کشف ۱۱۰ رشته قنات متعلق به دوران پیش از اسلام

صفحه نخست / عمومی

کشف ۱۱۰ رشته قنات متعلق به دوران پیش از اسلام

سرپرست هیات باستان شناسی قنات‌های شهرستان بوئین‌زهرا از شناسایی ۱۱۰ رشته قنات، بقایای ۱۲ آسیاب و ۴ کوره تولید کول (نای) سفالی خبر داد و گفت: این کشفیات با پیمایش دقیق و در فاز دوم این پروژه که با هدف تعیین موقعیت قنات‌های پیش از اسلام در جنوب دشت قزوین انجام شد، به دست آمد.

کد خبر: ۲۸۸۷۲

تاریخ انتشار : چهارشنبه ۲۵ تير ۱۳۹۹-1399 April 25

گردشبان (gardeshban.ir) :

مصطفی ده‌پهلوان، سرپرست هیات باستان شناسی قنات‌های شهرستان بویئن‌زهرا ضمن اشاره به این‌که دشت قزوین در شمال مرکزی فلات ایران قرار دارد و از شمال به دامنه‌های جنوبی کوه‌های البرز، از غرب به ارتفاعات موازی چرگر و مناطق طارم، منجیل و زنجان و از جنوب به ارتفاعات رامند محدود می‌شود، اظهار کرد: این دشت از سمت شرق باز است و به دشت ساوجبلاغ کرج منتهی می‌شود.

ده‌پهلوان در ادامه افزود: وسعت دشت قزوین ۴۴۳هزار هکتار و رودخانه شور که از به هم پیوستن رودخانه‌های کوچک خررود، حاجی عرب، کردان و مسیل‌های مختلف به وجود می‌آید، بزرگترین رودخانه این منطقه است و به دریاچه حوض سلطان می‌ریزد.

به گفته این باستان شناس، دشت قزوین یکی از دشت های طبیعی ـ فرهنگی است که به موازات فرهنگ های پیش از تاریخ و (رویدادهای دوران تاریخی) دیگر نقاط فلات ایران تحولات باستان شناسی خاص خود را پشت سر گذاشته و در جریان تعاملات فرهنگی با مناطق پیرامونی، شواهدی از روابط فرهنگی درون و برون منطقه ای را در خود بر جای نهاده است.

ده پهلوان با بیان این‌که دو عامل اصلی و مهم در دنیا باستان و حتی امروز، دشت قزوین را برای جوامع مستقر در فلات ایران مساعد ساخته، تصریح کرد: نخست آن‌که این دشت از نظر حاصلخیزی دارای ظرفیت فوق‌العاده‌ای است و این ویژگی برای استقرار جوامع اولیه در دوران آغاز کشاورزی و همزمان با شکل‌گیری تمدن‌های دنیا باستان بسیار مناسب بوده است.

او عامل مهم دیگر را وضعیت خاص جغرافیایی این دشت عنوان کرد و افزود: دشت قزوین در دامنه‌های جنوبی البرز و حاشیه شمال کویر مرکزی ایران واقع شده و داد و ستد و ارتباط در دنیا باستان بین تمدن‌های شرق و غرب به ناچار از این تنها رهگذر مساعد و قابل زندگی انجام می‌گرفته و بی شک محوطه‌های پیش از تاریخی، تاریخی و اسلامی بسیاری در این دشت شکل گرفته‌اند.

سرپرست هیات باستان شناسی گفت: در کنار بهره گرفتن از تمامی زحمات و نتایج باستان شناسان در دهه‌های گذشته که در دشت قزوین فعالیت داشته‌اند، نیاز است که برخی از این یافته‌ها و محوطه‌های متعلق به دوره‌های مورد نظر با توجه به اهداف ارائه شده و در افق‌ها و بافت‌های مجزایی، مورد بازنگری و بررسی مجدد قرار گیرند.

وی تصریح کرد: از آن‌جایی که رشته قنات‌های منطقه مورد نظر (به عنوان عامل شکل گیری، حیات و حتی رکود محوطه‌های باستانی) تاکنون مورد شناسایی و ثبت دقیق قرار نگرفته‌اند، بنابراین شناسایی دقیق آن‌ها می‌تواند تاثیر شگرفی در درک ما از عوامل تاثیرگذار در شکل‌گیری محوطه‌های منطقه مورد نظر داشته باشد.

او با بیان این‌که ایرانیان در طول تاریخ همواره نقش اساسی در دانش مهندسی آب شامل مهار، کنترل، ذخیره و توزیع آب داشته‌اند، گفت: آثار باقی مانده از ساخت سدها، شبکه‌های آبرسانی، پل‌بندها و سازه‌های مشابه دیگر که بسیاری از آن‌ها پس از گذشت بیش از هزاران سال از تاریخ ساختشان، همچنان درحال استفاده هستند، از آن جمله‌اند.

وی با اشاره به این نکته که حدود دو سوم از جغرافیا ایران را نواحی خشک و بیابانی فرا گرفته، افزود: مردمان این سرزمین از دیرباز با هوشمندی خود، به مقابله با آن پرداخته و با مهار آب این مشکل را برطرف کرده اند که یکی از اقدامات مهندسی ایرانی، ساخت و ابداع کاریز یا قنات است.

ده‌پهلوان وجود بیش از چهل هزار رشته قنات در ایران با قدمتی چندهزار ساله که همچنان نزدیک به سی هزار رشته از آن در حال بهره برداری است، را نشان از هوشمندی ایرانیان در استحصال آب در مناطقی دانست که نزولات جوی به کمترین میزان بوده و روانآب قابل اعتمادی وجود ندارد.

او در ادامه استان قزوین را یکی از استان‌های فعلی ایران دانست که شواهد بسیاری از سازه‌های سنتی آب در آن در زمینه مهندسی مهار آب شامل حفر قنات، کانال‌های سنتی انتقال آب، ساخت بند، آب انبار و سایر سازه‌های آبی سنتی، برجا مانده است.

این باستان شناس با بیان این‌که طبق آمار وزارت وقت کشاورزی در سال ۱۳۷۸، ۲۸۵ رشته قنات با تخلیه سالیانه ۱۳۰ میلیون متر مکعب به‌صورت فعال در این استان وجود داشته، افزود: این درحالی است که سوابق بیش از ۷۰۰ رشته قنات با عمری حداقل ۳۷ ساله تا هزاران سال در این استان وجود داشته است.

ده پهلوان تاکید کرد: حفظ سوابق ارزشمند مهندسی آب و قنات در این استان و برنامه‌ریزی برای احیا آن با اهداف گردشگری، اقتصادی و فرهنگی به جهت قدمت دیرپای آثار تاریخی در استان قزوین امری ضروری است که در اثر عدم توجه به آن، بیم آن می‌رود تا سوابق بسیاری از این دستاوردهای مهندسی آب از بین برود.

او گفت: در فاز نخست پروژه پژوهشی بررسی و شناسایی قنات‌های شهرستان بوئین‌زهرا به بررسی و شناسایی قنات‌های بخش‌های مرکزی و رامند و دهستان‌های رامند جنوبی، ابراهیم آباد، سگزآباد و رحیم آباد و در فاز دوم به بررسی و شناسایی قنات‌های مناطق دیگری از قبیل بخش‌های مرکزی و شال و دشتابی و دهستان‌های زهرای بالا، زهرای پایین، زین آباد، قلعه هاشم، دشتابی شرقی و غربی از شهرستان بوئین زهرا پرداخته شد.

به گفته وی، در جریان این پروژه و با پیمایش‌های دقیق ۱۱۰ رشته قنات، بقایای ۱۲ آسیاب، ۴ کوره تولید کول (نای) سفالی در شهرستان بوئین‌زهرا مورد شناسایی قرار گرفت.

سرپرست هیات باستان شناسی گفت: متاسفانه در اثر توسعه بی‌رویه زمین‌های کشاورزی و اقدامات تخریبی و تجاوز به حرایم قنات‌ها بخشی زیادی از رشته قنات‌ها برای همیشه تخریب شدند و در مواردی درک موقعیت اصلی مادر چاه‌ها و سایر چاه‌های برخی از قنات‌ها میسر نشد.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، او تاکید کرد: بخشی از این خلا با کمک عکس‌های هوایی تاریخی پوشش داده شد و به راحتی می‌توان روند تخریب هر قنات را به صورت مستند مشخص ساخت.

بازدید از صفحه اول ارسال به دوستان نسخه چاپی خبرنامه

لینک کپی شد

پسندها: 0

گزارش خطا

پنجره