهبود بخشد. دراکثرافراد این علائم ظرف 48-24 ساعت ازبین می رود. اما در بعضی موارد ممکن است علائم بصورت شدید و مقاوم باقی بماند تا آن حد که شخص مجبور شود به منطقه کم ارتفاع مراجعت نماید وحتی درمان داروئی و بستری شدن در مراکز درمانی ضرورت پیدا نماید.
شناخت علایم اولیه ، هر چه زودتر بیمار را قادر می سازد که قبل از ادم شدید و ناتوان کننده به تنهائی یا با کمک دیگران به ارتفاع پائین تر برگردد. برگشت سریع به ارتفاعی حتی 1000-500 متر پائین تر ممکن است علائم را بهبود بخشد.
مصرف اکسیژن غالبا علائم حادکوه گرفتگی را مرتفع می کند. باید توجه داشت در صورتی که بیمار سیگار مصرف می نماید ، میزان اکسیژن داده شده کمتر از افراد عادی باشد و بیمار از نظر وقفه تنفسی کنترل شود .چون اکسیژن با میزان زیاد ممکن است باعث آپنه (وقفه تنفسی ) در افراد سیگاری بشود.
تدابیر پیشگیری عبارتند از :
آموزشهای لازم به افراد جدید و آگاه کردن آنها از امکان بروز ادم مغزی و ریوی ، شرایط مساعد فیزیکی قبل از آغاز سفر، صعود ملایم برای تطابق و هماهنگی با ارتفاع ، شب ماندن در پناهگاه برای هم هوائی ، انجام صعودهای تمرینی به ارتفاعات پائین تر از قله مورد نظر در هفته های قبل ، 2-1 روز استراحت بعد از رسیدن به نقطه مرتفع ، کاربرد سریع تدابیر طبی درصورت بروز آثار تنفسی وبستری کردن افرادی که سابقه ادم ریه در جریان کوهنوردی های قبلی داشته اند.