gardeshban.ir

«دیپاوالی» (Deepavali) یا «دیوالی» (Diwali) بزرگ‌ترین و نورانی‌ترین فستیوال آیین هندو است. 

در واقع دیوالی را به فستیوال نورها می‌شناسند. «دیپ» (deep) به معنی نور و «آوالی» (avali) به معنی ردیف بوده و بدین ترتیب دیوالی را می‌توان معادل با ردیفی از نورها دانست. در این روز، تمام خانه‌ها و مغازه‌ها با نورها و چراغ‌های مختلف تزئین شده و آتش‌بازی آسمان را نورانی می‌کند. 

بعد از این شلوغی و هیاهو، خانواده‌ها در لحظاتی آرامش‌بخش دورهم جمع می‌شوند و چراغ نفتی «دیا» (diya) را روشن می‌کنند و «لاکشمی» (Lakshmi)، الهه‌ی ثروت، را فرا می‌خوانند تا آرزوهای آنان را برآورده سازد. 

فستیوال دیوالی به مدت چهار روز بوده و در پانزدهمین روز ماه هندوی «کارتیک» (Kartik) برگزار می‌شود که هر سال تغییر می‌کند و معمولاً همزمان با اواخر اکتبر یا اوایل نوامبر می‌شود. هر یک از چهار روز فستیوال دیوالی رسومات مخصوص به خود را دارد. آنچه که در تمام این جشن‌ها ثابت می‌ماند پاسداشت زندگی، خوشی و نیکی است.

تاریخچه‌ی دیوالی به هند باستان بازمی‌گردد که جشن مهم برداشت محصول به شمار می‌آمد. البته داستان‌های مختلفی درباره‌ی سرآغاز فستیوال دیوالی روایت می‌شود. برخی معتقدند دیوالی به مناسبت جشن ازدواج لاکشمی و «لرد ویشنو» برپا شده بود و برخی دیگر دیوالی را به مناسبت تولد لاکشمی جشن می‌گیرند. در این روز در اکثر خانه‌های هندو، «لرد گانشا» (Lord Ganesha) خدایی با سر فیل که نماد فرخندگی و دانایی است، مورد ستایش قرار می‌گیرد. در دیگر آیین هندو، یعنی «جین» (Jainism)، دیپاوالی واقعه‌ی دست یافتن بنیانگذار این آیین به سعادت ابدی در بهشت موعود را هم نشان می‌دهد. در روایت دیگری از دیوالی آن را مربوط به بازگشت «لرد راما» (Lord Rama) از تبعیدی ۱۴ ساله و شکست پادشاه بدذات، «راوانا» (Ravana)، می‌دانند. به همین دلیل مردم «آیودهیا» (Ayodhya)، پایتخت راما، به خاطر بازگشت پادشاه در سراسر امپراطوری فانوس‌های سفالی موسوم به دیا روشن کرده و ترقه و آتش‌بازی راه می‌انداختند.

هر روز از فستیوال دیوالی افسانه‌ی خود را داراست. اولین روز از فستیوال «ناراکا چاتورداسی» (Naraka Chaturdasi) نام دارد و به شکست دادن شیطان «ناراکا» (Naraka) توسط «لرد کریشنا» (Lord Krishna) و همسرش اشاره دارد. «آماواسیا» (Amavasya) دومین روز از دیوالی است که به پرستش لاکشمی اختصاص دارد و او در این روز آرزوهای مریدان خود را برآورده می‌کند. همچنین در این روز از افسانه‌ی لرد ویشنو یاد می‌شود که با اندام کوتوله‌ی خود «بالی» (Bali) را شکست و او را به جهنم فرستاد. بالی اجازه داشت تنها یک روز در سال به زمین بازگردد تا میلیون‌ها چراغ روشن کند و تاریکی و جهالت را با نور عشق و دانایی از بین ببرد. روز سوم به نام «کارتیکا شودا پادیامی» (Kartika Shudda Padyami) همان روزی است که بالی به لطف لرد ویشنو اجازه خروج از جهنم و بازگشت به زمین را پیدا می‌کند. روز چهارم «یاما دویتیا» (Yama Dvitiya) نام دارد و در این روز خواهرها، برادران خود را به خانه‌شان دعوت می‌کنند. برخی دیوالی را فستیوالی پنج روزه عنوان می‌کنند چون جشن «دهان‌تراس» (Dhanteras) که دو روز قبل از فستیوال نورها برپا می‌شود را با آن یکی می‌دانند. «دهان» (dhan) به معنی ثروت و «تراس» (teras) به معنی سیزدهمین است و این جشن برای پاسداشت ثروت و کامیابی برگزار می‌کنند.

هر آیینی در فستیوال دیوالی معنا و افسانه‌ای دارد. مردم معتقدند نورانی کردن خانه‌ها و روشن کردن آسمان با فشفشه‌ها، نشانه‌ی احترام به خدایان و برای دستیابی به سلامتی، ثروت، دانایی، صلح و موفقیت است. برخی می‌گویند صدای آتش‌بازی، لذت و خوشی مردم روی زمین را به خدایان نشان می‌دهد و آن‌ها را از شکرگزاری مردم از نعمت‌های روی زمین مطلع می‌سازد. یک دلیل علمی هم برای آتش‌بازی وجود دارد؛ اینکه گازهای مضر ایجاد شده توسط حشرات مانند پشه را که بعد از باران فراوان می‌شوند را از بین برده یا دفع می‌کنند.

از دیگر رسومات فستیوال دیوالی بخشیدن و فراموش کردن اشتباهات یکدیگر است. دیوالی را جشنی برای تحکیم همبستگی می‌دانند و سخت‌ترین قلب‌ها را نرم می‌کند. مردم یکدیگر را در آغوش می‌گیرند؛ با لذت در کنار هم وقت می‌گذارنند؛ لباس‌های نو خریداری می‌کنند و تاجران دفترهای حساب جدید خود را به امید موفقیت در کسب و کار آغاز می‌کنند.رسم دیگر دیوالی بیدار شدن در صبح زود بوده که موهبتی برای سلامتی، انضباط، اخلاق، بهره‌وری بیشتر در کار و ارتقای روحی شمرده می‌شود. روشن کردن چراغ‌ها به امید افروختن نور در قلب و روح انسان صورت می‌گیرد و مردم معتقدند آرام نشستن و متمرکز کردن ذهن در این فضا روح را جلا می‌بخشد.