گردشبان (gardeshban.ir) : جبل مراغه یک مکان باستانی در ناحیه شرقی صحرای بزرگ آفریقاست که طلاجویان بهتازگی آن را تخریب کردهاند. هنگامیکه کارشناسان اداره باستانشناسی و موزههای سودان ماه گذشته به این مکان 2000 ساله سر زدند، بسیار تعجبزده و اندوهگین شدند و دریافتند که این قطب تاریخی ناپدید شده است.
آنچه دیدند چیزی فراتر از تعجب و اندوه بود: 5 نفر با دو دستگاه حفاری، توانسته بودند یک گودال به طول 20 متر و عمق 16 متر حفر کنند. گویا این گروه بیملاحظه نیز مانند بسیاری از دیگر گنج جویان سودان، در جستجوی طلا بودهاند. به نظر میرسد که این طلای گرانبها عقل مردم را از آنها میگیرد.
باستانشناس، حباب ادریس احمد میگوید: «آنها کار احمقانهای کردند و برای آنکه زمان کمتری صرف کنند، به ماشینآلات سنگین روی آوردند». احتمالاً تخریب گران نشانی از فلز در شنهای این مکان پیدا کرده بودهاند. البته فلز آنها، سنگ آتشزنه بوده است که به همراه شن، لایههای این منطقه را تشکیل میدهد
گودال بزرگی که طلاجویان در مکان 2000 ساله جبل مراغه حفر کردند و آن را تخریب کردند. واقع در صحرای بایودا، در 270 کیلومتری شمال پایتخت سودان شهر خارتوم.
این حرکت قرن بیستمی چیزی نبود که جبل مراغه تحملش را داشته باشد؛ مکانی که از متعلقات پادشاهی کوش بود که در دوره مِرویتیک (1070 پیش از مسیح تا 350 میلادی) حکومت میکردند. گفته میشود که جبل مراغه «یک سکونتگاه یا ایست بازرسی کوچک» بوده است که بین 350 پیش از میلاد و 350 میلادی مورد استفاده قرار میگرفته است. اکنون و پس از تخریب، احتمالاً هرگز نتوانیم همه حقیقت را درباره آن دریابیم. البته کوش همیشه یک منطقه مطالعاتی خاکستری به شمار میرفته است. ازآنجاییکه این پادشاهی در دوران مصر باستان حکومت میکرده است، اطلاعات دقیقی درباره آن در دسترس نیست.
وبسایت بلک هیستوری مانس اشاره میکند که «فرضیه عموم آن است که میتوان توسعه اجتماعی سیاسی همسایگان مصر را با توجه به مدلهای مصری شناسایی کرد. ساختار و سازماندهی سیاسی کوش بهعنوان یک کشور باستانی مستقل از سوی اندیشمندان بهاندازه کافی موردتوجه قرار نگرفته است و بهویژه پیرامون نخستین سالهای حکومت این کشور ابهامات فراوانی باقی مانده است.»
شباهتهایی بین کوش و سرزمین فراعنه وجود دارد: ازجمله رواج هرم سازی و پرستش برخی از خدایان مانند آمون و ایزیس. کارشناسان تاریخی بر این باورند که این پادشاهی در سال 1070 پیش از میلاد، و پس از فروریختن پادشاهی جدید مصر به استقلال رسیده است. پایتخت آن شهر ناپاتا بود که در محل شهر کاریمای امروزی واقع شده بود.
اگرچه جبل مراغه کاملاً از بین نرفته است، ولی جاکارتا پست مینویسد که «چیز زیادی از آن نمانده است». طلاجویان که گویا بدشان نمیآمده توهین را نیز به تخریبشان بیفزایند «سنگهای استوانهای باستانی را رویهم چیدهاند تا سقفی را برای اتاق غذاخوریشان درست کنند».
خوشبختانه باستانشناسان همیشه بهطور استاندارد با اسکورت پلیس به دل صحرا میزنند؛ اگرچه در این مورد موضوع پیچیدهتر از این حرفهاست. این افراد به کلانتری هم برده شده بودند ولی بعد بدون هیچ جریمهای آزادشان کردند که این نشان از سیستم انتظامی فاسد منطقه دارد. سودان سومین تولیدکننده بزرگ طلا در آفریقاست و کار معدن از تجارتهای بزرگ آنها به شمار میرود. گفته میشود که تخریب مغرضانه یا ناخواسته جبل مراغه را افراد ثروتمند، یا دستکم کسانی که میخواستهاند جزو مرفهین باشند طرحریزی کردهاند.
جاکارتا پست اشاره میکند: «در صدها مکان دورافتاده، از گورستانها گرفته تا معابد، طلاجویان حریص دربهدر به دنبال هر شیای میگردند تا بتواند کیفیت زندگیشان را بهبود دهند». گزارشها حاکی از آناند که مسئولان منطقه جوانان و بیکاران را به طلاجویی تشویق میکنند. شاید کمی عجیب باشد ولی آمدن باستانشناسان خارجی فلزیاب به دست به این کشور در اواخر دهه 90 میلادی از رویدادهایی بود که طمع مردم منطقه را نیز برانگیخت.
مدتهاست که رویدادهایی اینچنینی رخ میدهد و حمله بیرحمانه به تاریخ سودان برای منافع شخصی روند رو به رشدی داشته است. بیبیسی نیوز گزارش میدهد: «در جزیره 12 کیلومتر سای واقع در رود نیل، تخریبگران صدها قبر را از آنها که برخی مربوط به دوران فراعنه بودهاند، مورد یورش و تخریب قرار دادند».
حاتم النور، رئیس اداره موزه و باستانشناسی سودان بیان میکند «از میان حدود 1000 مکان تاریخی سودان، دستکم صد مورد آنها تخریب شده یا آسیب دیدهاند». او میافزاید: «به ازای هر مکان تاریخی تنها یک مأمور پلیس داریم... و او نیز هیچ ابزار ارتباطی یا وسیله حملونقل مناسبی در اختیار ندارد».
یک مؤلفه تأثیرگذار دیگر نیز عدم آگاهی مردم درباره اهمیت دورههای باستانی کشور سودان است. امید است که آموزشهایی که به نسلهای بعدی داده میشود، افراد را در سالهای آینده از ورود به این اماکن با بیل باز دارد.