گردشبان (gardeshban.ir) : بلک فرایدی یا جمعه سیاه که به آن حراج جمعه هم گفته میشود، به روز جمعهی پس از شکرگزاری گفته میشود. بلک فرایدی معمولاً در آخرین جمعهی ماه نوامبر برگزار میشود و شروع فصل خریدهای بزرگ در ایام تعطیلات را نوید میدهد. در این روز تقریباً تمام فروشگاهها درهای خود را از ساعات ابتدایی روز جمعه به روی مشتریان باز میکنند تا اجناس خود را با تخفیفهای چشمگیر به فروش برسانند.
بسیاری از مردم قبل از باز شدن درب فروشگاهها، ساعتها در صفهای طولانی میایستند تا بتوانند از بزرگترین تخفیفهای سال در بلک فرایدی بهرهمند شوند. در سالهای اخیر، بلک فرایدی از رویدادی یکروزه تبدیل به رویدادی طولانیمدتتر شده و بسیاری از فروشگاههای حضوری و آنلاین تخفیفهای خود را محدود به این روز نکردهاند.
این مقاله نگاهی به تاریخچه و سیر تکاملی بلک فرایدی در طول زمان انداخته و در انتها نیز اشارهای به نمونههای مشابه داخلی میکند.
نام بلک فرایدی از کجا آمده است؟
اولین اشاره به نام «جمعه سیاه» ربطی به خریدهای ایام کریسمس ندارد، بلکه به یک بحران مالی مربوط میشود؛ یک بحران مالی در بازار طلای آمریکا در ۲۴ سپتامبر ۱۸۶۹. در این روز دو سهامدار بدنام والاستریت به نامهای جِی گود و جیم فیسک باهم تبانی میکنند تا به امید بالا رفتن قیمت و کسب سود سرشار، هر آنچه میتوانند طلا بخرند. در این جمعه در ماه سپتامبر، توطئهی آنها برملا میشود و بازار سهام یک سقوط آزاد را تجربه میکند. در این روز هرکسی در والاستریت، از ثروتمند گرفته تا فقیر ورشکست میشود.
بلک فرایدی امروزی از کجا نشات می گیرد؟
شایعترین داستان شنیدهشده در مورد بلک فرایدی یا جمعه سیاهِ پس از روز شکرگزاری، به ماجرای خردهفروشان در آمریکا بازمیگردد. فروشگاهها پس از یک سال ضرر و زیان، سرانجام در فردای روز شکرگزاری از سود فراوان خریدارانی که به دنبال اجناس تخفیف خورده هستند، بهرهمند میشوند. در آن زمان شرکتهای خردهفروشی ضررهای خود را با جوهر قرمز و سودهای خود را با جوهر مشکی ثبت میکردند. درنتیجه سیاه شدن دفتر خردهفروشان با جوهر مشکی نشان از سود سرشار آنها در جمعه سیاه داشت.
امروزه نیز بسیاری از اقتصاددانان در سراسر جهان، روز بلک فرایدی را شاخصی برای سنجش وضعیت اقتصادی یک کشور میدانند. بهطوریکه افزایش خریدها در این روز، نشان از بهبود اوضاع اقتصادی مردم و کاهش خریدها حکایت از بحران اقتصادی و کم شدن توان خرید جامعه دارد.
بلک فرایدی در چه روزی برگزار می شود؟
بلک فرایدی یا جمعه سیاه در تقویم تاریخ مشخص و ثابتی ندارد و در اولین جمعهی پس از روز شکرگزاری برپا میشود. حراج جمعه در سال جاری در تاریخ ۷ آذر ۱۳۹۹ برگزار خواهد شد.
بااینحال، امروزه دیگر بلک فرایدی یک روز نیست و یک رویداد طولانیتر محسوب میشود. بسیاری از فروشگاههای حضوری و آنلاین در روزهای منتهی به جمعه سیاه و حتی پس از آن اقدام به عرضهی محصولات خود با تخفیفهای فراوان میکنند. این کار کمک کرده تا از سیل جمعیتِ منتظر برای باز شدن درهای فروشگاهها در اولین ساعات روز جمعه سیاه کاسته شود.
خرید در بلک فرایدی چه مزیت ها و بدی هایی دارد؟
بسیاری از مردم در سراسر دنیا تمام سال را منتظر رسیدن روز جمعه سیاه میمانند. آنها میتوانند در این روز اجناس موردنیاز خود را با تخفیفهای شگفتانگیز تهیه کنند. هرچه میزان خرید مردم در این روز بیشتر باشد، اقتصاد نیز رونق بیشتری مییابد.
از طرفی دیگر، بسیاری از فروشندگان به دنبال خالی کردن انبارهای خود از اجناس قدیمیتر هستند. ازاینرو آنها سعی میکنند در روز بلک فرایدی اقلامی را با تخفیف به فروش برسانند که از زمان عرضهی آنها مدت زیادی گذشته و با استقبال کمتری روبرو شدهاند. پس خریداران باید مراقب انتخابهای خود، بهخصوص در خرید محصولات الکترونیکی و دیجیتالی، باشند. بهعلاوه، هجوم گستردهی مردم برای خرید کالاهای موردنیاز خود، باعث شده است که نتوان خرید راحت و بیدغدغهای را در این روز تجربه کرد.
آسیب ها و خشونت های بلک فرایدی
بلک فرایدی در یکی دو دههی اخیر، با خشونتها و تلفاتی همراه بوده است. ارزانتر بودن اجناس در این ایام نسبت به باقی روزهای سال، باعث شده تا مردم زیادی برای ساعات طولانی پشت درهای فروشگاههای بزرگ منتظر بمانند. ازآنجاییکه همیشه تعداد اجناس تخفیف خورده محدود است، بسیاری از مردم سعی میکنند تا برای دستیابی به جنس موردنظر خود به هر روشی ازجمله زور متوسل شوند. آنها همدیگر را هُل میدهند، بهطرف هم مشت پرتاب میکنند، یک کالا را از دست هم میقاپند و حتی به روی یکدیگر چاقو میکشند. حتی وبسایتی وجود دارد که در آن تعداد کشته شدگان و مجروحین جمعه سیاه هرسال با جزئیات ذکر شده است.
بلک فرایدی
گاهی اوقات خرید حضوری در روز بلک فرایدی بهقدری ترسناک میشود که بسیاری از خیر تخفیفهای آنچنانی این روز میگذرند و به سراغ خرید آنلاین از وبسایتهای معتبر میروند.
دوشنبه سایبری
با توسعهی زیرساختهای اینترنتی در سالهای اخیر در سراسر دنیا، بسیاری از خردهفروشیهای بزرگ نظیر آمازون بهسوی برگزاری حراجهای اینترنتی فوقالعاده در اولین دوشنبهی پس از روز شکرگزاری رفتهاند. این حراجهای اینترنتی بزرگ مورد استقبال نسل جدید قرار گرفته و آنها میتوانند اقلام موردنیاز خود نظیر لپتاپ، تلفن همراه، دوربین عکاسی و کنسولهای بازی را با تخفیفهای شگفتانگیز خریداری کنند. دوشنبه سایبری (Cyber Monday) تنها مختص به کالاهای دیجیتالی نیست و بسیاری از شرکتهای خدماتی و مسافرتی اقدام به فروش محصولات و خدمات بهطور آنلاین از وبسایتهای رسمی خود میکنند.
دوشنبه سایبری
دوشنبه سایبری به خریداران این فرصت را میدهد تا اجناس موردنظر خود را به سهولت و بدون نیاز به درگیری با دیگران تهیه کنند. ازآنجاییکه تمام فرآیند خرید در این روز آنلاین است، میتوان پیش از شروع رسمی زمانِ دوشنبه سایبری، محصولاتِ تخفیفخورده را با یکدیگر مقایسه کرد و با خیال راحت خرید را انجام داد. اگر شما هم احساس میکنید که از توانایی بدنی بالایی برای درگیری بر سر یک کالا در جمعه سیاه فیزیکی برخوردار نیستید، دوشنبه سایبری انتخابی بهمراتب امنتر و راحتتر برایتان است.
بلک فرایدی در ایران
در سالهای اخیر چندین خردهفروشی معتبر آنلاین در ایران تلاش کردهاند تا به تقلید از بلک فرایدی، اقدام به عرضهی محصولات خود با تخفیفهای شگفتانگیز به کاربران ایرانی کنند. اما به جرات میتوان گفت که این پدیده در ایران یک کپی کاملاً ناشیانه از حراجهای بزرگ در کشورهای دیگر است و حتی نزدیک به آنچه در بلک فرایدی واقعی میبینیم هم نیست.
این وبسایتهای بزرگ در روزهای منتهی به بلک فرایدی یا حراج جمعه سعی کردهاند با بزرگنماییهای فراوان، مخاطبان را به خرید از خود ترغیب کنند. اما وقتیکه زمان خرید فرارسیده است، یا وبسایت آنها از دسترس خارج شده یا اینکه کالای موردنظر در کسری از ثانیه به اتمام رسیده است. این وبسایتها حجم بالای مشتریانشان را عامل اصلی از کار افتادن فروشگاه اینترنتی خود میدانند، اما با توجه به بازخوردهای منفی کاربران ایرانی در شبکههای اجتماعی و ناتوانی اکثر آنها در خرید، به نظر میرسد که داستان کمی متفاوت باشد.
یکی دیگر از تجربههای ناامیدکننده برای خریداران ایرانی در ورژن داخلی جمعه سیاه، عرضهی محصولات کماهمیتتر نظیر شامپو و مواد شوینده و خوراکی با تخفیف است. کاربر ایرانی در روزی که انتظار تخفیفهای شگفتانگیز برای خرید محصولات دیجیتالی را میکشد، یا با گزینهی «ناموجود بودن» روبرو میشود یا اینکه شاهد عرضهی کالایی است که حتی با تخفیف شگفتانگیز هم نسبت به نمونهی مشابه در بازار گرانتر است. ازاینرو، در حال حاضر بلک فرایدی در ایران تنها به یک اسم خلاصه میشود و کاربران با شک و تردید به آن مینگرند.