گردشبان (gardeshban.ir) : ریوولی (rue de rivoli) در شهر پاریس را میتوان یادگاری از عصر آخرین امپراطور قدرتمند این کشور یعنی ناپلئون بناپارت دانست که شرق و غرب شهر را به یکدیگر متصل کرد و امروزه یکی از زیباترین و مشهورترین خیابانهای پاریس به شمار میرود.
ایده حرکت و طی کردن مسیری ویژه در شهر پاریس به بهانه پیروزی و گذر از خیابانی که شرق و غرب این شهر را به یکدیگر متصل کند، از روزگاران کهن وجود داشت اما این ایده تا مدتها جامه حقیقت به خود نگرفت. در حقیقت احساس نیاز به وجود یک مسیر ارتباطی بین میدان کنکورد و منطقه لوور حتی در زمان انقلاب فرانسه و شورشهایی که در مناطق اطراف کاخ تویلری انجام شده بود، حس میشد.
به نظر میرسد شخص ناپلئون بناپارت به صورت محرمانه از این موضوع خبر داشت زیرا وی در روز سیزدهم ماه وندمیاری (Vendémiaire - نخستین ماه بر اساس تقویم انقلاب فرانسه که مصادف با مهر ماه است) در ششمین سال وقوع انقلاب کبیر فرانسه، مامور سرکوب شورش طرفداران سلطنت در منطقه کلیسای سنت روک (Saint-Roch – به گویش فرانسوی سه هوک) واقع در خیابان سنت هانور (Saint-Honoré - به گویش فرانسوی: سنت هونوقی) شده بود.
تاریخچه ساخت خیابان
در نهم اکتبر سال 1801 میلادی و زمانی که ناپلئون هنوز به سلطنت نرسیده بود و به عنوان کنسول اول در کشور فرانسه شناخته میشد، با الهام گیری از یک پروژه مربوط به انقلاب کبیر فرانسه در سال 1793 میلادی؛ فرمانی را صادر کرد که بر اساس آن باید مسیری ویژه در حدفاصل باغ تویلری، قصر وندومه، خیابان سنت هانور و خیابان سنت فلورینتین (Saint-Florentin)، باغهای صومعه آسومپشن (convents of the Assumption)، بلوار کاپوسین (Capucines) و فیولیونس (Feuillants) احداث میشد. این خیابان جدید به پاسداشت مهمترین پیروزی نظامی فرانسه در ایتالیا در نخستین لشکرکشی به این کشور، «ریوولی» نامگذاری شد. نحوه ساخته شدن عمارات و ابنیه خیابان ریوولی همچنین امکان ایجاد دو خیابان دیگر به نام های کاستیلیونه (Castiglione) و پیرامیدس (des Pyramides) را نیز فراهم کرد.
عملیات تخریب و پاکسازی جهت احداث این گذرگاه مهم و جدید در سال 1802 میلادی آغاز شده و تقریباً در سال 1803 خیابان ریوولی از میدان کنکورد به سمت خیابان امروزی «دل اشل» (rue de l'Echelle) و در امتداد باغهای تویلری و قصرهای این منطقه و لوور گسترش پیدا کرده بود. در سال 1804 میلادی این خیابان به منظور جشنهای تاجگذاری، سنگفرش شده و دو معمار مشهور به نامهای «پرسیر» (Percier) و «فونتاینه» (Fontaine) موظف شدند تا نمای بیرونی و تزئینات ساختمانهای موجود در این خیابان را با پارکها و قصرهای آن هماهنگ کنند. آنها برای این منظور از گذرگاههای طاقدار و نمای ویژهای استفاده کردند که برای اهالی شهر پاریس یک خیابان زیبا و محلی مناسب برای تفریح و تفرج فراهم میکرد.
معماری ویژه
تنها نمونه مشابه این سبک از معماری در میدان «ووسگس» (place des Vosges) واقع در خیابان «کولونیس» (rue des Colonnes) دیده میشود که در طول دوره دایرکتوار یا انجمن گردانندگان فرانسه در ناحیه شماره 2 پاریس ساخته شده بود. (دوره انجمن گردانندگان فرانسه به برههای از تاریخ این کشور گفته میشود که حد فاصل 1795 تا 1799 میلادی بوده و 5 دایرکتور اداره حکومت را در دست داشتند. پس از این دوره، عصر کنسولها آغاز شد) در معماری ویژه به کار رفته در خیابان ریوولی؛ به طور کلی احساسی قدرتمند از تلفیق ظرافت و بزرگنمایی و اغراق شدید دیده میشود که از شاخصههای سبک معماری نوکلاسیک به شمار میرود.
تمامی ساختمانها و ابنیه اصلی موجود در این خیابان از قاعده فوق، پیروی کرده و همگی شامل عمارتهایی سه طبقه که روی یک بخش طبقه همکف و نیم اشکوب طاقدار ساخته شدهاند، میشود و استفاده از سنگ در نماسازی این ابنیه به عنوان یک اصل مهم، اعمال شده است. شاخصه مهم به کار رفته در طبقه اول این ساختمانها، استفاده از تزئینات قرنیز سبک، ستونها و قابهای بالکندار با نردهها و حاشیههای آهنی است. طبقه دوم کم ارتفاع تر بوده یک اتاق زیر شیروانی و طارمی در بالای آنها ساخته شده است. تنها بخشی از معماری ساختمانهای این خیابان که در آن عملیات یکسان سازی انجام نشده است را میتوان سقف بناها دانست که این موضوع حتی امروزه نیز قابل مشاهده است.
این سبک به خوبی نشان دهنده وجود علاقه و اشتیاق ناپلئون برای ساخت یک خیابان تفرجگاهی لوکس و زیبا است. وی در ادامه و به منظور کسب اطمینان از فراهم شدن شرایط ایده ال در این خیابان، دستورات ویژهای در ارتباط با مغازهها و فروشگاههای این محل صادر کرد که بر اساس آن؛ وجود فروشگاههایی مانند قصابیها در خیابان ریوولی ممنوع بوده و هیچ مغازهای که در آن نیاز به استفاده از تنور، پتک و چکش باشد نیز اجازه فعالیت در این محل را نداشته و همچنین فروشگاه ها اجازه نصب تابلو روی تزئینات و قوسهای طاقدار به کار رفته در این محل را نداشتند.
این محدودیتها و قوانین دست و پاگیرانه سبب شده بود تا هیچ کس برای خرید این فروشگاهها و فعالیت در آن راغب نبوده و به همین منظور، امپراطور با هدف تشویق مردم به حضور در این خیابان، احکامی صادر کرد که بر مبنای آن فروشگاههای خیابان ریوولی به مدت 20 سال از پرداخت مالیات معاف شدند. این قانون کمی بعد به 30 سال معافیت افزایش پیدا کرد. البته تمامی این تلاش ها سبب شد تا زمان پایان امپراطور ناپلئون تنها طاقهای تزئینی و تعداد کمی از ساختمانهای خیابان فوق تکمیل شده عملیات تکمیل نهائی خیابان ریوولی در دوران حکومتهای بعدی پایان پذیرفت.
گذار از عصر امپراطور به روزگار معاصر
پس از پایان دوران ناپلئون بناپارت و در دورههای بعدی نیز گسترش و رشد خیابان ریوولی ادامه پیدا کرده و تا خیابان مارنگو (Marengo) امتداد یافت. این تصمیم در زمان دولت موقت جمهوری دوم در سال 1848 اتخاذ شده و در دورههای بعدی بر اساس قانون جدید مجمع قانونگذاران در سال 1851 میلادی قرار شد خیابان ریوولی تا محدوده ساختمان شهرداری هتل دو ویل (Hotel de Ville) امتداد پیدا کند.
در زمان ناپلئون سوم و طی عملیات عمران و نوسازی موسوم به «هوسمان» (Hausmann)، این خیابان تا سر حد نهایی امروز خود که ایستگاه مترو موسوم به سنت پائول (St Paul) در آن واقع شده است، امتداد یافت. در این دوره آب نماها و فوارههای موجود در طول این محل و مجاور لوور حفظ شدند اما برخی از عمارات و ساختمانهای خاص و زیبا در منتهیالیه شرقی این خیابان حذف شدند. در پایان و به منظور نشان دادن اهمیت این خیابان در پایتخت مدرن فرانسه، نقل قولی از ویکتور هوگو نویسنده مشهور این کشور را نقل می کنیم که ذکر آن خالی از لطف نیست:
«بخش قدیمی شهر پاریس چیزی بیش از یک خیابان ممتد و جاودانی محسوب نمیشود، خیابانی زیبا که به مانند حرف «I» به طور مستقیم ادامه دارد. این بخش تنها یک معنی دارد: ریوولی، ریوولی، ریوولی»