سوشی، انیمیشن و وسایلی با تِم گربه مواردی هستند که بهتر از همه جای دنیا در ژاپن حس میشوند. با اینحال، بسیاری معتقدند که ژاپنیها علاوه بر این موارد، در سیستم حملونقل ریلی هم سرآمد هستند و به سامانهی ریلی کارآمد، بههمپیوسته و آیندهنگر خود میبالند. حقیقتاً این امر صحت دارد و سیستم راه آهن ژاپن میتواند شما را شگفتزده کند. این مقاله به همین منظور به سراغ حقایقی باورنکردنی اما کاملاً واقعی از سامانهی حملونقل ریلی ژاپن رفته است.
مجموعهای از تونلهای زیرزمینی پیچدرپیچ، مراکز خرید فراوان و دریایی از انسانهای در حال حرکت، ایستگاه شینجوکو (Shinjuku) را تشکیل دادهاند. این ایستگاه مکانی است که حتی مردم محلی هم در آن گم میشوند. وقتیکه به ایستگاه رفتید و برای چند بار گم شدید، تعجب نخواهید کرد که چرا اینجا شلوغترین ایستگاه قطار جهان لقب گرفته است. روزانه ۳.۶ میلیون مسافر در این ایستگاه تردد میکنند. شینجوکو بهقدری شلوغ است که شرکت راه آهن شرق ژاپن در سال ۲۰۱۶ اقدام به طراحی یک اپلیکیشن جدید، صرفاً برای این ایستگاه، کرد.
وقتیکه شلوغی شینجوکو را دیدید، متوجه بیشترین ازدحام جمعیت در خطوط ریلی خواهید شد. با اینحال، ژاپن میزبان چندین ایستگاه بسیار شلوغ دیگر هم است. از میان ۵۱ ایستگاه راهآهن شلوغ در جهان، ۴۵ ایستگاه در ژاپن قرار دارد. همین امر ثابت میکند که ژاپن کشوری متکی به قطار است. ۵ ایستگاه شلوغ در این کشور به ترتیب شینجوکو، شیبویا، ایکهبوکورو (Ikebukuro)، اومدا (Umeda) در اوزاکا و یوکوهاما هستند.
از شلوغترین ایستگاههای راهآهن به سراغ خلوتترین آنها یعنی تسوشیمانومیا (Tsushimanomiya) در جزیرهی شیکوکو (Shikoku) میرویم. این ایستگاه کوچک تنها دو روز در سال فعالیت میکند. تسوشیمانومیا به مناسبت فستیوال تابستانی محلی در معبد تسوشیما (Tsushima)، در روزهای چهارم و پنجم ماه اوت باز است.
منطقه ساحلی چیبا (Chiba) حدود یک ساعت از توکیو فاصله دارد و اغلب مورد بیمهری گردشگران قرار میگیرد؛ اما این منطقه پر از جاذبههای شگفتانگیز است. اینجا همچنین میزبان سامانهی مونو ریل شهری چیبا است که در حین داشتن ظاهری قدیمی، بسیار آیندهنگر به نظر میرسد. این قطار از ریلهای خود آویزان است و در مسیری به طول ۱۵.۲ کیلومتر حرکت میکند. همین امر قطار شهری چیبا را به طولانیترین سامانهی ریلی معلق در جهان تبدیل کرده است. وقتیکه در زیر این خطوط راه میروید، حس میکنید که قرار است این قطار بر روی سر شما فرود آید.
وقتیکه قطارها و ایستگاههای ژاپن پر از مسافر باشند، همواره فرصت خوبی برای برخی از افراد بهمنظور دستیابی به اهداف پلیدشان خواهد بود. بله ما در مورد مزاحمتهایی صحبت میکنیم که برای بانوان در ایستگاهها و واگنها رخ میدهد. سامانهی خطوط ریلی ژاپن بهمنظور جلوگیری از این مزاحمتها برای بانوان در ساعات شلوغ، اقدام به اختصاص دادن واگنهای مخصوص خانمها کرده است. ورود به این واگنها در ساعات صبح و عصر روزهای کاری تنها برای بانوان مجاز است.
اوتاکو (Otaku) واژهای ژاپنی برای افراد خوره در هر زمینهای است. شاید تصور شود که این واژه تنها به علاقهمندان به انیمیشن و موسیقی الکترونیک اطلاق میشود، اما درواقع میتوان از واژهی اوتاکو برای هر چیزی استفاده کرد. دنشا اوتاکو (densha otaku) به معنی «خورهی قطار» است. موضوع عجیب دیگر، حوزهی فعالیت هرکدام از خورههای قطار است. به گفتهی وبسایت خبری سورا نیوز (Sora News)، در حال حاضر ۳۶ نوع مختلف از دنشا اوتاکو وجود دارد. این موارد بسیار حیرتانگیز هستند. برای مثال، اوری تتسو (ori-tetsu) به فردی گفته میشود که دوست دارد در اطراف ایستگاه مترو قدم بزند. یا اینکه اِکیبن تتسو (ekiben-tetsu) فردی است که عاشق ظرفهای غذای فروختهشده در مترو است.
بر هیچکس پوشیده نیست که ژاپن یکی از کشورهای زلزلهخیز در جهان است؛ اما آیا میدانستید که ژاپن به لطف طراحیهای هوشمندانه و دقیق خود، یکی از امنترین نقاط جهان در برابر زلزله محسوب میشود؟ خانهها در ژاپن بر روی سکوهای مخصوص متحرک ساخته میشوند، درحالیکه خطوط ریلی نیز با یک سازوکار ایمنی مخصوص طراحی شدهاند. از آنجاییکه قطارهای سریعالسیر شینکانسن (shinkansen) با سرعت خارقالعادهای در سراسر این کشور تردد میکنند، سامانهی اصلی کنترلکنندهی آنها میتواند با مشاهدهی اولین علائم زلزله این قطارها را در خطوط ریلی خود متوقف کند.
پل ستو اوهاشی (Seto Ohashi) سازهای متشکل از چندین پلِ بههمپیوسته است که منطقهی اوکایاما (Okayama) در هونشو (Honshu) را به منطقهی کاگاوا (Kagawa) در جزیرهی شیکوکو (Shikoku) متصل میکند. این پل ۹,۳۶۸ متر طول دارد و عمدتاً از آن برای تردد خودروها استفاده میشود، اما یک فضای مخصوص برای حرکت قطارهای شینکانسن هم در این پل طراحی شده است.
خبرهای اخیر از یک قطار سریعالسیر با تم شخصیت کارتونی هلو کیتی (Hello Kitty) موجی را در ژاپن به راه انداخت، اما فراموش نکنید که توکیو نیز خانهی یک ایستگاه قطار با همین تم است. در ایستگاه تاما سنتر (Tama-Center)، بهطرف جنوب شرقی توکیو، میتوان سکویی تزئینشده با تم هلو کیتی را مشاهده کرد. تمامی علائم هشدار دهنده در این سکو نیز تم هلو کیتی دارند و میتوان تصاویری از این شخصیت کارتونی را بر روی سقف شیشهای این ایستگاه، درست در مرکز آن، تماشا کرد.
ژاپنیها به سر وقت بودن مشهور هستند و سامانهی ریلی آنها نیز یکی از راهها برای درک این موضوع به شمار میآید. در اواخر سال ۲۰۱۷ یک قطار به خاطر ۲۰ ثانیه زودتر ترک کردن ایستگاه به صدر اخبار شبکههای اجتماعی راه یافت. قطار خاطی تسوکوبا اکسپرس (Tsukuba Express) نام داشت که بین توکیو و شهر تسوکوبا حرکت میکرد. این قطار بهجای ترک ایستگاه رأس ساعت ۹:۴۴:۴۰، اقدام به ترک سکو در ساعت ۹:۴۴:۲۰ کرد. شرکت راهآهن بهمنظور مقابله با این وضعیت ناخوشایند، بیانیهای صادر کرد و از مسافران به خاطر این مشکل عذر خواست. آنها در بیانیهی خود اعلام کردند که راهبر قطار در خواندن زمان دقیق برنامهی حرکت دچار اشتباه شده و قول میدهد تا دیگر مرتکب آن نشود. همانطور که انتظار میرفت، کاربران شبکههای اجتماعی موضوع جدیدی برای بحث پیرامون آن پیدا کرده بودند.