معماری استانبول از مدرن تا سنتی، تنوع بسیار شگفتانگیزی دارد. در این راهنما فهرستی از هشت کاخ دیدنی و باشکوه این شهر را که اکثراً توسط خانواده معروف «بالیان» (Balyan) طراحی شدهاند به شما معرفی خواهیم کرد تا حین بازدید از این شهر دیدنشان را فراموش نکنید.
کاخ تابستانی سابق «عادله سلطان» (Adile Sultan) بر روی تپهای در قسمت آسیایی شهر واقع شده است. کاخ او که دختر سلطان محمود دوم بود، توسط معماری برجسته به نام «سرکیس بالیان» (Sarkis Balyan) در سال ۱۸۶۱ ساخته شد. عادله سلطان که همسر، فرزندان و برادرش را از دست داده بود، تصمیم گرفت زندگیاش را وقت امور خیریه کند. در سال ۱۹۱۶ او کاخش را به یک دبیرستان شبانهروزی دخترانه تبدیل کرد. هفت سال بعد به خاطر آتش سوزی این بنا آسیب جدی دید اما دوباره مورد بازسازی قرار گرفت. امروزه از اینجا برای رویدادها، نشستها و عروسی استفاده میکنند.
کاخ تابستانی باشکوه «بیلربی» (Beylerbeyi) در قسمت آسیایی واقع شده و رد پای سرکیس بالیان را منعکس میکند. این کاخ از ابتدا در سال ۱۸۲۹ به دستور سلطان محمود اول ساخته شد اما در سال ۱۸۵۱ به خاطر آتشسوزی آسیب دیده و دوباره در سال ۱۸۶۱ توسط بالیان در زمان حکومت سلطان عبدالعزیز مورد بازسازی قرار گرفت. سلطان عبدالحمید دوم بین سالهای ۱۹۱۲ تا ۱۹۱۸ که فوت شد در این کاخ حبس بود. همسر امپراطور اوژنی از فرانسه ، محمدرضا پهلوی از ایران و فرانتس یوزف اول از اتریش برخی از چهرههای سرشناس دولتی بودند که به این کاخ وارد شدند. این کاخ همه روزه به جز دوشنبهها بین ساعت ۹ صبح تا ۱۷ برای بازدید عموم باز است. تماشای کاخ از تنگه بوسفر را بسیار پیشنهاد میکنیم.
یکی دیگر از گوهرهای به جا مانده از سرکیس بایلان، «کاخ چیران» (Ciragan) در بشیکتاش در سواحل بوسفر است. این کاخ به قسمت آسیایی و محله قدیمی شهر اشراف دارد. کاخ چیران به دستور سلطان عبدالعزیز ساخته و در سال ۱۸۷۱ به پایان رسید. این کاخ شاهد سالهای آخر امپراطوری عثمانی بود. دوباره در آتش سوزی سال ۱۹۱۰ قسمت اعظم فضای داخلی آن ویران شد که البته مورد بازسازی قرار گرفت. درهای چیران به طور رسمی در سال ۱۹۹۱ به روی عموم باز شد.
آبراهه «گلدن هورن» دیگر در قرن نوزدهم چندان محبوبیت نداشت و مردی که در رأس حکومت بود، سلطان عبدالمجید اول، اقامتگاهی میخواست که بتواند چند شبی را قبل از رفتن به یکی از کاخهای کنار بوسفر در آن سپری کند. او به یکی از بالیانها دستور ساخت کاخ «ایهلامور» (Ihlamur) در بشیکتاش را داد که از دو پاویلیون به سبک نسبتاً غربی هم تشکیل میشود. این کاخ همه روز به جز دوشنبهها از ساعت ۹ الی ۱۷ برای بازدید باز بوده و پیشنهاد میکنیم در یکی از پاویلیونهایش حتماً چای یا قهوهای نوش جان کنید.
«کوچوکسو» (Kucuksu) توسط «نیگوگوس بالیان» (Nigogos Balyan) به سبک باروکی برای سلطان عبدالمجید اول ساخته شد و در سواحل بوسفر در قسمت آسیایی قرار دارد. شومینههای مرمری ایتالیایی، مبلمان اروپایی و آثار هنری ارزنده برای تزئین فضای داخلی آن به کار گرفته شده بودند. بعد از یک بازسازی چهارساله این کاخ دوباره از سال ۱۹۹۶ به روی عموم باز شد و ساعت کاری مشابه با کاخهای دیگر را دارد.
«کاخ تکفور» (Tekfur) نمونهای عالی از معماری بیزانسی بوده و در واقع تنها بازمانده از کاخهای به این سبک در استانبول به شمار میرود. این کاخ در «آیوانسرا» (Ayvansaray) واقع شده و احتمالاً در اواخر قرن سیزدهم آن را ساختهاند. بعد از فتح قسطنطنیه کاخ امپراطوری را به عنوان باغ وحش مورد استفاده قرار دادند و پس از آن هم به یک کارگاه سرامیک تبدیل شد. بازدیدکنندگان برای ورود به اینجا باید از قبل از مدیریت موزه ایاصوفیه مجوز دریافت کنند.